Nükleer müzakereler yeniden başladı

İran ile Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin ile Almanya (5+1) arasında yürütülen nükleer müzakerelerin 10. turu, Avusturya'nın başkenti Viyana'da başladı.

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile 5+1'in Başmüzakerecisi Catherine Ashton, İran'ın Viyana Büyükelçiliği'nde düzenlenen çalışma yemeğinde bir araya geldi.

Kapsamlı çözüme ulaşılması için son tarih olarak belirlenen 24 Kasım'a kadar devam etmesi beklenen müzakerelerde "farklılıkların giderilmesi" hedefleniyor.

Taraflar arasında 20 Temmuz'da sona eren 6. turda, "farklılıkların giderilmesi" amacıyla müzakerelerin 24 Kasım 2014 tarihine kadar sürdürülmesi kararlaştırılmıştı. Bu kapsamda anlaşmazlıkları gidermek için 19-27 Eylül'de ABD'nin New York kentinde,14-16 Ekim'de Avusturya'nın başkenti Viyana'da ve 9-12 Kasım'da Umman'ın başkenti Maskat'ta gerçekleştirilen ikili ve üçlü görüşmelerde ilerleme kaydedilememişti.

İran ile Batı arasında uranyum zenginleştirme düzeyi, santrifüj sayısı, ağır su reaktörlerinin durumu, nükleer işbirliği ve yaptırımlar konularında anlaşmazlıklar bulunuyor.

Alınan bilgiye göre, İran uranyum zenginleştirme düzeyini yüzde 20'ye çıkarmak, Batı ise nükleer enerji üretimi için uranyum zenginleştirme düzeyinin yüzde 3,5 oranında kalmasını istiyor.

Yaklaşık 19 bin santrifüjü bulunan İran, uranyum zenginleştirmede kullanılan santrifüjlerin sayısını 50 bine çıkarmak, Batı ise bu sayının en fazla 5 bin ile sınırlandırılmasını istiyor.

İran, ağır su reaktörlerini tıbbi amaçlı inşa ettiğini ileri sürerken, Batı ise nükleer silah üretiminde kullanılan plütonyum üretileceği gerekçesiyle inşaatın durdurulmasını talep ediyor.

İran yaptırımların tamamen kaldırılmasını, Batı ise Parçin ve Fordo gibi nükleer tesislerin denetime açılmasını ve işbirliğinin artırılmasını bekliyor.

Uzmanlar, İran'ın nükleer bomba üretmesini engelleyecek ve ekonomisini olumsuz etkileyen yaptırımları tamamen ortadan kaldıracak bir anlaşmaya ulaşılmasının zor olduğunu, bu nedenle tarafların "uzlaşmadan kaçan taraf" damgası yememek amacıyla son güne kadar müzakereleri sürdüreceğini ileri sürüyor.

İsviçre'nin Cenevre kentinde 24 Kasım 2013 tarihinde varılan geçici anlaşmaya göre, 20 Temmuz 2014 tarihine kadar kapsamlı bir anlaşmaya varılması öngörülmüş ancak taraflar arasında farklılıkların giderilememesi üzerine müzakerelerin 24 Kasım 2014 tarihine kadar uzatılmasına karar verilmişti.