NATO’da veto hakkı olan ülkeler hangileri? Türkiye izin vermezse Finlandiya ve İsveç üye olabilir mi?

İsveç ve Finlandiya NATO'ya üyeliği ile ilgili Türkiye’den görüşmelerin başlatılması aşamasında veto gelmesinin ardından pek çok kişi tarafından NATO’ya üyelik süreci ile ilgili pek çok konu merak ediliyor. Son olarak, NATO kaynakları, Türkiye’nin karşı çıkması üzerine Konsey’in görüşmeleri başlatma kararı alamadığını belirtiyor. Peki, NATO’da veto hakkı olan ülkeler hangileri? Nato kurucu üyeleri kimler? Nato üyelik süreci nasıl işliyor? Türkiye izin vermezse Finlandiya ve İsveç üye olabilir mi? İşte merak edilenler…

Aşamalı ve uzun bir süreç olan NATO üyeliği süreci pek çok aşamadan oluşan teknik ve yasal süreçlerin ardından gerçekleşiyor. İsveç ve Finlandiya NATO'ya üye olmak istemesinin ardından Türkiye’nin bu iki ülkenin üyeliğine PKK desteği nedeniyle karşı çıkması NATO üyelik sürecinde ülkelerin rolleri ile ilgili detaylar merak ediliyor.

NATO ÜYELİK SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?

NATO'ya üyelik normal şartlarda uzun bir süreç gerektiriyor. Bosna Hersek, Gürcistan ve Ukrayna'nın da dahil olmak istediği NATO'nun yeni üye kabul etmesi için çeşitli şartların yerine getirilmesi, yasal süreçlerin tamamlanması isteniyor.

NATO NE ZAMAN KURULDU? NATO KURUCU ÜYELERİ KİMLER?

NATO, İkinci Dünya Savaşı'nın bitmesinden sonra 1949'da 12 ülke tarafından kuruldu. Bu ülkeler ABD, İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Lüksemburg, İzlanda, Danimarka ve Belçika'ydı. Aradan geçen 73 yılda 8 genişleme dalgasıyla üye sayısı 12'den 30'a çıktı.

 Türkiye ve Yunanistan 1952'de NATO'nun yeni üyeleri oldu. 1955'te o zamanki adıyla Federal Almanya, 1982'de İspanya ittifaka katıldı.

Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya'nın 1999'da katılımıyla üye sayısı 19'a yükseldi.

2004'te Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Estonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya NATO'ya girdi.

2009'da Arnavutluk ve Hırvatistan, 2017'de Karadağ ve son olarak 2020'de Kuzey Makedonya NATO üyesi ülkeler oldu.

TÜRKİYE İZİN VERMEZSE FİNLANDİYA VE İSVEÇ ÜYE OLABİLİR Mİ?

Bu genişleme dalgaları içinde bazı ülkeler de NATO üyesi olmak istediklerini duyurdular ancak şu ana kadar üye olamadılar. Bu ülkeler Bosna Hersek, Ukrayna ve Gürcistan.

Romanya'nın başkenti Bükreş'te 2008'de düzenlenen NATO Zirvesinde Gürcistan ve Ukrayna'nın gelecekte NATO üyeleri olacağı üzerinde uzlaşıldı. Ancak bu ülkelere tarih verilmedi. Bosna Hersek ise 2010 yılında Üyelik Eylem Planına dahil olmaya davet edildi.

Son olarak NATO'ya iki yeni üyenin katılması gündeme geldi. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasından sonra Avrupa güvenlik mimarisindeki gelişmelerden etkilenen Finlandiya ve İsveç, uzun yıllardır benimsedikleri askeri tarafsızlığı terk ederek NATO'ya üyelik başvurusu yapmayı kararlaştırdı.

Finlandiya'nın Rusya ile 1500 kilometreye yakın sınırı bulunuyor. İkinci Dünya Savaşı'nda o zamanki Sovyetler Birliği ile savaşan Finlandiya, topraklarının yaklaşık yüzde 10'unu kaybetti, nüfusunun yüzde 11'ini yeni yerlere yerleştirdi ve bugünün kuruyla yaklaşık 5 milyar euro savaş tazminatı ödedi.

