Corona virüsü nasıl bulaşır? Anneden corona bulaşır mı? İlişkiyle, eldivenden, kıyafetten, tokalaşmadan, ayakkabıdan bulaşır mı?

Corona virüsü salgını tüm dünyada etkisini sürdürüyor. Türkiye’de salgının 81 ile ulaşması, corona virüsü nasıl bulaşır? Sorularının daha ciddi sorulmasına neden oluyor. Deyim yerindeyse her kafadan bir ses çıkıyor. Hürriyet Gazetesi Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan ile konuştu. Ceylan, günlük hayatta virüsten korunmak için dikkat edilmesi gerekenleri, mutlaka yapılması veya asla yapılmaması elzem olanları Hürriyet’e anlattı. Öte yandan, enfekte olmuş annelerin, virüsün anne karnında ya da doğum esnasında bebeğe bulaşıp bulaşmayacağı korkusunu yaşadığını dile getiren Dr. Ali Gürsoy da, elimizdeki kısıtlı veriler; virüsü taşıyan annelerden doğan bebeklerde bugüne kadar corona virüsü saptanmadığını gösteriyor. Doğum esnasında alınan kordon kanı, amniyon sıvısı ve bebeğin boğaz sürüntüsü örneklerinde COVID-19 virüsüne rastlanılmamış olması da sevindirici bir durum dedi.

Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs, hamilelerin de korkulu rüyası oldu. Uzmanlar, hamilelerin COVID-19 enfeksiyonuna daha duyarlı olduklarını gösteren bir kanıt olmamasına rağmen, ciddi hastalıkların risklerini artırabileceği için çok dikkat edilmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Hekimi Dr. Öğr. Üyesi Ali Gürsoy da, koronavirüsün hamileler ve doğacak bebekler üzerindeki etkilerini anlattı. Dr. Gürsoy, hamileliğin, kadınları virüs kaynaklı enfeksiyonlara daha yatkın hale getirdiğini ancak henüz COVID-19 enfeksiyonuna daha duyarlı olduklarını gösteren bir kanıtın olmadığını söyledi. Yine de COVID-19 ve influenza gibi viral solunum yolu enfeksiyonlarında gebelerin ciddi hastalık geliştirme risklerinin artabildiğine dikkat çeken Dr. Gürsoy, anne adaylarını dikkatli olmaları konusunda uyardı.

ACİL DOĞUM GEREKER Mİ?

COVID-19 virüsünün gebelerde de grip benzeri bulgularla ortaya çıktığına dikkat çeken Dr. Ali Gürsoy, Gebelerde koronavirüs enfeksiyonu bulguları diğer bireylerden farklı değil. Hastalık; ateş, öksürük, kas ağrısı, halsizlik, boğaz ağrısı, ishal ve nefes darlığı gibi bulgular gösteriyor. Bu bulguların varlığında ve koronavirüs enfeksiyonu geçiren kişilerle temas olmuşsa mutlaka hastaneye başvurmalarını istiyoruz dedi.

ANNEDE VİRÜS ORTAYA ÇIKARSA

Annede COVID19 enfeksiyonu saptanmasının acil doğum yapılmasını gerektirecek bir durum olmadığını da dile getiren Dr. Gürsoy, anne adayının ve bebeğin durumu değerlendirildikten sonra gebelik haftası da göz önüne alınarak her anne adayına özel bir takip ve tedavi şeması oluşturulduğunu belirtti. Dr. Gürsoy, enfekte annelerin birkaçında erken doğum gerçekleştiğine, ancak bu durumun koronavirüs ile ilişkili olup olmadığının bilinmediğine dikkat çekti.

BEBEĞE BULAŞIR MI?

Enfekte olmuş annelerin virüsün anne karnında ya da doğum esnasında bebeğe bulaşıp bulaşmayacağı korkusunu yaşadığını da söyleyen Dr. Ali Gürsoy, Elimizdeki kısıtlı veriler; virüsü taşıyan annelerden doğan bebeklerde bugüne kadar koronavirüs saptanmadığını gösteriyor. Doğum esnasında alınan kordon kanı, amniyon sıvısı ve bebeğin boğaz sürüntüsü örneklerinde COVID-19 virüsüne rastlanılmamış olması da sevindirici bir durum diye konuştu.

SÜTTEN GEÇER Mİ?

