Makedonya uzlaşması

Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, Makedonya ile Yunanistan arasında 27 yıldır devam eden isim krizine ilişkin Makedonyalı mevkidaşı Zoran Zaev ile bir anlaşmaya varıldığını açıkladı. Çipras, Makedonya’nın yeni bir isim alması konusunda Zaev’le mutabık kaldıklarını ve bu yeni ismin hem ülke içinde hem de uluslararası alanda geçerli olacağını duyurdu. Çipras, “Mutluyum çünkü Yunan tarafının bütün koşullarını karşılayan iyi bir anlaşmaya vardık” şeklinde konuştu. Makedonya Başbakanı Zaev de Salı akşamı yaptığı açıklamada, ülkenin yeni isminin ‘Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’ olacağını duyurdu.

Yunanistan ile Makedonya arasındaki isim krizi, Makedonya’nın 1991’de Yugoslavya’dan ayrılmasından bu yana iki ülke ilişkilerini olumsuz etkiliyordu. Makedonya ismini ‘eski Yunan mirası’ olarak nitelendiren Yunanistan, ülkenin kuzeyinin de aynı isimle anılmasının komşu ülkenin toprak talep etmesine yol açabileceği endişesi taşıyor ve Makedonya’nın ismini değiştirmesini talep ediyordu. Eski Yugoslav cumhuriyetinin ismini değiştirmeyi reddetmesi nedeniyle Yunanistan, Makedonya’nın Avrupa Birliği ve NATO üyeliğine karşı çıkıyordu.

NATO ve AB

Üsküp ile Atina’nın Makedonya’nın isminin değişmesi konusunda mutabık kalması NATO ve Avrupa Birliği (AB) tarafından da memnuniyetle karşılandı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg anlaşmanın ‘yıllar süren sabırlı bir diplomasinin meyvesi olduğunu’ söyledi. Stoltenberg, iki ülke liderine anlaşmayı nihayete erdirme çağrısında da bulundu. NATO Genel Sekreteri ayrıca bu adımın Üsküp’e NATO üyeliği yolunu açacağını ve Batı Balkanlarda barış ve istikrarı sağlamlaştıracağını ifade etti. AB Konseyi Başkanı Donald Tusk da attığı tweet’te Çipras ile Zaev’i tebrik ederek iki lidere yönelik, “Sayenizde imkansız olan artık mümkün oluyor” ifadelerini kullandı.

Toprak talebi kalkacak

Varılan anlaşma sonrası, Makedonya Anayasası’nda ‘komşu ülkelerden toprak talep etmeye’ gönderme yapan bazı maddelerin de değiştirilmesi bekleniyor. Anayasasında yapacağı değişikliklerle Üsküp yönetimi, ‘yeni adının ülke içinde ve uluslararası ilişkilerde resmi belgelerde kullanılması’ ile ‘komşu ülkelerden toprak talebi çağrıştıran’ maddelerin ve ‘Makedon azınlığı’ gibi ibarelerin çıkarılması dahil bazı düzenlemeler yapmakla yükümlü olacak. Makedonya vatandaşlarının salt ‘Makedon’ değil, ‘Kuzey Makedonya vatandaşları’ olarak tanımlanmaları ve kimliklerinin bu isimle değiştirilmesi gibi değişiklikler de anlaşmanın öngördüğü maddeler arasında. Ayrıca ‘Makedon’ dilinin ‘Slav dilleri ailesine’ ait olduğu ve Helence (Yunanca) konuşan Antik Makedonya ile ilgisi olmadığına da atıfta bulunulacak.

Milliyetçiler karşı çıkıyor

Yunanistan’da hükümetin küçük ortağı milliyetçi Bağımsız Helenler Partisi’nin lideri ve Savunma Bakanı Panos Kammenos ‘içinde Makedonya adının geçeceği hiçbir isim anlaşmasını kabul etmeyeceğini’ açıkladı. Kammenos, parlamentoda yapılacak oylamada ret oyu kullanacağını duyurdu. Ancak Kammenos bu görüş ayrılığının hükümetten çekilecekleri anlamına gelmediğini de söyledi. Ana muhalefetteki ‘Yeni Demokrasi Partisi’nin (YDP) lideri Kiryakos Miçotakis de varılan mutabakatı ‘kötü bir anlaşma’ olarak nitelendirdi. Miçotakis, anlaşmanın Yunanistan’ın ulusal çıkarlarına aykırı olduğunu öne sürdü.

İki ülkenin dışişleri bakanlarının imzalarının ardından anlaşma önce Makedonya Parlamentosu’nda oylanacak. Sonra ise Ekim ayında Makedonya’da halk oylamasına sunulacak. Ardından Yunanistan Parlamentosu’nda oylama yapılacak. Ret sonucu halinde anlaşma ‘yok hükmünde’ sayılacak.