Cumhurbaşkanı Erdoğan - Joe Biden zirvesi gerçekleşti! İşte görüşmenin şifreleri...

Roma'daki kritik zirveye Milliyet Gazetesi yazarı Ali Çınar köşe yazısında yer verdi; Beyaz Saray yönetimi her ne kadar 20 dakika toplantı yapacağını önceden duyursa da, Biden-Erdoğan görüşmesi 1 saat 3 dakika sürdü. 14 Haziran’dan iki farkı vardı: Birincisi, Dışişleri Bakanları bu sefer toplantıya iştirak etmişlerdi. İkincisi, benzer ortak basın açıklamaları yapılmıştı. Basın açıklamalarına baktığım zaman, Beyaz Saray tarafında S-400 ve insan hakları konusunda endişeleri eklenirken, Türkiye tarafında ortak bir mekanizma kurulması vurgulanmıştı. Genel olarak baktığımda, Afganistan, Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Güney Kafkaslar ve iklimle mücadele konularının ele alındığını görüyoruz.

En önemli merak konusu F-35 ve F-16 konusunda bir gelişme olup olmayacağı idi. Beyaz Saray kaynaklarımdan konuştuğum yetkililer, hem F-16 hem de F-35’te verilen paranın geri iadesi konusunda bir sürecin olduğunu ve Türk ve ABD’li yetkililerin görüşmeye devam edeceğinin altını çizdiler. Açıkçası bir sonuç yok ama uzun dönemli bir sürecin olduğunu görüyoruz. Bilhassa, F-16 konusunda Beyaz Saray’ın, Türkiye’nin F-16 arzusunu açıkça gördüklerini ve Başkan Biden’ın, Türkiye’nin F-16’lara sahip olma arzusunu kabul ettiğini belirttiler. Tabii burada Beyaz Saray net olarak, “ABD’de geçilmesi gereken bir süreç var ve bu süreçte Kongre’deki sıkıntıların da altının çizildiğini” ima etti.

ABD’nin insan hakları konusunda eleştirilerini net şekilde görmeye istinaden, Başkan Biden’ın 9-10 Aralık’ta Demokrasi Zirvesine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı çağırma ihtimalinin zor olduğunu belirtebilirim. İki NATO Müttefik liderlerinin 1 saati aşkın görüşmesi olumlu. Yani ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan Biden ile görüşemedi’ veya ‘az görüştü’ algısının kırıldığı, ama sorunların masada hala olduğunu belirtmekte fayda var. Türkiye’nin açıkladığı gibi, kurulması planlanan ortak mekanizmalar ile üzerinde çalışma girişimi Türk-ABD ilişkilerinde tansiyonun azalmasına fayda verecektir. Şunu net şekilde belirtebilirim, yakın zamanda iki tarafta atılacak ve atılması planlanan adımlar ile Türk-ABD ilişkilerinin geleceğini iyiye mi, kötüye mi, yoksa bu şekilde inişli çıkışlı mı gideceğini hep beraber göreceğiz.

NE OLDU?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD lideri Joe Biden, İtalya'nın başkenti Roma'da yaklaşık 1 saat 10 dakika görüştü. Basına kapalı görüşme öncesi, liderler fotoğraf çektirdi.

G-20 Zirvesi için Roma'da bulunan Erdoğan ve Biden, 12.15'te bir araya geldi. İki ülkenin dışişleri bakanları Mevlüt Çavuşoğlu ve Antony Blinken de masada oturan isimler arasındaydı. Görüşmede F-35 ve F-16 savaş uçaklarından Suriye'ye birçok konunun gündeme gelmesi bekleniyordu. F-16 jetlerinin modernizasyonu, son haftaların en sıcak başlığıydı.

ANKARA: MUTABIK KALINDI

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, görüşme sonunda tarafların iki ülke ilişkilerini güçlendirmek ve geliştirmek için ortak mekanizma kurulması konusunda mutabık kaldığını bildiriyor. Açıklamaya göre, ikili ticaret hacminin artırılması yönündeki ortak perspektif doğrultusunda atılacak adımlar ele alındı. NATO ittifakı ve stratejik ortaklık zeminine vurgu yapılan buluşmada, iklim değişikliği konusunda karşılıklı atılan adımlardan duyulan memnuniyet de dile getirildi.

