Çifte maaş imkanı! Asgari ücretten az geliri olanlara...

Çalışan, emeklli, iş kuran, işten ayrılan birçok kişi merak ediyordu. Hürriyet gazetesinden Noyan Doğan en çok merak edilen soruları yanıtladı. İşte o soru ve cevaplar...

24 Ağustos 1988 doğumluyum. 16.12.2006 SGK girişliyim. Aktif ödenen prim sayısı 2900. 60 yaşına geldiğimde emekli maaşımın yüksek olması için prim günüm 4500 mü, 7000 mi olmalı ya da maksimum kaç gün ödenmeli? 

Sizin durumunuzda çalışma yılı olmadan, 7000 prim gün ödeyip, 60 yaşında emekli oluyorsunuz. Yaş nedeniyle emekli olabilirsiniz ancak yatan prim gün sayınız az olacağından alacağınız emekli maaşı düşük olur. Prim gün sayısını doldurup, 60 yaşında emekli olursanız maaşınız daha yüksek olur.

GERİYE DÖNÜK BORÇLANMA YAPILMAZ

1938 yılı doğumluyum. Silahlı Kuvvetlerden 1985’te emekli oldum. 1956-1961 yılına kadar boş geçen zamanı emeklilik hakkı olarak borçlanabilir miyim? 

Geri dönük borçlanma yapıp, eksik günleri tamamlayıp, emekli olma imkanı bulunmuyor.

3600 GÜNLE EMEKLİ OLAMAZSINIZ

1965 doğumluyum. 1986-1989 arasında 500 gün SSK primim mevcut. İsteğe bağlı Bağ-Kurluyum, doğum borçlanması olan 1440 günü ödedim. Toplam 2440 gün primim var. 4/A statüsünden emekli olabilir miyim? 3600 ile emekli olabilmem için bana en kolay yolu söyler misiniz? 

Son 7 yıllık fiili hizmet süresi yani prim günü önemli. Eğer son 7 yıl 4/A kapsamında prim ödemişseniz ve 4/A’lı olarak çalışıyorsanız ve çalışma 1260 günden fazlaysa SSK üzerinden emekli olabilirsiniz. Bunun için de sigortalı bir işe girip çalışmanız gerekiyor. Bu durumda SSK’dan, 3600 prim gün ile emekli olmak pek mümkün gözükmüyor.

ŞİRKET ORTAKLARI BAĞ-KUR’LU OLABİLİYOR

 Bir şirkette 2001 yılında çalışmaya başladım, 2012 yılında ortak oldum, halen 4/A sigortalıyım. Sigorta başlangıç 1989. Emeklilik sürem doluyor. Ortak olduğum dönemin Bağ-Kur’a aktarılması gerektiği söylendi. Nasıl bir yol izlemeliyim? 

Cevap: Şirket ortaklarının SSK’lı olarak devam etmesine imkan tanınmıyor. 2008 yılından sonra çalıştığı şirkete ortak olanlar artık SSK’lı olamıyorlar, 4/B’li olarak kayıtlarının yapılması gerekiyor. Dolayısıyla şirkete ortak olduğunuz dönemi 4/B’ye aktarmanız gerekiyor.

İŞTEN AYRILIRSANIZ TAZMİNAT ALAMAZSINIZ

2000 SSK girişliyim. 4200 primim var. Aynı iş yerinde çalışıyorum ve işten ayrılmak istiyorum. Kıdem tazminatımı nasıl alırım? 

8 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar 15 yılı doldurup, 3 bin 600 prim gün sayısını tamamladıklarında kıdem tazminatı alabiliyor. Bu tarihten sonra işe başlayanlar ise 4 bin 500 prim günü, 25 yıl sigortalılık süresini doldurmaları halinde tazminat alabiliyorlar. Kendi isteğinizle ayrılırsanız tazminat alamazsınız.

ÖLEN KIZINIZDAN AYLIK ALABİLİRSİNİZ

Asgari ücretten düşük maaş alan dul bir erkeğim. Vefat eden hiç evlenmemiş, emekli kızımın maaşını alabilir miyim? Bankadaki mevduatımdan dolayı faiz gelirim var.