Enfekte lohusaların sütlerinde ve kolostrumlarında virüse rastlanmadığını, ayrıca emzirme yoluyla bebeklere bulaşma riski de görülmediğini belirten Dr. Gürsoy, Virüsün anne sütünde taşındığına dair bir kanıt yok diyerek, şunları söyledi: Ancak, emzirme sırasında dikkatli olunması gerekir. Virüs, damlacık ve temas yoluyla bulaşabiliyor. Anne emzirmeye başlamadan önce ellerini yıkamalı ve virüsün bebeğe olası geçişini önlemek amaçlı maske takarak tüm önlemleri almalı. Eğer pompa kullanımı planlanıyorsa pompa ve aparatları sterilize edilmeli. Daha sonra emzirmede olduğu gibi anne ellerini yıkadıktan sonra sağma işlemini gerçekleştirebilir.

ANNE ADAYLARINA TAVSİYELER

Anne adaylarının enfeksiyondan korunmak için genel önerilere uymasının yeterli olacağını belirten Dr. Öğr. Gürsoy, gebelerin uyması gereken kuralları şöyle sıraladı:

El temizliğine dikkat edin. Ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkayın, imkân yoksa alkol bazlı el antiseptiği kullanın.

Antiseptik veya anti bakteriyel içeren sabun kullanmanıza gerek yok, normal sabun yeterli.

Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas etmeyin.

Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağzınızı tek kullanımlık kağıt mendille örtün, yoksa; dirsek içinizi kullanın.

Mümkün oldukça toplu alanlardan uzak durun ve misafir kabul etmeyin.

Sağlık kuruluşlarında hastalarla temas etmemeye özen gösterin.

Kalabalık yerlere gitmeyin, zorunda kalırsanız ağız ve burnunuzu kapatın, maske kullanın, sosyal mesafe kuralına uyun.

CORONA VİRÜS NASIL BULAŞIR?

Koronavirüs ile mücadele günlerinde Bilim Kurulu’nun ve diğer uzmanların virüsten korunmaya dair belli öneri ve telkinleri var. Ancak her an yeni bir soru, farklı bir tavsiye gündeme geliyor. Özellikle günlük hayattaki alışkanlıklarımız ve uygulamalarımızı artık bir virüsten korunma refleksiyle yeniden tanzim etmemiz gerekir. Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, günlük hayatta virüsten korunmak için dikkat edilmesi gerekenleri, mutlaka yapılması veya asla yapılmaması elzem olanlar konusunda Hürriyet’in sorularını yanıtladı:

PARADA VİRÜS BULUNUR MU?

* Para virüs açısından ne kadar riskli?

Para, pamuk ve ketenden yapılır. Dokusu ve yapısı itibarıyla virüs ve bakterilerin barınması ve taşınması açısından idealdir. Ayrıca çok insanın elinden geçiyor. Virüs bulaştırma potansiyeli yüksek.

* Kredi kartı daha mı güvenli?

Nakit parayla kart arasında tercih yapmak gerekirse kartı tercih etmek gerek. Çünkü şahsi kullanıma mahsus. Kartlı ödemelerde de temassız en korunaklı ödeme modeli.

AYAKKABI VİRÜSÜ EVE TAŞIR MI?

* Ayakkabılarımız için tedbir ne olmalı?

Ayakkabılar eve virüs getirebilir. Ama bu virüs evde kendiliğinden bulaşmaz. Diyelim ki eve girdiniz, ayakkabılarınızı çıkarıp, evde çocuk varsa, onun ulaşamayacağı bir yere koymanız gerekir. Sonrasında el yıkamak temel kural. Ayakkabı ile temas edilmediği sürece onun üzerinde virüs varsa da havaya karışıp dolaşıma girmez.

* Kargomuz geldi, nasıl teslim almalıyız?

Balkonda penceresi açık bir yerde en az 6-8 saat beklettikten sonra açmanızı tavsiye ederim.

TUZLU SU CORONA VİRÜSÜ ETKİSİNİ AZALTIR MI?

* Tuzlu su ile gargaranın virüsten korunmaya bir faydası var mı?

Hiçbir faydası yok. Sadece tuzlu su gargarasının değil sıcak suyun, saç kurutma makinesini boğaza tutmanın ve daha buna benzer birçok uygulamanın faydası yok, bilakis zararı var. Özellikle tuzlu su kalp ve böbrek yetmezliği olanlar için çok riskli.

KEDİ KÖPEKTEN BULAŞIR MI?

* Köpek gezdirip eve getirince ne yapmalı?

Doğrudan köpekten veya kediden bulaştığına dair bir tespit yok henüz. Ama patileri virüsle temas etmiş olma ihtimaline karşı amonyak veya alkol tabanlı bir deterjanlı bez ile patiler silindikten sonra eve alınmalı.

* Kümes ve çiftlik hayvanlarında bir risk var mı?