Bu kayıplardan sonra Finlandiya'nın Sovyetler Birliği ile imzaladığı anlaşma, ülkenin uzun yıllar askeri olarak bağlantısızlığına neden oldu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra AB'ye üye olan, euro para birimine geçen Finlandiya'nın NATO'ya üyeliği söz konusu olmadı.

Uzun yıllar Finlandiya halkının sadece yüzde 20 kadarı NATO üyeliğini istedi. Ancak Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sonrasında NATO üyeliğini destekleyen Finlerin oranı yüzde 70'in üzerine çıktı.

İsveç ise Finlandiya'dan sonra NATO üyeliğine başvurma kararı aldı.

1809'da Rusya ile savaşan ve o savaşta elindeki Finlandiya'yı Rusya'ya kaptıran İsveç, yaklaşık 200 yıldır Rusya ile savaşmadı. İsveç, İkinci Dünya Savaşı'nda ve Soğuk Savaş döneminde de tarafsız bir ülke olarak kaldı.

Ancak ABD'li eski istihbarat çalışanı Edward Snowden'ın ifşa ettiği belgelerde, İsveç'in 1950'li yıllarda ABD ile gizli anlaşma yaptığı ortaya çıktı. Buna göre, İsveç'in Rusya'nın saldırısına uğraması halinde ABD'nin yardım edeceği iddia ediliyordu.

NATO, "açık kapı" politikası izliyor. Bu politika, ittifakın kurucu anlaşmasının 10. maddesine dayanıyor.

Bu maddede kurucu Washington Antlaşması'na taraf olan ülkelerin Kuzey Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlamak için herhangi bir Avrupa ülkesini ittifaka katılmaya davet edebileceği belirtiliyor.

Ancak bir ülkenin NATO'ya dahil olabilmesi için oy birliği, yani mevcut 30 müttefik ülkenin hepsinin birden onay vermesi gerekiyor.

NATO’DA VETO HAKKI OLAN ÜLKELER HANGİLERİ?

Üye ülkeler her gün çok çeşitli seviyelerde ve alanlarda güvenlik sorunlarına ilişkin istişareler yapmakta ve kararlar almaktadır.

NATO kararı, 30 üye ülkeden her birinin müşterek şekilde aldığı kararının neticesidir. Tüm kararlar oy birliğiyle alınmaktadır.

Kurulduğu tarihte 12 üyesi olan NATO'da günümüzde 30 ülke bulunmakta ve NATO üyeliği " Nato Antlaşması'nın ilkelerini geliştirebilecek ve Kuzey Atlantik Bölgesinin güvenliğine katkı yapacak durumda olan tüm Avrupa devletlerine" açıktır. Bir ülkenin NATO üyesi olabilmesi için NATO'ya üye 30 ülkenin de oybirliği ile üyeliği onaylaması gerekir.

Her gün yüzlerce resmi görevli (sivil veya askeri uzman olarak) gerektiğinde ulusal delegasyonlarla ve NATO genel merkezi çalışanlarıyla iş birliği halinde bilgi alışverişinde bulunmak, düşüncelerini paylaşmak ve kararların hazırlanmasına yardım etmek üzere NATO genel merkezine gelmektedir.

ALMANYA (1955)

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ (1949)

ARNAVUTLUK (2009)

BELÇİKA (1949)

BİRLE?İK KRALLIK (1949)

BULGARİSTAN (2004)

ÇEK CUMHURİYETİ (1999)

DANİMARKA (1949)

ESTONYA (2004)

FRANSA (1949)

HIRVATİSTAN (2009)

HOLLANDA (1949)

İSPANYA (1982)

İTALYA (1949)

İZLANDA (1949)

KANADA (1949)

KARADAG (2017)

KUZEY MAKEDONYA (2020)

LETONYA (2004)

LİTVANYA (2004)

LÜKSEMBURG (1949)

MACARİSTAN (1999)

NORVEÇ (1949)

POLONYA (1999)

PORTEKİZ (1949)

ROMANYA (2004)

SLOVAKYA (2004)

SLOVENYA (2004)

TÜRKİYE (1952)

YUNANİSTAN (1952)