Uluslararası medyaya konuşan üst düzey bir Türk yetkili, görüşmenin olumlu bir atmosferde geçtiğini söyledi.

BEYAZ SARAY'DAN RESMİ AÇIKLAMA

"Yapıcı ilişkileri sürdürmek istiyoruz" diyen Beyaz Saray'ın görüşmeye ilişkin açıklaması şöyle:

"Biden, yapıcı ilişkileri sürdürme, işbirliği alanlarını genişletme ve fikir ayrılıklarını etkin bir şekilde yönetme arzusunun altını çizdi. Biden, Türkiye'nin Afganistan'daki NATO misyonuna yaklaşık yirmi yıldır yaptığı katkılardan dolayı takdirini dile getirdi. Liderler, Suriye'deki siyasi süreci, Afganlara insani yardımın ulaştırılmasını, Libya'daki seçimleri, Doğu Akdeniz'deki durumu ve Güney Kafkasya'daki diplomatik çabaları ele aldı."

ABD'Lİ YETKİLİDEN F-16 VE F-35 AÇIKLAMASI

Üst düzey bir Amerikalı yetkili de, görüşmede F-16 ve F-35 konularının gündeme geldiğini, ABD Başkanı Biden'ın bu konuda ülkesinde devam eden bir süreç olduğunu anlattığını söyledi.

Yetkili, Türk hükümetinin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son haftalardaki açıklamalarının, Türkiye'nin F-16'ları satın almak istediğini açıkça ortaya koyduğunu, Biden'ın bu arzuyu dikkate aldığını ancak ABD'de içinden geçilmesi gereken bir süreç olduğunu ve bu süreci etraflıca ele almayı sürdürme konusundaki bağlılıklarını net bir şekilde ifade ettiğini aktardı.

Dış politika analisti Ali Çınar, CNN Türk canlı yayınında Roma'daki görüşmeyi değerlendirdi:

"Beyaz Saray'dan hemen açıklama gelmesi, metnin hemen hazırlandığını gösteriyor. Türk tarafından da aynı dakikalarda açıklama geldi. Ortak bir çalışma olduğunu görüyoruz.

Biden, S-400 endişesini dile getirdi, insan hakları ve hukukun üstünlüğünü vurguladı. Genele baktığımızda beklediğimiz bir açıklama oldu. NATO müttefiki vurgusu dikkate değer. F-35 ve F-16'larla ilgili bir açıklama yok. S-400'lere ilişin bir endişe olduğu gözüküyor. Yapıcı bir görüşme ancak sonuç yok."

İLK MESAJ FOTOĞRAF ÇEKİLİRKEN

Görüşme öncesi fotoğraf çekimi sırasında ABD'li bir gazetecinin "Türkiye'ye F-16'ları vermeyi planlıyor musunuz?" sorusunu yanıtlayan ABD Başkanı Biden "İyi bir görüşme yapmayı planlıyoruz" dedi.

BÜYÜKELÇİLER KRİZİ

Türkiye ve ABD arasındaki son kriz, Amerika'nın Ankara Büyükelçiliği'nin başını çektiği 10 ülke büyükelçiliklerinin paylaştığı mesajla ortaya çıkmıştı. Büyükelçilikler daha sonra toplu halde açıklama yaparak geri adım attı ve fırtına dindi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, kriz sürerken söz konusu büyükelçilerin 'istenmeyen adam' ilan edilebileceğini açıklamıştı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Biden'ın daha önce İskoçya'nın başkenti Glasgow'daki İklim Zirvesi'nde baş başa görüşeceği açıklanmış, randevu daha sonra Roma'ya alınmıştı.

20 Ocak tarihinde başkanlık koltuğuna oturan Joe Biden, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilk görüşmesini Haziran ayındaki NATO zirvesinde gerçekleştirmişti.