İngiltere'de "anlaşmasız Brexit" kabusu

İngiliz parlamentosunun Brexit anlaşmasını reddetmesi üzerine güçlenen "anlaşmasız Brexit" senaryosunda, ülke, gıda ve ilaç başta olmak üzere pek çok kalemde sıkıntılı günler yaşayabilir. İngiltere'de Theresa May hükümetinin AB ile vardığı Brexit anlaşmasının parlamentoda dün yapılan oylamada reddedilmesinin ardından "anlaşmasız Brexit" seçeneği kuvvet kazandı.

Reddedilen anlaşma, son 40 yılını AB ile bütünleşik geçiren İngiltere'ye yeni koşullara alışması için 21 aylık geçiş süreci imkanı tanıyordu. Anlaşmasız ayrılık ise ithalatının büyük kısmını AB'den yapan ülkede gıda ve ilaç başta olmak üzere pek çok kalemde kriz yaratabilir.

Bürokrasiye anlaşmasız Brexit seçeceğine göre hazırlanması talimatı veren hükümet, şirketlerin ve bireylerin alması gereken tedbirlerle ilgili de bilgilendirme paketleri ve tanıtım filmleri içeren bir kampanya yapacağını açıklamıştı.

İlaç

AB, İngiltere'nin en büyük ticari ortağı konumunda bulunuyor. Ülkenin ihracatının yüzde 44'ü, ithalatının da yüzde 53'ü AB ile yapılıyor. Anlaşmasız ayrılığın da ilk olarak etkisini bu alanda göstermesi bekleniyor.

İngiltere'nin AB'den ithal ettiği en önemli temel ihtiyaç kalemini tıbbi malzeme ve ilaç teşkil ediyor. Bu alanda yüzde 90 oranında dışa bağımlı olan İngiltere, bu oranın yüzde 45'ini AB'den karşılıyor.

İngiltere'nin AB'den yılda 20 milyar sterlini bulan ilaç ve tıbbi malzeme ithalatı, toplam ithalatının yaklaşık yüzde 9'una tekabül ediyor. İngiliz hükümeti, ilaç firmalarından anlaşmasız ayrılık ihtimaline karşı en az 6 haftalık stokla çalışmaları uyarısında bulundu.

Gıda

İngiltere, gıda ihtiyacının da yüzde 47'sini ithal ediyor. AB ülkelerinden yaptığı gıda ithalatı ise yüzde 27 oranında. Anlaşmasız Brexit durumunda bazı kalemlerin temininde sıkıntı yaşanabilecek, özellikle tarım ürünlerinde, gümrük vergileri nedeniyle yüzde 60'a varan oranlarda fiyat artışı olabilecek.

İngiltere'de bu ihtimale karşı halkın bazı kesimleri bir süredir gıda stoğu yapıyor. Boş raflarla veya astronomik fiyatlarla karşılaşma korkusuyla, özellikle konserve gıda stoklanıyor. Bazı evlerde "Brexit dolapları" oluşturulurken, "krizi fırsata çeviren" bazı firmalar da "Brexit paketi" adı altında dayanıklı gıda maddesi satışına başladı.

Vize ve çalışma izni

Anlaşmasız Brexit, bir gecede İngiltere'de kendi ükelerindeymiş gibi yaşayan 3 milyon AB vatandaşını da "turiste" dönüştürebilir. AB vatandaşları, yeni koşullara göre çalışma izni almaya veya ülkeyi terk etmeye mecbur kalabilir. Aynı durum, AB ülkelerinde yaşayan 1 milyon civarındaki İngiliz için de geçerli olabilecek.

Ayrıca devreye girecek vize uygulaması, turizmi olumsuz etkileyebilir ve hava yolu şirketlerini krize sürükleyebilir.

Vize ve çalışma izni koşularındaki değişikliklerle azalacak göç ve yatırım, dünyanın en pahalı kentlerinden Londra'daki konut fiyatlarını düşürebilir. İngiliz merkez bankasının tahminine göre ev fiyatları gelecek 3 yılda yüzde 30 oranında düşebilecek. Bunun da özellikle konut kredilerinin geri ödemelerini olumsuz etkilemesi bekleniyor.

Sınırlarda kuyruklar

Anlaşmasız Brexit durumunda, İngiltere ile AB sınırlarında gümrük kontrolleri de başlayacak. Bunun artan bürokratik işlemler nedeniyle uzun kamyon kuyruklarına yol açması ve tedarik zincirlerinde gecikmelere neden olması bekleniyor.

