"Rusya krizden inşaatla çıkacak"

Türkiye'de son yıllarda ekonominin lokomotifi olan inşaat sektörü, Rusya'da da mortgage ile yeni bir dinamizm peşinde. Putin, ev almak isteyen Ruslara “şimdi tam zamanı” diyor. Bloomberg’den Jake Rudnitsky ve Anna Baraluina’nın haberi.

Rusya’nın geri kalan sektörleri kan ağlarken, mortgage patladı. Mortgage kredi teklifleri, şimdi Rusya’nın atıl kaynaklarını harekete geçirmenin en iyi imkânını sunuyor. Rus halkının neredeyse yarısı 1980 öncesinde yapılmış ve giderek eskiyen Sovyet konutlarında yaşıyor. Diğer tüketici kredilerine talebin azaldığı bir ortamda, devlet desteğinden de yararlanan bankalar, mortgage kredilerine yöneliyor.

Bu yıl içinde şimdiye kadar, konut kredisi kredi alanların sayısı % 29 arttı. İki yıllık durgunluğun ardından ekonomide istikrarın sağlanmasıyla birlikte, konut kredisi alanların sayısının 2017’de rekor düzeye ulaşması bekleniyor. Yine de konut kredilerinin Rusya ekonomisindeki payı Doğu Avrupa’nın eski komünist ülkelerinin üçte biri düzeyinde.

Londra merkezli Renaissance Capital’in küresel baş ekonomisti Charles Robertson, “Rusya, büyümesini nasıl sağlayacak? Konut sektörü uygulanabilir çözümlerin başında geliyor” ifadesini kullandı.

Bu yüzyılda yaşadığı en uzun durgunluğa her alanda çözüm arayan Rus hükümeti çözümü ülke içinde buldu. Eğer bu strateji işe yararsa, Dünya Bankası’nın tahinlerine göre kişi başına 10 metrekareden daha az bir konut alanının düştüğü Rusya’da, mortgage sektörünün büyümesi, ev sahibi olma ve bunu yeni bir zenginlik kaynağına dönüştürme isteğini artırarak, inşaattan perakendeye kadar birçok sektörü de canlandırabilir.

Bunun en büyük destekçisi ise devlet başkanı Vladimir Putin. Yeni konut arayışında olanlara verdiği mesaj çok net: Beklemeyin

“Hemen harekete geçin”

Putin, Sberbank'ın Başkanı German Gref’le yaptığı bir toplantıda “Kim ipotek istiyorsa ve hazırsa, şimdi tam zamanı” dedi.

Mesaj, karşılığını buldu. Merkez Bankası verilerine göre bu yılın ilk dokuz ayındaki konut kredileri geçen En büyük bireysel kredi bankası olan Alfa Bank’a göre, bu yılın ilk sekiz ayında mortgage dışı kredilerin yüzde sekiz azaldığı bir ortamda, konut kredilerindeki bu artış Rusya’daki bireysel kredileri de çöküşten kurtardı.

Moody’nin Yatırım Hizmetleri Başkan Yardımcısı Olga Gekht, Londra’dan telefonla sorularımızı cevaplandırdı ve “Mortgage pazarı, durgunluk boyunca büyüdü. Bireysel krediler açısından konut kredileri en güvenilir olanlardır ve doğal olarak büyük bir yer tutuyorlar. Yeni ve daha iyi konut arzusu, talebi artırmaya devam edecektir.” dedi.

Geç kalmışlık

Bütün bunlara rağmen Rusya’nın komşularını yakalaması için kat etmesi gereken uzun bir yol var. Orta ve Doğu Avrupa’da ödenmemiş konut kredilerinin GSYİH’ya oranı Alfa Bank’ın tahminine göre, ortalama yüzde 15 iken, Rusya’da bu oran yüzde beş. Avrupa Teminatlı Menkul Kıymet Konsey’ine göre, aynı oran 2015 itibariyle ABD’de yüzde 62,9; İngiltere’de ise yüzde 67,6.

Rusya, G-20 ülkeleri arasında konut sahibi olma oranının en yüksek olduğu ülke. Ancak konut stokunun büyük bir kısmı eski. Geçen yıl, 1991 yılından bu yana en yüksek doğum oranının yaşandığı ülkede, özellikle genç çiftlerden kaynaklanan bir talep birikimi söz konusu. Sovyetler Birliği’nin yaklaşık çeyrek asır önce çökmesinin ardından, hükümet komünizm döneminde yapılmış ve devlete ait olan konutların çoğunu, içinde oturanlara verdi.

Pazarın dörtte üçünü kontrol eden devlet denetimindeki Sberbank and VTB Group, sektörün daha da genişleyeceğini söylüyor; ekonominin güçlenmesine paralel olarak yeni konutlara talebin yüksek olacağı ve iki haneli büyümenin devam edeceği öngörüsünde bulunuyor.

Renaissance Capital’den Robertson’a göre, Rusya’da piyasanın az gelişmişliği ve bankaların konut alımında peşinat miktarını yüksek tutma konusundaki ısrarı, sektörü kolay krediden kaynaklanacak bir emlak balonu tehdidine karşı koruyor. Dövizle verilen konut kredilerinden kaynaklanan sorunlarla boğuşan Polonya ve Hırvatistan gibi ülkelerin aksine, Merkez Bankası verilerine göre, 1 Ekim itibariyle Rusya’da dövizle verilen konut kredilerinin toplam içindeki payı sade yüzde 1,9’du.

En büyük Rus bankasının yatırım kolu olan Sberbank CIB’e göre, talebin yüksek olmasının nedenlerinden biri de, bireysel kredi faizleri ile konut kredisi faizleri arasındaki farkın sekiz puana kadar çıkması.

Robertson, “eğer yetkililer enflasyonu yüzde 4 veya 5 gibi bir noktada sabitleyebilirse, ekonomik büyümenin tetikleyicisi olarak konut kredilerini kullanabilirler. Verdiğiniz her krediyle, insanlar yeni mutfak alıyorlar, yatak odalarına duvar kâğıdı yaptırmak için birilerine para ödüyorlar ve daha fazla para harcıyorlar. Rusya açısından iç talebi artırmanın sınırlı yöntemlerinden biri budur.” diye konuştu.

Şirokova’ya göre “Piyasadaki arz miktarına bakılırsa, gayrı menkul fiyatları artmayacak. Konut kredisi piyasasında bu yılki gibi bir büyümeyi sürdürebilmenin tek yolu, devlet desteğinin sürdürülmesi”…