Nasıl verimli ders çalışılır?

İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları Özel Beylerbeyi Ortaokulu Sosyal Bilimler Bölüm Başkanı Selahattin Anatürk, “Nasıl verimli ders çalışılır?” konusunu sizler için anlattı.

ÖĞRENME NEDİR?

Öğrenmenin sınırı yoktur, yaşam boyu devam eder. Öğrenme davranışların değişmesidir. Bilmediğimiz bir bilgiyi bilir hale gelmemiz, yapamadığımız bir etkinliği uygular duruma gelmemiz bir öğrenmedir. En yalın tanımıyla öğrenme, bilebilme, yapabilmedir. Fakat olumlu ve yeterli ortama sahip olmalarına rağmen, bazı öğrencilerin başarısız olmalarının nedeni; verimli çalışma ve öğrenme yollarını bilmemeleridir. Verimli çalışma ve öğrenme yollarını bilmek aslında her öğrenci için bir ihtiyaçtır. Peki, nedir bu öğrenme ilkeleri?

ÖĞRENME İLKELERİ

1. Öğrenme bir amaca yönelik olmalıdır. Amaçsız öğrenme olmaz. Amaçlı çalışma aynı zamanda öğrenmeye karşı bireyde istek uyandırır.

2. Öğrenme tecrübeye dayanmalıdır. Tecrübe ile öğrenilen bilgiler öğrencinin benliğini sarar ve aynı zamanda manevi bir haz duygusu oluşturur. Öğrencinin kendine güvenini arttırır.

3. Öğrenme isteğe bağlı olmalıdır. Bu istek de öğrenilecek konunun ana hatlarının önceden kavranmış olması ile yakından ilgilidir.

VERİMLİ ÇALIŞMA NEDİR?

Verimli çalışma; belirli bir amaç doğrultusunda zamanı planlı ve programlı kullanmaktır. Çalışma becerileri öncelikli olarak planlama ve organizasyon yetilerini kapsamaktadır. Düzenli çalışma, sorumluluk bilincinin farkına varma gibi beceriler; okul öncesi dönemde temelleri atılan becerilerdir. 3-6 yaş gelişim döneminde çocuğa kazandırılacak öz bakım becerileri, bir yönüyle onun gelecek yaşantısında özgüvenli ve sorumluluk sahibi bir birey olmasına katkı sağlar. Her bireyin etkili ve verimli çalışma için oluşturduğu teknikler ve beceri düzeyi kişiden kişiye değişebilir, farklılık gösterilebilir. Değişmeyen şey ise; ilkokul yıllarından itibaren öğrencilerden daha fazla beklediğimiz sorumluluk alma ve planlama becerisinin çok daha küçük yaşlarda inşa edilmeye başladığıdır. Peki, okul çağına gelmiş bir öğrenci ders çalışma sürecini verimli hale getirmek için neler yapmalıdır?

PLANLI ÇALIŞMALI

Planlı çalışabilmek için, günlük zaman cetveli hazırlamak ilk adımdır. Günlük plan sadece çalıştığınız konularda değil günlük diğer çalışmalarınızın, dinlenme, eğlenme konularımızın neler olacağını, bunlara ne kadar zaman ayıracağınızı da göstermelidir. En önemli nokta hazırladığınız planınıza, zorunlu olmadıkça günü gününe, saati saatine hiç değişiklik yapmadan, herhangi birini atlamadan gerçekleştirebilmektir.

ÇALIŞMA SÜRESİNİ İYİ AYARLAMALI

Verimli çalışma için en yararlı zaman dilimleri birer saatlik sürelerdir. Çalışmanızı, en kolay öğrendiğiniz, dikkatinizi en kolay toplayabildiğiniz saatlerde gerçekleştirmeniz gerekmektedir. En verimli saatler, birçok insan için sabah saatleridir. Zamanınızı planlarken; başkasını örnek almak yerine, kendi yetenek, ön bilgi, beceri, tutum ve ihtiyaçlarınızdan yola çıkmanız daha yararlı olacaktır. Bir öğrenci için okul saati dışında iki saatlik dinlenme süresi uygun görülmektedir. 40-60 dakikalık etkili bir çalışmadan sonra 5-15 dakika kadar dinlenmek gerekmektedir. Kısa dinlemelerde dikkatin dağılmaması için çalışma yerinden fazla uzaklaşmamak gerekmektedir.

