Hürmüz Boğazı'ndaki gemi krizi büyüyor! Rusya şüphesi...

İran'ın Hürmüz Boğazı'nda İngiltere'ye ait petrol tankerine el koymasının ardından kriz büyüyor. İngiliz istihbaratı, İran ve İngiltere arasındaki tanker krizine Rusya’nın dahil olma ihtimalini değerlendiriyor. Öte yandan ABD, Basra Körfezi'nde gözetleme ve istihbarat çalışmalarına başlayacağını duyurdu.

21.07.2019 - 14:43 | Son Güncellenme: 23.07.2019 - 10:34 Güncelleme: 23.07.2019 - 10:34| AA

Hürmüz Boğazı'ndaki gemi krizi büyüyor! Rusya şüphesi...

İngiltere'nin İran tankerine el koymasının ardından İran da Hürmüz Boğazı'nda İngiltere'ye ait bir tankeri operasyonla ele geçirmişti. Bu yanıtın ardından peş peşe açıklamalar geliyor ve kriz büyüyor.İngiltere basınında yer alan iddialara göre İngiliz dış istihbarat servisi MI6, Rusya’nın gizli bir operasyonla Stena Impero isimli tankerin GPS alıcıları ile oynayarak Hürmüz Boğazı’ndan geçişi sırasında İran sularına yönlendirilmiş olma ihtimalini araştırıyor. İddialara göre MI6 ve İngiltere tarafından siber suçlarla mücadele amacıyla kurulmuş istihbarat servisi Hükümet İletişim Merkezi (GCHQ) olayı birlikte soruşturuyor.

MI6 ve GCHQ, yeterli imkanlara sahip Rus casuslarının İslam Devrim Muhafızları tarafından ele geçirilen İngiltere bandıralı Stena Impero tankeri üzerindeki GPS sinyalini bozmak için siber savaş teknolojisi kullanıp kullanmadığını araştırıyor. Konuyla ilgili İngiliz basınına konuşan bir kaynak, “Rusya, GPS sinyali ile oynayacak teknolojiye sahip ve bu son derece cüretkar girişimde İran’a yardım etmiş olabilir” dedi.

Haberin Devamı

Londra’dan konuyla ilgili resmi bir açıklama gelmezken, İngiliz basını teknolojik bir iz veya bölgedeki batılı casus uçaklarının şüpheli herhangi bir faaliyete girip girmediğinin araştırılacağını öne sürdü. Tahran yetkilileri, 19 Temmuz’da Stena Impero adlı İngiliz tankerine İran bandıralı bir balıkçı teknesine çarptığı gerekçesiyle el konulduğunu açıklamıştı. İran, Stena Impero’nun Otomatik Tanımlama Sistemi’ni (OTS) kapatarak çevredeki teknelerin radarlarında görünürlüğünü oldukça kısıtlı bir seviyeye indirdiğini öne sürmüştü. Oldukça dar ve kalabalık bir nokta olan Hürmüz Boğazı’nda uygulanan denizcilik kurallarına göre kazaların önlenebilmesi amacıyla bu sistemin sürekli açık tutulması gerekiyor.

ABD HAREKETE GEÇTİ

İran Devrim Muhafızları'nın Hürmüz Boğazı'nda İngiltere’ye ait bir gemiye el koymasının ardından, gemilerin körfezden serbest ve güvenli bir geçişini sağlamak adına ABD'nin Basra Körfezi'nde gözetleme ve istihbarat çalışmalarına başlayacağı duyuruldu.

ABD Savunma Müsteşarı John Rood, ABD'nin müttefikleri ile birlikte ‘Sentinel’ (Gözcü) adını verdikleri sistemle, gemilerin Hürmüz Boğazı ve Basra Körfezi'nden serbest ve güvenli geçişi için yeni bir çalışmaya başladıklarını söyledi.

Rood ayrıca, ABD donanması ve hava kuvvetlerinin de gözetim ve istihbaratlar doğrultusunda bölgede istikrarı sağlamaya katkı sağlayacaklarını ekledi.

Haberin Devamı

İNGİLİZ GÜÇLERİ GEMİYİ KURTARAMADI

İran Devrim Muhafızları Ordusu Sözcüsü Ramazan Şerif, alıkonulan İngiltere petrol tankerine eskortluk eden bölgedeki "İngiliz fırkateynindeki güçlerin gemiyi kurtaramadığını" bildirdi. Şerif, yaptığı yazılı açıklamada Hürmüz Boğazı'nda alıkonulan İngiltere'ye ait petrol tankerine bölgedeki İngiliz fırkateynlerin eskortluk ettiğini ancak "İngiliz güçlerinin gemiyi kurtarmayı başaramadığını" belirtti.

