Deri kök hücresini göz hücresi yapıp naklettiler

Japonya’da “yeniden programlanmış hücreler” anlamına gelen iPS hücreleri ilk kez insana nakledildi. Dünyada bir ilke imza atan bilim adamlarından Masayo Takahaşi, sanayi ülkelerinde 55 yaşın üzerindekilerde körlüğün başlıca nedeni olan “Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu”na (YBMD) yakalanan 70 yaşındaki kadın hastaya iPS hücrelerinin nakledildiğini belirtti. Bu yöntemin güvenilirliğini test etmek için kolları sıvayan Takahaşi ve ekibi, hastanın kolundan deri hücreleri alıp bunları pluripotent kök hücrelerine (iPS) dönüşmesi için yeniden programladı ve daha sonra bunları retina hücreleri olarak nakletti. Japonya Sağlık Bakanlığı, Takahaşi ve ekibinin bu projesine geçen yıl yeşil ışık yakmış ve bu tür klinik deneylere onay veren ilk ülke olmuştu. Kyoto Üniversitesi’nden Japon bilim adamı Shinya Yamanaka, 2012’de İngiliz John B. Gurdon ile klonlama ve kök hücreler konularındaki çalışmaları nedeniyle Nobel Tıp Ödülüalmıştı. Japon bilim adamı, 2006’da hücrelerde yeniden programlamanın yumurtadaki dört belirli gen kontrol ajanı ile yapılabileceğini keşfetmiş, bu dört ajanı yetişkin hücreye enjekte ederek o hücreyi kök hücreye çevirmeyi başarmıştı. Bu yolla üretilen ve iPS (induced pluripotent) hücreleri denen kök hücreler, herhangi bir türde bir başka yetişkin hücreye dönüştürülebiliyor.

Türkiye’de de sık rastlanıyor

Dünya genelinde YBMD’nin tedavisi için embriyo kök hücreleri kullanılıyor. Bu yöntem,dokunun reddine sık rastlanması yüzünden tartışılıyor. Gözün okumak, dikiş dikmek ya da araba kullanmak gibi işlerde gerek duyulan ‘merkezi keskin görme’ yeteneğini etkileyen YBMD, retinanın merkezi bölgesini etkiliyor. Bu hastalığa Türkiye’de de sık rastlanıyor.