ÇALIŞMA ORTAMINI BELİRLEMELİ

Çalışma ortamının aydınlık olması, sandalyenin ve masanın çalışma için uygun olması, masa üzerinde ders araç-gereçleri dışında bir eşyanın bulunmaması ve masanın sadece çalışmak için kullanılması önemlidir. Eğer evde özel bir çalışma odası yoksa günlük odadan bir köşeyi çalışma yeri olarak ayırmak gerekmektedir. Ders çalışırken mutlaka masa başında oturulmalıdır. Ders çalışmaya başlamadan önce, çocuğun ihtiyaç duyacağı tüm materyallerin masada hazır bulunması, çalışma ortamından uzaklaşmasını ve ilgisinin dağılmasını engelleyecektir.

DİKKATİ ÇALIŞMA KONUSU ÜZERİNDE YOĞUNLAŞTIRMALI

Dikkatin dış uyarıcılardan mümkün olduğu kadar uzak tutulması ve bu amaçla çalışma yerinin ve ortamının iyi seçilmesi, çalışırken notlar alınması, güçlü amaçlar seçilmesi ve ele alınan konunun günlük yaşamla bağlantısının kurulması gerekmektedir. Aynı zaman diliminde birden çok derse, konuya odaklanmaya çalışmak veriminizi düşürecek, sıkılmanıza ve ders çalışmak istememenize sebep olacaktır. Bu nedenle masanızın olduğu kadar kafanızın da derli toplu olması çok önemlidir.

ANALİZ VE SENTEZ GÜCÜNÜ GELİŞTİRMELİ

Anlama, analiz ve sentez gücünün geliştirilmesi için konunun dikkatle okunması, öğrenilenlerin eski bilgiler ile benzerlik ve bağlantısının kurulması, örneklere dikkat edilmesi ve okunulan konunun ana fikrinin ortaya çıkarılması gerekmektedir.

EV ÖDEVLERİNİ ZAMANINDA YAPMALI

Ev ödevleri, öğrencilerin okul içindeki çalışmalarından elde ettikleri bilgi ve becerileri geliştirmelerini sağlayan etkinliklerdir. Ayrıca, ödevler öğrencinin bağımsız çalışmasını, sorumluluk almasını, kişisel denetim konularında cesaretlenmesini, zamanı yönetmesini ve okulda öğrenilen bilgiyi kalıcı hale getirebilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle öğrenci, evdeki çalışma alışkanlığını ödev yaparak geliştirebilir.

NOT TUTMALI

Öğrendiklerinizi kalıcı hale getirmek için not tutmak çok önemlidir. Bu aktivite ile yalnızca duyusal değil görsel olarak da hafızanızı desteklemiş olacaksınız. Böylece konuyu kısaltarak not tuttuğunuz için ifade yeteneğiniz de gelişecektir.

AÇKEN VE YENİ YEMEK YEDİĞİNİZDE ÇALIŞMAYINIZ

Karnınız açken derse odaklanmanız zor olacaktır. Karnınız tokken ise üzerinizde bir ağırlık hissediyor olursunuz. Yemek yedikten yarım saat sonrasında tuvalet ihtiyacınız var ise giderip çalışmaya başlamalısınız.

VERİMLİ DERS ÇALIŞMA BECERİLERİNİN KAZANIMINDA VELİLERE ÖNERİLER

Çocuğun çalışmak veya ödev yapmak istemediği durumlarda tepki göstermek yerine, bu işin kendi sorumluluğunda olduğunu hatırlatarak sonuçlarıyla kendisinin karşılaşmasına fırsat tanımalıyız. Çocuğun çalışma becerileri açısından kendisini tanıması konusunda yardımcı olmak, her bireyin özelliklerinin farklı ve kendine özel olduğunu hatırlatmalıyız.

Çocuğun yaptığı çalışmalar, ödevler ve sınav sonuçlarından elde ettiği notlar hakkında eleştirel yorumlar yapmak yerine, geliştirici ve destekleyici yorumlar içeren geri bildirimlerde bulunmak faydalı olacaktır. Buraya kadar verimli ders çalışma metotları ve aslında iç içe geçmiş bir öğrenme sürecinden de bahsetmiş olduk. Özetle öğrenmenin bilinçli, sistemli bir çaba harcamayı gerektirdiğini ve öğrenilen bir materyalden davranışa ve performansa giden yolda etkili olan faktörün güdülenme olduğunu unutmamalıyız.