‘Türk Papa’ya Türkiye vefası

Vatikan’da çok nadir görülen bir törenle bugün ‘aziz’ ilan edilecek olan Papa 23’üncü Ioannes (Roncalli) 1940’larda 10 yıl Türkiye’de görev yaptı. Tam bir Türk dostu olan Papa Roncalli için Türkiye’de de etkinlikler düzenleniyor.

Türkiye ile Hristiyan dünya arasında sıcak bağlar kurulmasına büyük katkıları olan iki Papa, bugün Vatikan’da hazırlıkları aylardan beri devam eden bir törenle ‘aziz’ ilan edilecekler. Böylece Papa 2’nci Jean Paul ile Türkler’in Papa Roncalli olarak bildiği, 23’üncü Ioannes Hrsitiyanlığın en yüksek mertebelerinden biri olan bu unvanı alan çok nadir isimler arasına katılacaklar. 1935 ile 1944 yılları arasında Türkiye’de Vatikan resmi temsilcisi (ApostoliK Viker) olarak görev yaptı. İstanbul’da geçirdiği yıllarda Beyoğlu İstiklal Caddesi’ndeki St. Antuan Kilisesi’nde vaazlar verdi. Türkiye’yi ve Türkler’i öok sevdiğini söyleyerek akıcı Türkçe öğrendi hatta bir Noel ayininde Türkçe dua okuması çok sıradışı bir davranış olarak görüldü. Türk insanıyla yakın ilişkiler kuran ve Boğaz’a aşık olan Papa Rocalli’nin en büyük tutkularından biri de futbol ve Beşiktaş’tı. O dönem siyah beyazlıların maçlarını oynadıkları Şeref Stadı’ndaki maçlara gitmeyi çok severdi. Polonezköy’de yaşayan Hristiyan cemaati de sık sık ziyaret ederdi. İşte Türkiye için bu kadar önemli olan ve bu özellikleri nedeniyle ‘Türk Papa’ (Papa Turco) lakabıyla anılan Roncalli için bugün Vatikan’da düzenlenecek tören, bahçesinde Papa’nın heykelinin bulunduğu St. Antuan Kilisesi’nde de canlı olarak ve Türkçe tercümeyle yayınlanacak.

İlk Türk aziz

Harbiye’deki St. Esprit Kilisesi’nde de Papa’nın aziz ilan edilmesinin onuruna Boğaziçi Üniversitesi Klasik Müzik korosu bir konser verecek. ‘Türk Papa’ ile ilgili etkinlikler 2014 süresince de devam edecek. 4 Mayıs’ta Papa’nın Türkiye yıllarını anlatan kitabın yazarı Prof. Rinaldo Marmara St. Antuan’da bir fotoğraf sergisinin açılışını yapacak. 6 Haziran’da düzenlenecek konferansa ise siyaset ve akademi dünyasından isimler katılacak. 16 Kasım’daki kapanış etkinliğinde ise St. Esprit Kilisesi’nde Türkiye’deki Hristiyan cemaatlerinin liderlerinin katılımıyla bir seremoni düzenlenecek.

Papa Roncalli, Nazi zulmünden kaçan yüzlerce Yahudi’ye yardım edip hayatlarını kurtarmış olması nedeniyle Yahudiler tarafından da saygıyla anılan isimlerden biri olarak tanınıyor.Günler önceden Vatikan’da yüzlerce
kişi tören için beklemeye başladı.

Türkiye sevgisi kitap olmuştu

Katolik aleminin 1958 ile 1963 yılları arasında lideri olan Papa Roncalli’yi anlatan ‘23. Ioannes: Türklerin dostu’ kitabı geçen yıl Roma’nın ünlü La Sapienza Üniversitesi’nde yapılan bir tanıtımla duyurulmuştu. Türkiye Episkopal Konferans Sözcüsü ve kitabın yazarı Rinaldo Marmara, “Onun sayesinde diplomatik ilişkiler kuruldu. Kendisi, Türkiye’deyken, kardeşlik üzerinde ilişkiler kurdu. Ondan sonra Papa olduktan sonra kardeşçe kurduğu ilişkiler bu defa diplomatik ilişkilere döndü” ifadesini kullandı. Marmara, Roncalli için ‘son zamanların ilk Türk azizi’ denebileceğini ve bunun Türkiye için de önemli olduğunu ifade etti. Marmara, Roncalli’nin 2000 yılında, Papa 2. Ioannes Paulus tarafından azizliğin ilk mertebesi sayılan “Kutlu İnsan” ilan edildiğinde, Türkiye’de dönemin Kültür Bakanı İstemihan Talay ve eski bakanlardan İmren Aykut’un girişimleriyle düzenlenen etkinliklerde anıldığını da anımsattı.

2000 yılında Şişli Belediye Meclisi oybirliğiyle Harbiye’deki Ölçek Sokağı’nın ismini Papa Roncalli Sokağı olarak değiştirmişti.

‘Io amo i Turchi’

Töreni izleyecek olan İtalya’daki Tevere Diyalog Enstitüsü Direktörü Mustafa Cenap Aydın VATAN’a Türk dostu Papa’yı anlattı: Roncalli Türk insanı ile sıcak ilişkiler kurmayı başarmış bir insandı. Şehrin farklı kültür ve dinlerinden gelen kesimleriyle her zaman diyalogda oldu. Tam diplomatik ilişkiler olmasa da siyaset ve bürokrasi dünyasından pek çok dost edindi. Roncalli, günlüğünde Türkler’e olan sevgisini ‘Io amo i Turchi’ (Türkler’i seviyorum) cümlesiyle dile getirmişti. İkinci Dünya Savaşı’nı Türkiye’de geçiren Roncalli bu dönemde Avrupa’dan kaçan Yahudiler’e vaftiz belgeleri, seyahat evrakları tanzim ederek hayat kurtardı. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Vatikan’a ziyarette bulunan ilk ve tek cumhurbaşkanımız Celal Bayar, 1959’da Türkiye’den dostu olan Roncalli ile tekrar buluşmuş ve bir sene sonra iki devlet arasında en üst düzeyde diplomatik ilişkiler kurulmuştu.

Boğaziçi Korosu anacak

Türkiye’nin Vatikan Büyükelçisi Kenan Gürsoy’a göre Roncalli savaş yıllarında İstanbul’da farklı din ve kültürlerin birarada yaşamasının gerçek bir tanığı oldu. Papa olduktan sonra başlattığı ve Kilise tarihinde köklü değişikliklerin yapıldığı 2. Vatikan Konsili’nin de İstanbul’da tanıklık ettiği yaşamda olgunlaştı. 1963’te Vatikan’da Türkiye’nin o dönemdeki Dışişleri Bakanı Feridun Cemal Erkin’i kabul etti. İstanbul’a olan tutkusunu şu sözlerle dile getirdi: “Boğaz’ın çiçeklenmiş kıyılarını anlamak, bizim için, orada gördüğümüz nezaket dolu konukseverliğin anısını yaşatmak; ruhumuza, İkinci Dünya Savaşı’nın çalkantılarını izleyen yıllara yayılan, barışçıl ve dingin buluşmaları hatırlatmak anlamına geliyor.”