Bazı ekonomistler, anlaşmasız Brexit'in ülke ekonomisini yüzde 10 oranına kadar küçültebileceği uyarısında bulunuyor. Fiyatlardaki genel artışla buna enflasyonun da eşlik edeceği uyarısında bulunuluyor.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor's (S&P) geçen yıl yayımladığı değerlendirme notunda, İngiltere'nin AB'den anlaşmasız şekilde ayrılması halinde ülkede işsizliğin yüzde 4'ten 7,4'e yükselebileceği uyarısında bulunmuştu. Değerlendirmede, ayrı hane halkı gelirinin, yıllık toplam 2 bin 700 sterlin azalabileceği belirtilmişti.

Toplumsal olaylar

Anlaşmasız ayrılık senaryosunda günlük yaşamdaki aksamalara bağlı olarak toplumsal hareketler de olabileceğini bekleyen İngiliz polisi buna yönelik hazırlıklar yapıyor.

İngiliz ordusunun ihtiyaç halinde polise destek vermesi planlanırken, polis teşkilatındaki izinlerin de 3 aya kadar askıya alınabileceği belirtiliyor.

Bazı mallarda yaşanacak kıtlığın da hırsızlık ve yağma gibi adi suçları artırabileceği uyarısı yapılıyor.

Bu kapsamda açıklanan en somut adımı ise Kuzey İrlanda'ya ilave 2 bin polisin gönderileceği açıklaması oluşturdu.

Kuzey İrlanda

Kuzey İrlanda, anlaşmasız Brexit'in hem nedeni, hem de bundan en olumsuz etkilenecek bölge konumunda bulunuyor.

May'in reddedilen Brexit anlaşması, İngiltere'nin parçası Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasına fiziki sınır sokulmaması için formüle edilen "tedbir maddesi" yüzünden tepki çekti.

İrlanda adasında 30 yıl boyunca yaşanan ayrılıkçı terörü bitiren Belfast Anlaşması'na göre, iki İrlanda arasında sınır bulunmaması gerekiyor. İngiltere AB üyesiyken herhangi bir sorun yaratmayan bu koşul, ülkenin Brexit kararı almasıyla birlikte en önemli soruna dönüştü.

Brexit sürecini tıkayan İrlanda sorununu çözmek için tasarlanan "tedbir maddesi" İngiltere'yi gümrük birliğini terk edemez hale getirirken, Kuzey İrlanda'yı da İngiltere'den fiili olarak koparacak bir süreci öngörüyordu.

Ancak anlaşmasız Brexit halinde iki İrlanda arasında yeniden fiziki sınır çekilmesi gerekecek. Sınır kontrol noktalarının ve gümrük kapılarının, iki İrlanda'yı birleştirmek için mücadele veren ayrılıkçı terörü yeniden canlandırmasından endişe ediliyor.

Kuzey İrlanda'da ayrılıkçı Katolikler ile İngiltere yanlısı protestanların ortak yönetimini öngören Belfast Anlaşması, anlaşmasız Brexit'in en önemli kurbanı olmaya aday görünüyor.

İskoçya

Anlaşmasız Brexit'in, İngiltere'nin bütünlüğü için tehdit eden bir yönünü de İskoçya oluşturuyor. Brexit referandumunda yüzde 62 oranında AB üyeliği lehinde oy kullanan İskoçya, İngiltere'nin, kendisini AB dışına sürüklemesine karşı çıkıyor.

İskoçya'da 2014 yılında yapılan bağımsızlık referandumunda, İngiltere'ye bağlı kalınması yönünde sonuç alınmıştı. Ancak bu sonuçta, İngiltere'den ayrılmanın AB'den de ayrılmak anlamına geleceği şeklindeki propaganda etkili olmuştu.

İngiltere'nin anlaşmasız Brexit'i tercih etmesi durumunda, İskoçya'daki milliyetçilerin yeni bir bağımsızlık referandumunu gündeme getirmesine kesin gözüyle bakılıyor.

Anlaşmasız Brexit'in İngiltere için tek "olumlu" yönünü ise reddedilen anlaşmaya göre AB'ye ödemesi öngörülen yaklaşık 40 milyar sterlinlik ayrılık ücretinden kurtulması oluşturabilir.