İkinci domino İtalya mı?

İtalya’da önceki gün yapılan referandumda halkın, anayasanın yaklaşık üçte birinin değiştirilmesini öngören reform paketini reddetmesi üzerine Başbakan Matteo Renzi istifa etti. Sandıkların yerel saatle 23.00’te kapanmasının ardından açıklanan sandık çıkış anketleri ve ilk kısmi sonuçlar, “Hayır” oylarının açık farkla önde olduğunu göstermişti. Başbakan Renzi de sandıkların açılmasından yaklaşık 1,5 saat sonra Başbakanlık Sarayı Palazzo Chigi’de düzenlediği basın toplantısında yenilgiyi kabul ederek görevi bırakacağını açıkladı. Renzi, istifasını bugün öğleden sonra Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella’ya sunacak. Konuşması sırasında zaman zaman duygulandığı fark edilen Renzi, “Son derece net bir biçimde ‘Hayır’ oyları kazandı. Bu yenilgi benim. Mağlubiyetin tüm sorumluluğunu kabul ediyorum” dedi. Demokrasiye inandığını ve bu sebeple kaybettiğini kabul ederek gereğini yerine getireceğini söyleyen Renzi, “Üzgünüm ama pişmanlık duymadan gidiyorum” diye konuştu. Referanduma sunulan reform paketiyle Senato’daki koltuk sayısını azaltmayı planladığını hatırlatan Renzi, “Fakat sonunda giden benim koltuğum oldu” ifadesini kullandı.

Yüzde 59 hayır dedi

Eşine, çocuklarına, gazetecilere ve iş arkadaşlarına teşekkür eden Renzi, konuşmasını “Yaşasın İtalya! Hepinize bol şanslar!” sözleriyle tamamladı. Katılım oranının yaklaşık yüzde 68 olduğu referandumda ‘Hayır’ oyları yüzde 59 ile galip geldi. Referandum, 1948 tarihli anayasanın 139 maddesinden 47’sinin değiştirilmesi için yapılmıştı. Değişiklik önerilerinin en önemlileri arasında, parlamentonun üst kanadı Senato’nun yetkilerinin azaltılması yer alıyordu. Senatör sayısının da 315’ten 100’e indirilmesi planlanıyordu. Önerilen reformlar arasında yerel yönetimlerin bazı yetkilerinin merkezi hükümete devredilmesi de bulunuyordu. Başbakan Matteo Renzi yönetimi, 70 yılda 63 hükümet değiştiren İtalya’da siyasi istikrar için reformların şart olduğunu ve bu değişikliklerle 500 milyon euro tasarruf sağlanacağını savunuyordu. Muhalefet ise Senato’nun yetkilerinin elinden alınmasıyla bir kontrol mekanizmasının devreden çıkarılmış olacağı ve merkezi hükümetin eline aşırı güç verileceği gerekçesiyle reformlara karşı çıkıyordu.

Şimdi ne olacak?

Renzi’nin istifasını sunmasının ardından atılacak adıma Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella karar verecek. Referandum öncesi yapılan analizlerde Mattarella’nın istifayı kabul etmeme ihtimalinden söz edilse de, “Hayır” oylarının açık farkla kazanması nedeniyle bu ihtimal artık düşük olasılık olarak görülüyor. Erken seçime gidilmesi seçeneği de, geçen yaz yürürlüğe giren seçim yasasının yol açtığı karmaşıklık nedeniyle güç görünüyor. Italicum olarak anılan seçim yasası, dünkü referandumda reddedilen anayasal reformların yürürlüğe gireceği hesaplanarak tasarlanmıştı. Italicum, parlamentonun alt kanadı Temsilciler Meclisi seçimini yeniden düzenlerken, anayasal reform kapsamına alınan Senato seçimlerini içermiyordu.

5 Yıldız Hareketi zafer havasında

Renzi’nin istifa edeceğini açıklamasının ardından popülist 5 Yıldız Hareketi’nin lideri eski komedyen Beppe Grillo, “Demokrasi kazandı. Artık devir değişti. Egemenlik halka ait” dedi. Grillo, hemen seçime gidilmesi çağrısı da yaptı. 5 Yıldız Hareketi’nden Roma’nın ilk kadın belediye başkanı seçilen Virginia Raggi de “Demokrasi kazandı. İtalyanlar kazandı. Şimdi ülkeyi yeniden inşa edeceğiz. Devrimimiz durmayacak” dedi. Kuzey Ligi lideri Matteo Salvini ise Twitter’a yazdığı mesajında “Yaşasın Trump, yaşasın Putin, yaşasın Le Pen ve yaşasın Kuzey Ligi!” ifadelerini kullandı. Aşırı sağcı Fransız Ulusal Cephe lideri Marine Le Pen de, “hayır” kampanyası yürüten İtalyan aşırı sağcı Kuzey Ligi’ne tebrik mesajı gönderdi.

İtalyan basını: Her şeyi istiyordu her şeyi kaybetti

İtalyan gazeteleri, istifasını açıklayan Başbakan Matteo Renzi’nin dün yapılan referandumda aldığı yenilgiyi değerlendirdi. Muhalif Il Fatto Quotidiano gazetesi “Anayasa Renzi’yi 59’a 41 yendi” manşetini attı ve Renzi için “Her şeyi istiyordu, her şeyi kaybetti” ifadesini kullandı. İşte diğer gazeteler:

-Corriere della Sera: Renzi, kendisinden duyulan memnuniyeti abarttı, toplumsal rahatsızlığı ise hafife aldı.

-La Repubblica: Başbakan, anayasal referandumu kendisi hakkında bir halk oylamasına dönüştürmek gibi talihsiz bir fikre kapıldı. Yeniden taç giymeyi, Mayıs 2014’teki AB seçimlerinin sonucunun tekrarlanmasını umuyordu. Batı demokrasilerinde, 1000 günlük iktidarın ardından böyle bir oylamadan sağ çıkabilecek hükümet olmadığını hesap edemedi. Merkel bile böyle bir oylamadan zaferle çıkamazdı.

-La Repubblica: Bu sonuçla merkez sağda eski başbakan Silvio Berlusconi “geri dönüş” yaptı.

-La Stampa: Referandum sonuçları ‘sistem karşıtı bir oy’ oldu. Bu artık liderlere inanmayan halkın zaferi.

- Il Giornale: Tüm ülke hükümete isyan etti. Berlusconi’nin intikamı...

-Libero: Başbakanın ülkeyi yönetmeyi hak etmeyen bir canavar olduğunu düşünenler kazandı.