Adlaşmış Sıfat Nedir, Özellikleri Nelerdir? Adlaşmış Sıfat Örnekleri Nelerdir?
Varlıkları ve kavramları betimlemek ve onlar hakkında bilgi vermek amacıyla isim soylu sözcüklerin başına getirilen kelimelere sıfat ya da ön ad denir. Örneğin "mavi elbise" tamlamasında elbisenin rengi hakkında bilgi veren "mavi" sözcüğü niteleme sıfatıdır.
Ön adlar, yapılarına ve türlerine göre birçok türe ayrılır. Miktar ve yoğunluk belirten ön adlara sayı sıfatı denir. Örneğin "Üçüncü yaş günü." Soru, belgisiz ve işaret sıfatları dışında, bazı cümlelerde adlaşmış sıfatlar da kullanılır.
Adlaşmış Sıfat Nedir?
Sıfatlar, cümle içerisinde yer alan özneleri ve nesneleri nicelik, biçim ya da sayı olarak nitelendirmek için kullanılır. Ancak bazı sıfatlar çekim eki alarak isimlerin yerine geçebilir. Bu tür sıfatlara adlaşmış sıfat denir.
Adlaşmış Sıfatların Özellikleri Nelerdir?
1- Anlatım bozukluğuna yol açmamak için adlaşmış sıfattan sonra virgül konur.
2- Adlaşmış sıfatlar, cümle içerisinde hem özne hem de nesne olarak kullanılabilir.
3- Sadece niteleme sıfatları, adlaşmış sıfat olabilir.
4- Bir cümlede birden fazla adlaşmış sıfat yer alabilir.
Örneğin: Küçüklerimin gözlerinden, büyüklerimin ellerinden öperim.
Küçükler - Büyükler
5- Adlaşmış sıfatlar çoğul eki alabilir.
"Fotoğraftaki kırmızılar biraz daha belirgin olabilirdi."
Kırmızı tonlar yerine kırmızılar kelimesi kullanılmıştır.
Adlaşmış Sıfat Örnekleri Nelerdir?
A- Yönelme Eki (-a -e) Eki Almış Adlaşmış Sıfatlar
1- Yaralıya ilk müdahale olay yerinde yapıldı.
Yaralı - Yaralıya
2- Diriye saygınız yok anladık da bari ölüye saygınız olsun!
Ölü - Ölüye
Diri - Diriye
3- Zavallıya, bir darbe de eski sevgilisinden geldi.
Zavallı - Zavallıya
B- Belirme Eki Almış Olan Adlaşmış Sıfatlar
1- Güçlüyü, sırf güçlü olduğu için destekleyenler, haklı ile haksız arasında ayrım yapamazlar.
Güçlü - Güçlüyü
2- Merhametsizi anlamak da güç, affetmek de!
Merhametsiz - Merhametsizi
3- Polisler suçluyu yarım saat kadar sorguladıktan sonra hapishaneye geri götürdüler.
Suçlu - Suluyu
C- Çoğul Eki Almış Adlaşmış Sıfatlar
1- Ne olursa olsun büyüklerinin sözünü dinle ve onların uyarılarını dikkate al.
Büyük - Büyükler
2- Çevreye karşı duyarlı olmayan saygısızlar, piknik alanını temizlemeden çekip gitmişler.
Saygısız - Saygısızlar
3- Sağlamları ayrı, bozukları ayrı yere koy ki karışmasın.
Sağlam - Sağlamlar
Bozuk - Bozuklar
D- Bulunma Eki (-de -da) Almış Adlaşmış Sıfatlar
Aklım bizim ihtiyarda kaldı.
İhtiyar - İhtiyarda
E- Ayrılma Eki (-den -dan) Almış Adlaşmış Sıfatlar
Kim ne derse desin ben gençlerden çok umutluyum.
Gençler- Gençlerden
Not: Bazı adlaşmış sıfatlar çekim eki almadan da cümle içerisinde yer alabilirler.
Örnek.
"İster meyhanede yıkılıp olmayı viran
Biçare, harap olmadan abad olayım der."
Bu beytin ikinci dizesinde yer alan Biçare kelimesi, burada adlaşmış sıfat olarak kullanılmıştır. Çünkü "Biçare adam ya da biçare insan" yerine direkt biçare sözcüğü isim olarak cümlenin başında yer almıştır.