İranlı yetkili, açıklamasında şunları kaydetti:"İngiltere Deniz Kuvvetlerine bağlı fırkateyndeki İngiliz güçleri, petrol tankerinin alıkonulmasına direndi. Ayrıca olaya müdahale etmek için 2 helikopter havalandı ve Devrim Muhafızlarını engellemeye çalıştı. Askerlerimiz hızlı bir performans sergilediği için İngiliz güçleri başarılı olamadı ve gemi içindeki görevlilerle birlikte alıkonularak gerekli işlemlerin yapılması için İran kıyılarına çekildi."

Haberin Devamı

Şerif, petrol tankerinin "denizcilikle ilgili yasalara ve kanunlara uymaması ve takip sistemini kapatması" nedeniyle başka gemilerle çarpışma ihtimali bulunduğu için Hürmüzgan Denizcilik ve Liman İşletmelerinin talebi üzerine Devrim Muhafızları Ordusu Deniz Kuvvetleri tarafından alıkonulduğunu ifade etti.

AB'DEN İRAN'A ÇAĞRI

Avrupa Birliği (AB) ve bazı Avrupa ülkeleri, İran'ın Hürmüz Boğazı'nda İngiliz petrol tankerini alıkoymasını kınadı ve Tahran yönetimini gemiyi bir an önce serbest bırakmaya çağırdı. AB Komisyonu Sözcülüğünden yapılan yazılı açıklamada, İran makamları tarafından Hürmüz Boğazı'nda İngiliz petrol tankerinin alıkonulmasından derin endişe duyulduğu bildirildi. Bu gelişmenin bölgedeki gerginliği tırmandıracağı belirtilen açıklamada, "Gemi ve mürettebatın bir an önce serbest bırakılması ve daha fazla gerilimi önlemek için itidal çağrısında bulunuyoruz." ifadesi kullanıldı. Hollanda, Almanya ve İspanya hükümetleri de İran'ın Hürmüz Boğazı'nda "Steno İmpero" adlı İngiliz tankerini alıkoymasını kınadı.

Haberin Devamı

İran ile İngiltere arasındaki tanker krizi

İngiltere'ye bağlı Cebelitarık Özerk Yönetimi, 4 Temmuz'da Suriye'ye yönelik ambargoları ihlal ettiği gerekçesiyle İran tankerini alıkoymuştu.İranlı yetkililer, "Grace 1" adlı tankerin serbest bırakılmasını aksi halde misillemede bulunacaklarını açıklamıştı. Cebelitarık Yüksek Mahkemesi, İran tankerini alıkoyma süresini 15 Ağustos'a kadar uzatmıştı.İran Devrim Muhafızları Ordusu, İngiltere bandıralı Steno Impero adlı petrol tankerini, Hürmüz Boğazı'ndan geçişi sırasında denizcilik kurallarına riayet etmediği gerekçesiyle alıkoyduğunu duyurmuştu.

12 YIL ÖNCE DE BİR KRİZ YAŞANMIŞTI

ABD yönetiminin nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonra İran petrolünü hedef alan yaptırımlarının bir sonucu olarak görülen Basra Körfezi'ndeki gerginlik, ABD, İngiltere, Suudi Arabistan ve İran arasında adeta tanker savaşlarına dönüştü. İngiltere'ye bağlı Cebelitarık Özerk Yönetimi, 4 Temmuz'da Suriye'ye yönelik ambargoları ihlal ettiği iddiasıyla İran'a ait bir petrol tankerini İngiliz donanması tarafından düzenlenen operasyonla alıkoydu. İngiltere Savunma Bakanlığı'nın yayımladığı görüntülerde İran tankerine İngiliz askerlerinin çıkarak tankeri ele geçirdiği görüldü.

İranlı yetkililer, Grace 1 adlı Panama bandıralı tankerin serbest bırakılmasını aksi halde misillemede bulunacaklarını açıkladı ancak Cebelitarık yönetimi, cuma günü İran tankerini alıkoyma süresini 15 Ağustos'a kadar uzattığını duyurdu. İran Devrim Muhafızları Ordusu, aynı günün akşamı İngiltere bandıralı Steno Impero adlı petrol tankerini, Hürmüz Boğazı'ndan geçişi sırasında denizcilik kurallarına riayet etmediği gerekçesiyle alıkoydu. İngiltere'ye ait Liberya bandıralı Mesdar adlı petrol tankerine de müdahale eden İran güçleri, tankeri uluslararası denizcilik kuralları konusunda uyardıktan birkaç saat sonra serbest bıraktı. İran tarafından dün yayımlanan görüntülerde, Devrim Muhafızları Ordusu'na ait sürat tekneleriyle çevresi sarıldıktan sonra tankere helikopterden yüzleri maskeli İran askerlerinin indirildiği görüldü.

