İngiliz parlamentosu Brexit anlaşmasını oylayacak

Başbakan Theresa May, içerdiği ''tedbir maddesi'' nedeniyle tepki çeken anlaşmanın metnini değiştirmeyi başaramadı ancak maddenin kullanım koşullarına ''açıklık getiren'' bir ortak belge üzerinde AB ile uzlaştı.

May'in dün Strazburg'da AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ile açıkladığı ortak belgeye göre taraflardan herhangi birinin "tedbir maddesi"nin getirdiği düzenlemeyi kötüye kullanması durumunda, Brexit anlaşmasının metninde tarif edilen hakemlik mekanizmasına başvurulabilecek. Bu mekanizmanın kullanılması durumunda taraflardan biri "tedbir maddesini" askıya alabilecek.

Brexit anlaşması, tartışmalı konularda hakemlik için 5 kişilik heyetin kurulmasını öngörüyor ancak anlaşmaya göre AB hukukunu ilgilendiren konularda son söz hakkı Avrupa Adalet Divanına veriliyor.

May, belgeyle İngiltere'nin ''tedbir maddesi''ne ''yasal bağlayıcılığı olan'' tahditler getirdiğini iddia ediyor.

Ancak maddeye karşı çıkanlar bu yeni belgenin herhangi bir yenilik getirmediğini, sadece anlaşma metninin bir yorumu olduğunu belirtiyor.

NORMAL SÜREÇ

May'in bugünkü oylamayı kazanması halinde ülke 29 Mart'ta AB'den resmen ayrılmış olacak ancak başlayacak 2 yıllık geçiş süreci boyunca İngiltere pek çok bakımdan fiili AB üyesi olarak kalacak.

Geçiş süreci boyunca İngiltere ile AB gelecekteki siyasi, ekonomik ve güvenlik ilişkilerinin çerçevesini belirleyecek kapsamlı bir anlaşmayı müzakere edecek. Bu kapsamda, İngiltere'nin parçası Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasında fiziki sınır oluşmasını engelleyecek bir formül de geliştirilecek.

İngiltere ile AB, görüş birliğine vararak bu geçiş sürecini 2 yıl daha uzatabilecek. Tüm bu süreçte nihai bir anlaşmaya varılamaması ve iki İrlanda arasındaki sınır sorununa çözüm getirilmesi durumunda, anlaşmanın tartışma yaratan "tedbir maddesi" devreye girecek.

"Tedbir maddesi"yle İngiltere'nin bütünü, belirsiz bir süre için AB ile Gümrük Birliği içinde kalacak. İngiltere'nin tek yanlı olarak çekilemeyeceği bu düzenleme içinde ülke bazı AB kurallarına da tabi olmayı sürdürecek. "Tedbir maddesinin" AB ile daha yakın ilişki içinde kalmasını öngördüğü Kuzey İrlanda ile İngiltere arasında mal dolaşımında ise "düzenleyici kontroller" yapılacak.

Taraflar hedeflenen kapsamlı serbest ticaret anlaşması üzerinde anlaşmaya varana dek İngiltere pek çok yönüyle fiili AB üyesi olarak kalacak ancak Avrupa Parlamentosu başta olmak üzere birliğin karar ve yönetim kademelerinde temsil hakkını yitirecek.

Öte yandan tarafların gelecekteki ilişkileriyle ilgili varacakları anlaşmanın İngiliz parlamentosu ve Avrupa Parlamentosuna ilaveten 27 üye ülkenin parlamentolarınca da onaylanması gerekecek.

"Tedbir maddesi" devreye girerse İngiltere'nin AB'den anlaşmasız ayrılık ihtimalini de ortadan kaldıracak.

Brexit anlaşmasına göre İngiltere ile AB vatandaşları karşılıklı olarak yaşadıkları ülkelerdeki kazanılmış haklarını koruyacak ancak nihai olarak iş gücünün serbest dolaşımı bitecek. İngiltere ve AB arasında vizesiz seyahat ise devam edecek. İngiltere ayrıca AB'ye geçmişteki taahhütlerinden kaynaklanan yaklaşık 40 milyar sterlinlik bir ayrılık ücreti ödeyecek.

İTİRAZLAR

Brexit anlaşması özellikle "tedbir maddesi" yüzünden İngiltere'de hem sert Brexit yanlıları hem de ılımlı Brexit yanlıları ile AB'de kalınmasından yana olanların tepkisini çekiyor.

Sert Brexit yanlıları anlaşmayla İngiltere'nin AB'nin uydu devletine dönüşeceğini ve Kuzey İrlanda'nın da ülkeden kademeli kopacağını savunuyor.

Bu kişilere göre İngiltere AB'ye ödeyeceği ayrılık ücreti ile elindeki en önemli müzakere kozunu da yitirmiş olacak.

Sert Brexit yanlıları, AB'nin tedbir maddesinin kaldırılmasını engelleyerek İngiltere'yi Gümrük Birliği içinde mahsur bırakacağını iddia ediyor. Bunlara göre AB üyesi ülkeler de tedbir maddesini İngiltere ile ikili sorunlarının müzakerelerinde koz olarak kullanmaya yönelebilecek.

Ilımlı Brexit yanlıları ile AB yanlıları da anlaşmanın İngiltere'yi, üye sıfatıyla yönetiminde söz sahibi olduğu AB'nin pasif parçası haline getireceği eleştirisini yöneltiyor.

İLAVE OYLAMALAR

Parlamentonun bugün anlaşmayı reddetmesi durumunda yarın ''anlaşmasız ayrılık'', perşembe günü de ''Brexit tarihinin ertelenmesi'' seçenekleri oylanacak.

İngiltere'de parlamentoda çoğunluk daha önce yapılan bir oylamada ''anlaşmasız ayrılık'' seçeneğinin ortadan kaldırılması yönündeki bir önergeyi desteklemişti ancak önergelerin hükümetleri bağlayıcılığı bulunmadığından, hükümet bu seçeneği masada tutmayı sürdürmüştü.

Başbakan May, parlamentonun ''anlaşmasız ayrılık'' seçeneğiyle ilgili bu defa vereceği kararı uygulama sözü verdi.

Hükümet, Brexit tarihi konusunda da ''kısa süreli'' bir ertelemeden yana tavır alıyor. Başbakan May, muhtemel bir erteleme için haziran ayı sonunu işaret etmişti.

Parlamento, Brexit anlaşmasının ilk halini ''tarihi'' diye nitelendirilen 230 oy farkla reddetmişti.

İngiltere 23 Haziran 2016'da yapılan referandumda yüzde 48'e karşı yüzde 52 ile AB'den ayrılma kararı almıştı.