Kıyamet provası

Güney Amerika ülkesi Şili yıkıldı! Pasifik Okyanusu’nun 35 kilometre derininde gerçekleşen 8.8 büyüklüğündeki depremde yer yarıldı, araçlar içine düştü. Köprüler, viyadükler yıkıldı. 2.5 metreye ulaşan tsunami dalgaları sahilleri yerle bir etti. Şimdilik ölü sayısı 214 ancak katlanarak artmasından korkuluyor.

Türkiye yaklaşmakta olan büyük İstanbul depremine hazırlanırken, bu büyük doğal afetin yıkıcılığını gösteren kanıt, 2010 yılında yine Güney Amerika’dan geldi. Karayip ülkesi Haiti’de 200 bin kişinin ölümüne neden olan 7 büyüklüğündeki depremin üzerinden iki ay daha geçmeden, Şili de deprem felaketini yaşadı. Amerikan Jeolojik Araştırma Merkezki (USGS), depremin şiddetini önce 8.3, sonra 8.5 ve en sonunda 8.8 olarak açıkladı. 15 milyon nüfuslu ülkenin 670 bin nüfusla ikinci büyük kenti olan Concepcion’un 115 kilometre açığında, Pasifik (Büyük) Okyanusu’nun 35 kilometre altında yerel saat ile 03:34 (TSİ 08:34) gerçekleşen bu devasa büyüklükteki deprem, ülkeyi bir anda karanlığa gömdü. Şili’den saatlerce haber alınamadı. Elektrikler kesildi, su ve telefon hatları kullanılamadı.

Brezilya’dan hissedildi

Deprem o kadar şiddetliydi ki merkez üssünden 2 bin 900 kilometre uzaklıktaki Brezilya’nın Sao Paolo kentinden bile hissedildi. Amerikan haber ajansı AP’nin muhabiri, deprem anını “Sanki bir dev beni havaya kaldırdı ve tekrar yere çaldı” diye anlattı. Dün 214 cesede ulaşıldı ancak Şili Devlet Başkanı Michelet Bachelet “Ülkenin birçok yerinden haber alınamadığı için bu sayının katlanarak artmasından korkuluyor” dedi.

İlk haberler, merkez üssüne 320 kilometre uzaklıktaki başkent Santiago’dan geldi. Görgü tanıklarına göre 1,5 dakika boyunca sallanan başkentte, viyadükler yıkıldı, yüzlerce ev enkaz haline geldi. Köprülerdeki araçlar ters döndü. Metro seferleri durduruldu. Ülkenin dünya ile bağlantısını sağlayan uluslarası havalimanı da yolcu salonunun çökmesi nedeniyle kapatıldı. Devlet Başkanı Bachelet, halka köprülerdeki çökme tehlikesine karşı gerekmediği zamanlar araç kullanmamaları çağrısını yaptı. Halk korkudan evlerine giremezken, iletişimin zorluğu nedeniyle, yıkımın ve feleketin boyutları henüz tam olarak ortaya çıkmadı.

Asıl yıkım ise, merkez üssüne çok yakın Concepcion kentinde yaşandı. Kentte, yer yarıldı. Birçok otomobil, yolda giderken, açılan deliklere düştü. 15 katlı bir bina tamamen çöktü. Bir kimya fabrikasında çıkan yangının büyük tehlike yarattığı açıklandı. Köprüler de yıkıldı.

Yağmacılar iş başında

Şili TV’leri kentte yer yer yağmaların başladığını, bir grubun eczaneleri yağmaladığını, çevredeki birçok tahıl ambalarından da un ve mısır gibi besin maddelerinin çuval çuval çalındığını bildirdi.

Obama: Yardıma hazırız

ABD Başkanı Barack Obama, Şili’ye yardıma hazır olduklarını açıklayarak “Şili hükümeti istesin, hemen oraya geliriz” dedi. Obama, Büyük Okyanus’un Hawaii adaları ve en batıdaki Guam adasının da, olası “tsunami” için hazırlıklı olmasını istedi.

Gölcük’ün 15 katı!

Uzmanlar, Şili depreminin 1999’da Gölcük’te yaşanan felaketten yaklaşık 15 kat daha büyük olduğunu söylüyor. Gölcük depremi olduğunda 132 atom bombasının sahip olduğu enerji açığa çıkmıştı. Şili depreminde açığa çıkan enerji ise yaklaşık 1800 atom bombasına eşit.

MERKEZ ÜSSÜ YANIYOR!

Merkez üssüne en yakın kent Concepcion, mahşer yeri gibi. Kentte, yer depremin şiddetiyle yarıldı. Birçok otomobil, yolda giderken, açılan deliklere düştü. İlk belirlemelere göre 15 katlı bir bina tamamen çöktü. Şehrin hemen her yerinde yangınlar çıkarken, alev alev yanan bir kimya fabrikası büyük bir tehlike yarattı.

UZMANLAR NE DEDİ?

Şili’nin artçıları en az 1 yıl sürer!

Jeofizik Mühendisleri Odası Başkanı Prof. Dr. Ahmet Ercan: İstatistiklere baktığımızda, büyük depremler iki yılda bir oluyor. Bu depremlerde dalgalar yerin çekirdeğine gider ve tüm yer yuvarını sarsar. Enerji biriktiren ve doluluk oranına ulaşmış kırıklar varsa 7- 10 gün içinde enerjilerini bırakacaklar, yani yeni depremler olacak. Bu yüzden Şili’nin yaklaşık 150 km yakınında 6.5-7.0’a varan depremler görülecek. Hatta Türkiye dahil birçok ülkede küçük depremler olabilir. Şili’nin artçı depremi en az 1 yıl sürecektir.

Şili deprem kuşağında

İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisi Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu: Şili ve Haiti depremleri art arda geldi. Haiti depremi bizim için sürpriz oldu. Ancak Şili için aynı şeyleri söyleyemeyiz. Çünkü Şili deprem kuşağında. Bu bölgede sürekli deprem tespit ediyoruz ancak Şili depremiyle ilgili olarak da ilginç bir durum söz konusu. Şiddeti beklenenin üzerinde çıktı. Genelde 7 şiddetinde deprem beklenir ama bu sefer 8.8 tespit edildi. Aldığımız son bilgiler Tsunaminin Haiti’ye ilerlediği yönünde. Bu durumda Haiti tekrar bir felaket yaşayabilir.

Pasifik ateş çemberi

Türkiye Deprem Vakfı Genel Sekreteri Prof. Dr Haluk Eyidoğan: İstatistiklere baktığımızda büyük depremlerin arttığına dair özel bir durum görmüyoruz. Ancak bazı yıllarda ölen insan sayısının arttığını görüyoruz. Bunun nedeni depremlerin artması değil deprem tehlikesi yüksek olan yerlerde nüfusun artmasıdır. Dünyada kentleşme hızla artıyor. Büyük depremler bazen kentlere yakın oluyor. Haiti İstanbul depreminden daha küçük bir depremdi. Ama 230 bin kişi öldü bunun nedeni de plansız yerleşmedir. Şili ise yılda bir ya da iki kez büyük deprem oluyor. Peru ve Şili’nin tarihine baktığınızda 1960’da gerçekleşen 9.0’lık Peru depremini görürsünüz. Pasifik Okyanusu’nda kıyıları olan ülkeler bizim meslekte ’ateş çemberi’dediğimiz kuşak olarak tanımlanır.