Lise çağındaki çocuklarla nasıl iletişim kurulmalı?
Yaş dönemi itibariyle duygu durum süreçlerinin hassasiyeti, sosyal ilişkilere yüklenen anlamın boyut değiştirmesi, kimliklerinin oluşumu ve kendilerini tanımlama sürecinde yeni soru ve sorunların içerisine giriyor olmaları; lise kademesini önemli kılan unsurlardan sadece birkaçı arasında yer alıyor. Özel Ata Koleji Anadolu Lisesi Rehberlik Bölümü öğretmenleri Yusuf Şanlı ve Damla İskender, yeni bir eğitim-öğretim dönemine başlarken liseli öğrencilerin okul algısı ve velilerin bu sürecin yönetimindeki tutum ve davranışları hakkında bilgiler verip, tavsiyelerde bulundu.
Öğrencinin kendini tanıması, ilgi ve yeteneklerini keşfetmesini sağlaması, doğru bir kariyer planlama sürecini yaşaması adına gerekli adımları atmak için Lise dönemi büyük bir önem taşımaktadır. Özel Ata Koleji Anadolu Lisesi Rehberlik Bölümü, bu dönemde velilerin sadece akademik temelli yaklaşımdan uzaklaşması gerektiğini, öğrencilerin kişisel ve sosyal gelişimleri noktasında olumlu adımlar atmalarını destekleyecek çabalar içerisine de girmeleri gerektiğinin altını çizdi.
Liseye yeni başlayan öğrenciler kısa bir süre önce bulundukları kademenin en büyükleri iken bir anda kendilerini kademenin en küçükleri olarak buluyorlar. Bu durum duygusal dünyalarında ayrı bir hassasiyet yaratabiliyor. Bu süreçte güçlü ve zayıf yönlerini keşfetmeleri açısından farkındalık yaratmalı, sosyal açıdan iletişim becerilerini arttırabilecek çalışmalara önem verilmelidir.
Üniversite sınavının gündeme alındığı 11 ve 12. Sınıflarda ise sınava yüklenen anlamın hangi temel üzerinde şekillendiğinin önemli olduğunu belirten Özel Ata Anadolu Lisesi Rehberlik Bölümü, sınavın; hayatın belirleyicisi olduğu, tüm geleceğini şekillendireceği gibi yaklaşımların çocukta görülen kaygıyı yükselttiğini ve hayatın asıl belirleyicisi olan diğer unsurlara çocuğun yaklaşımını şekillendirdiğini söyledi. Çocuklarımızı, sınavın “hayatının merkezinde olduğu” gibi kaygı yükselten ve hayattaki her şeyin bu sınavın sonucuna bağlı olduğu düşüncesinden uzaklaştırmalıyız.
Özel Ata Koleji Anadolu Lisesi Rehberlik Bölümü, lise düzeyindeki öğrencilerin velilerine önemli bazı tavsiyelerde bulundu. Bunlar:
-Öncelikle başkaları ile mukayeseden olabildiğince uzak durmak gerekir. Kıyaslama sadece çocuğumuza zarar verir ve öz saygısını yitirmesine sebep olur. Gelişime inanmalı ve bu yöndeki ufak adımları bile destekleyecek söylem ve eylemlerde bulunmalıyız.
-Hata ve başarısızlık olarak görülen birçok süreç öğrenmenin ve deneyimlemenin önemli bir parçasıdır. Önemli olan yaşantılarını anlamlandırıp bunları gelişimine nasıl yansıyacağının farkındalığını oluşturabilmektir.
-Sürekli eleştiri, yargılama veya suçlamanın olumlu hiçbir sonuç getirmeyeceğinin farkında olmak gerekir.
-Çocuğumuzla kurduğumuz otoriter ve güce dayalı bir ilişkinin sonuç verme olasılığının düşük olduğunu bilmemiz gerekir. Çözüm odaklı olmak, hataları görebilmesini sağlamak, akıl yürütmenin egemen olduğu, sevgi ve saygı temelli bir iletişim tarzı oluşturmak her zaman için çocuğumuzu destekleyecektir.
-Meslek seçimi konusunda aceleci davranmamak ve çocuğumuz üzerinde dolaylı veya doğrudan bir baskı kurmamak gerekir. “Geçerli meslek” yanılgısına düşmemek gerekir. Öğrencinin mutlu olduğu ve yetkinlikleri ile fark yaratabildiği her alan kendisi için geçerli olabilecektir.
-Hep eksik olduğu alanları geliştirmek yerine, yetenekli olduğu veya başarı potansiyeli olan alanlarında desteklenmesi ve bu yönlendirilmesi kritik bir noktadır.
-Hayallerini desteklemeli ve hiçbir zaman küçümsememeliyiz.
-Kaygısını arttırabilecek söylem ve eylemlerden uzak durmak uzak gerekir. Duygularını anlamaya çalışmak ve her koşulda kendisini destekleyeceğinizi bilmesini sağlamak başarılı olması açısından önemli bir tutumdur.
-Anne baba olarak bizim tercihimiz olan ve içtenlikle çocuğumuz için yaptığımız fedakârlıkların, kendisine nasıl yansıdığı önemlidir. “Ben senin için saçımı süpürge ettim, her isteğini karşıladım veya sizin için sabahtan akşama kadar çalışıyorum, sırf sizin için, ayrılmayı düşündük ama senin için vazgeçtik” türündeki ifadelerin sonuca yönelik hiçbir katkısı olmadığı gibi çocuğumuzda derin yaralar açabilecek süreçlere de evrilebilmektedir.
-Kendi sorumluluğunu üstlenmesi adına fırsatlar yaratmaya çalışılmalıdır. Onun yerine düşünmek, kendi yapması gerekenlerin tarafınızca yapılmasının çocuğumuzun gelişimine bir katkısı olmayacağını bilmek gerekir.
-Okul dersleri dışında, sanat veya spor ile ilgilenmesinin sağlanması, sağlıklı arkadaşlık ilişkileri kurabileceği ortamlara zemin hazırlanması kişisel ve sosyal gelişimi açısından önemli dinamiklerdir.
-Lise döneminde çocuklarımızın bağımsızlığını ve bireyselliğini önemsediğimizi göstermek duygusal ihtiyaçlarının karşılanması açısından önemlidir.
-Sınav hazırlık sürecinde evde olağanüstü hâl ilan etmemek, bu davranışlardan kaçınmak gerekir.
-Teknolojinin aşırı kullanımı söz konusu ise yasaklamaktan çok kısıtlayıcı bir tutum sergilemek ve bu konuda okul rehber öğretmeninden destek almakta fayda vardır.
-Günümüzde; öğrencilerin yabancı dil ve iletişim becerilerinin yanında, teknoloji okuryazarlığının olması, takım çalışmasına uyumu, proje üretebilme ve geliştirme becerileri gibi yetkinlikler kariyer planlamaları açısından çok önemli bir yere sahiptir. Gerek lise hayatlarında, akabinde üniversite sürecinde bu donanımlarını arttırmaya yönelik girişimleri kuşkusuz ki geleceklerini inşa etme noktasında en büyük güçleri olacaktır.