İngiltere hükümeti hedefte

İngiliz tankerinin İran tarafından alıkonulması çalkantılı bir süreç geçiren İngiltere hükümetine eleştirileri de beraberinde getirdi. Ülke basınına konuşan Kraliyet Donanmasının eski komutanı Lord West, hükümeti İran'ın misilleme tehditlerini ciddiye almamakla suçladı. West, "İngiltere hükümeti, İran Körfezi'nde İngiliz tankerlerini ele geçirdiği için şaşırmış gibi davranmasın. Olağanüstü bulduğum şey, İranlıların birkaç gün önce böyle bir şey deneyeceklerini biliyor olmamızdı. Buna rağmen bölgede gemilerin güvenliğini sağlayacak kontrol mekanizmasını uygulayamamak beni hayrete düşürdü." diyerek hükümeti hedef aldı.

Ana muhalefetteki İşçi Partisinin lideri Jeremy Corbyn de Orta Doğu'da İngiltere'nin çıkarlarını tehdit eden gelişmelerin ABD Başkanı Donald Trump'ın İran'la yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesiyle başladığını anlatırken Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, meselenin Trump ya da nükleer anlaşmayla ilgili olmadığını savundu. İngiltere tankerin kanuna aykırı bir şekilde uluslararası sularda alıkonulduğunu iddia ederken Avrupa Birliği (AB) ve bazı Avrupa ülkeleri de Tahran yönetimini gemiyi bir an önce serbest bırakmaya çağırdı.

Öte yandan Suudi Arabistan'ın, yaklaşık 3 aydır Cidde Limanı'nda 26 kişilik mürettebatıyla alıkoyduğu İran'a ait petrol tankerini serbest bırakması dikkati çekti. Bu adımın ardından İran da Hürmüz'de daha önce alıkoyduğu Suudi Arabistan'a petrol taşıyan Cezayir gemisini bıraktı.

İran ile İngiltere arasındaki propaganda savaşları

İran ve İngiltere arasında karşılıklı olarak birbirlerinin petrol tankerlerinin alıkonulmasıyla başlayan gerginlik, 2007'de İran kara sularını ihlal ettikleri gerekçesiyle gözaltına alınan İngiliz donanma askerlerini akıllara getirdi. İran, 23 Mart 2007'de Basra Körfezi'nde kara sularına girdiği gerekçesiyle 15 İngiliz donanma askerini gözaltına alarak 13 gün esir tuttu. İngiltere ise askerlerinin Körfez'deki Irak kara sularında rutin denetleme sırasında ele geçirildiklerini ileri sürdü.

Bu durumu büyük bir propaganda malzemesine dönüştürmeyi başaran İran, İngiliz askerlerinin görüntülerini devlet televizyonunda yayımladı ve 4 Nisan'da Hristiyanların Paskalya Bayramı'na denk getirip askerleri salıverdi. Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad düzenlenen törende askerleri Hazreti Muhammed'in öğretisine uyarak affettiklerini ve "İngiltere halkına hediye" olarak serbest bırakacaklarını açıkladı. İki hafta boyunca esir tutulan İngiliz askerlerin İran kara sularına izinsiz girdiklerini itiraf ettikleri ve özür diledikleri görüntüler, İran devlet televizyonunda yayımlanınca eski Başbakan Tony Blair liderliğindeki İngiltere hükümeti, krizi çözmekte yetersiz kalmakla suçlandı.

İngiliz kamuoyu esir askerleri şok ve çaresizlik içinde izledi

İngiliz kamuoyu, esir alınan 15 donanma askerinin görüntülerini şok ve çaresizlik içerinde izlerken kadın asker Faye Turner'ın başörtülü görüntüleri İngiltere hükümetinde öfkeye neden olsa da hükümet, İran'a karşı psikolojik savaşında ciddi yara aldı. İngiliz basını, İran’ın gözaltına aldığı 15 İngiliz askerinin görüntülerinin İran devlet televizyonunda yayımlanmasını tepki gösterirken “tutsakların İran’ın propaganda savaşı için teşhir edildiği" ortak görüş olarak basında yer aldı. Dışişleri Bakanlığı da sert eleştirilerin hedefi oldu. Askerleri dini öğretileri gözeterek serbest bıraktığını açıklayan İran'ın propaganda savaşı İngiltere kamuoyunun yanı sıra din adamları arasında da alıcı buldu. İngiliz Silahlı Kuvvetlerindeki Katolik askerler ve ailelerine rehberlik yapan rahip Tom Burns, askerleri serbest bırakma kararında İranlıların dini inançlarının önemli rol oynadığını, İranlı yöneticilerin dini ilkelere uygun şekilde askerlere merhamet gösterdiğini söylemesi üzerine o dönem Muhafazakar Partinin Gölge Savunma Bakanı Liam Fox, rahibi saflıkla suçlayarak İran'ın propaganda savaşına kendisini kaptırdığını ifade etti. O dönemde İngiltere ile girdiği psikolojik savaşta büyük üstünlük sağlamayı başaran İran'ın "tanker savaşlarında" da aynı başarıyı gösterip gösteremeyeceği merak ediliyor.