Yıpranma hakkıyla erken emeklilik mümkün! Hangi mesleklerde erken emeklilik var?

Emeklilikte yaşa takılanlar, erken emeklilik gündemi meşgul eden konuların başını çekiyor. Özellikle çalışma koşulları ağır olan meslekler daha erken emekli olmanın yollarını arıyor. Bu yollardan birisi de yıpranma hakkından geçiyor. Peki, yıpranma hakkı nedir? Kimleri kapsar?

Kamuoyunca yıpranma hakkı olarak bilinen ‘’Fiili hizmet süresi zammı’’ ağır ve riskli işlerde çalışan kişilere erken emeklilik imkânı tanıyor. Bu kapsamda belli mesleklerde çalışanlara her bir yıl için emekliliklerine 60-90 gün hatta kimi zaman 180 güne kadar süre kazandırıyor. Geçen ay yapılan düzenlemeyle ise yıpranma hakkından yararlanan mesleklerin sayısı 18’den 45’e yükseldi.

YIPRANMA PAYI NEDİR?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda “fiili hizmet zammı” olarak geçen yıpranma payı, çalışma koşullarının ağır olması sebebiyle diğer mesleklere nazaran daha fazla emek sarf edilen kişilere tanınan bir haktır. Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olan sigortalıya ek hizmet süresi ve yaş şartında indirim yapılmasına dayanır.

YIPRANMA HAKKI NASIL UYGULANIYOR?

Yıpranma hakkı normal çalışma süresi 360 günün üzerinde olan kişilere sektörün tanıdığı süreye göre hizmet süresi eklenerek uygulanıyor. Civa üretiminde çalışan bir işçinin yıpranma hakkı 90 gün bu işte 12 ay çalıştığında 15 ay çalışmış oluyor. Başka bir hesaba göre 360 gün çalışan civa işçisi yıpranma hakkı sayesinde 540 gün çalışmış sayılıyor. Bu ek hizmet süresi de erken emekliliğe katkı sağlıyor.

YIPRANMA HAKKI ŞARTLARI

Riskli ve tehlikeli işlerde çalışanlar yıpranma hakkından yararlanmak için ne kadar çalışırlarsa çalışsınlar alabilecekleri fiili hizmet süresi zammı 5 yıldan fazla olamıyor.

Silahlı kuvvetler, emniyet mensupları ve MİT mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor. Yıpranma hakkından yararlanmak için madenlerde yeraltında çalışan işçilerin 1.800 gün, diğer riskli sektörlerde çalışanların ise 3.600 gün fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışmış olmaları şart. Şartlardan biri de yıpranma hakkına giren mesleklerdeki işlerde çalışmak gerekiyor.

YIPRANMA PAYI OLAN MESLEKLER

Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 - 90 gün

Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün

Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün

Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün

Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün

Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün

Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün

Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün

Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün

Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün

Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün.

Su altında çalışanlar 60 gün

Türk Silâhlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün

Emniyet ve MİT mensupları 90 gün

İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün

Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışan gazeteciler 90 gün

TRT’de Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışanlar 90 gün

Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar 90 gün fiili hizmet zammı alıyor.