Bu hayvanlar virüs taşıyıcısı veya bulaştırıcısı değil. SarsCov 2 yarasa kaynaklı bir virüs ve başka bir hayvan vasıtasıyla da insana geçiyor.

* Kan yoluyla geçer mi?

Kan yoluyla bulaştığına dair henüz bir veri yok. Zorunlu hallerde sağlıklı kişiler kan verebilir, kan alabilir.

* Mutasyona uğrar mı, dönüşür mü?

Mutasyon potansiyeli var. Dönüşebilir.

* Mutasyona uğrarsa yapılan bilim çalışmaları (aşı vs) boşa çıkar mı?

Mutasyonun ne yönde olacağını bilemeyiz. Belki olumlu yönde de bir mutasyon olabilir.

KIYAFETLERİ HAVALANDIRILMALI MI?

* Kıyafetlerimiz?

Dışarıdan gelir gelmez çıkarın. Doğrudan dolaba, diğer kıyafetlerinizin yanına koymayın. Havalandırabileceğiniz bir yerde yine en az 6-8 saat bekletin, havalandırın.

* 6 veya 8 saat kritik eşik mi hocam?

Virüsten arınmak, korunmak için bu süreleri dikkate almak lazım. Genel olarak benzer birçok konuda da bu süreleri esas alabiliriz.

MİDE ASİTLERİ VİRÜSÜ ÖLDÜRÜR MÜ?

* Yemekten bulaşır mı?

Mide asitleri virüsü öldürür. Dolayısıyla virüs midede yaşayamaz. Yemek yoluyla bir şekilde mideye gitse bile orada yaşaması mümkün değil. Akciğerlere gitmesi lazım.

* Ağzımıza veya boğazımıza virüs bulaşmış olabilir diye virüsü mideye göndermek için sık sık birkaç yudum su içmek olur mu?

Bu virüs ağızda veya boğazda durup sizin su içmenizi beklemez. Saniyeler içinde ciğerlere gider. Bağışıklık sisteminizin direnç gücüne göre de etkileri ortaya çıkar.

* Birden fazla kişi aynı tabaktan yemek yenilebilir mi?

Bu çok riskli olur. Tamamen sakıncalı. Kesinlikle yapılmamalı. Herkesin kendi tabak ve kaşığını, çatalını kullanması gerekir.

* Değişik çay, çorba tavsiyeleri var hocam?

Dikkate almayın. Dengeli beslenme, düzenli uyku, vücudu dinç ve diri tutmak için temel şart zaten. Evde kaldığımız bugünlerde daha da dikkat etmeliyiz beslenme konusunda.

YÜZEYLERDE KALIR MI?

* Virüs havada dolaşır mı?

Virüs havada dolaşmaz, havada asılı da kalmaz. Öksürünce damlacılar halinde saçılır. O damlacıklar da saniyeler içinde yere düşer veya en yakın yüzeye konar. O damlacıkların içinde en az 3 saat yaşayabilir. Bu damlacıklarla temas veya soluma halinde bulaşır.

* Düz yüzeylerde ne kadar yaşar?

Düz yüzeylerde daha uzun süre yaşar. Pürüzlü ve pürçüklü yüzeylerde ömrü azalır. Bu konuda yapılmış çok az araştırma ve yayın var. Ne kadar ideal şartlarda yapıldıkları da tartışılabilir. Metal ve plastik yüzeylerde en az 7-8 saat kaldığına dair ilk tespitler.

POŞET VE PAKETLERİ HEMEN ÇÖPE ATIN

* Paket servis geldiğinde neye dikkat etmeliyiz?

Önce paketin poşetini çıkarıp çöpe atın. Sonra yemeğin paketini de. Bütün bu işlemlerden sonra ellerinizi dikkatlice yıkadıktan sonra yemeğin başına oturun.

* Ne tür yemekleri tercih etmeliyiz?

Soğuk yemekleri tercih etmeyin. Salata, soğuk sandviç gibi yiyecekleri dışarıdan sipariş etmeyin. Mutlaka pişmiş olsun.

* Paket siparişlerdeki risk nedir?

Ya yemeği paketleyenden ya da paketi getirenden virüs bulaşma ihtimali var. Hem paketi hem de paketin poşetini tedbirli şekilde çıkardığınızda riski asgariye indirmiş olursunuz.

Cinsel ilişkiden bulaşır mı?

New York Times gazetesi de corona virüslerin genellikle cinsel yolla yayılmadığını ifade ederek tehlike arz eden bir durumda öpüşmenin kesinlikle virüsü yayabileceği uyarısında bulundu. Dünya Sağlık Örgütü ise yeni tip corona virüs hakkında böyle bir tespitte bulunmak için erken olduğunu belirtiyor.