 Vefat eden sigortalının anne-babası ölüm aylığı alabilir. Kızınızın eş ve çocukları olmadığı için ölüm aylığı alabilirsiniz ancak her türlü kazançtan elde etmiş olduğunuz gelirin asgari ücretten az olması gerekir. Eğer geliriniz asgari ücretten azsa ölüm aylığı alabilirsiniz, yüksekse alamazsınız.

GERİYE DÖNÜK ÖDEME ALINABİLİR

Öte yandan ölüm aylığı hak etmesine rağmen SGK’ya başvuru yapmayan kişi, 5 yıl geriye dönük ölüm aylığını talep edebilir. Sigortalı olarak çalışan bir kişinin ölümü sonrası geride kalanlara ölüm aylığı bağlanır. Ölüm aylığı bağlanması için sigortalının belirli süre prim ödemiş olması gerekir. Ölen eşten dolayı maaş alan dul eş yeniden evleninceye kadar aylık almaya devam eder.

Şartları neler?

Sigortalı bir kişinin vefatı halinde geride kalanlara ölüm aylığı bağlanabilmesi için en temel şart prim ödeme süresi. Vefat eden kişi adına ölüm tarihi itibarıyla en az 5 yıl prim ödenmiş ise geride kalanlara ölüm aylığı bağlanır. Diğer yandan vefat eden kişi 4/a’lı yani eski adıyla SSK’lı ise, bu durumda borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı olup toplam 900 gün uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmiş olması halinde de geride kalanlara ölüm aylığı bağlanabilir.

Kimlere bağlanır?

Ölüm aylığı geride kalan eş, çocuk, anne – babaya bağlanabilir. Ancak bu kişilerin bazı şartları taşıması gerekir. Vefat eden kişi ile ölüm tarihinde yasal evlilik bağı bulunan eşe aylık bağlanır. Sigortalının eşinin çalışması veya kendi sigortalılığı nedeniyle aylık veya gelir alıyor olması bu durumu değiştirmez. Dolayısıyla vefat eden kişinin eşi çalışsa da, emekli olsa da ölüm aylığı alabilir.

Vefat eden kişinin çocuklarında ise farklı kriterler söz konusudur. Vefat eden kişinin kız çocuklarına evli olmamaları şartıyla yaşa bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanır. Evlenen kız çocuğunun ise aylığı kesilir. Kız çocuk boşanırsa yeniden hak sahibi konumuna gelir ve aylık alabilir.

Erkek çocuklarında ise yaş şartı söz konusu. Erkek çocukları ise 18 yaşına kadar ölüm aylığı alabilirler. Orta öğretime devam eden erkek çocuk 20, yüksek öğrenime devam eden erkek çocuk ise en fazla 25 yaşına kadar ölüm aylığı alabilir.

Dul eş evlenirse aylık kesiliyor

Vefat eden eşinden dolayı ölüm aylığı alan eş, yeniden evlenirse ölüm aylığı kesilir. İlk eşinden ölüm aylığı kesilen ve ikinci kez evlenen eş, ikinci evliliğinde de eşinin vefatı halinde bu eşinden dolayı da ölüm aylığına hak kazanmış ise bu durumda iki ölüm aylığını birlikte alamaz, yalnızca tercih ettiği aylığı alabilir. Dolayısıyla bir eşe iki eşinden dolayı ölüm aylığı birlikte ödenmez

Erkeğe de ödenir

Eşini kaybetmiş erkekler de ölüm aylığı alır. Eşini kaybetmiş erkeğin çalışması veya emekli olması ölüm aylığı almasına engel olmadığı için evlenmediği sürece ölüm aylığının alınması mümkündür.

SGK’dan ölüm aylığı alabilmek için hem gerekli şartları sağlamak, hem de yazılı olarak SGK’ya başvurmak gerekiyor. Gerekli şartları sağladığı halde SGK’ya başvurmayanlara otomatik olarak aylık bağlanmıyor.

Eğer kişi ölüm aylığı hak etmesine rağmen SGK’ya başvuru yapmadıysa, 5 yıl geriye dönük olarak ölüm aylıklarını talep edebiliyor. Ancak 5 yıldan eski süreler için ölüm aylığı talep edilemiyor.

ÖLÜM AYLIĞI ALMA ŞARTLARI

Kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için;

a-) En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya,

b-) 4/1-(a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, olması şartıyla ölüm aylığı bağlanır.

Ayrıca;

a-) Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,

b-) Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş, durumda iken ölen sigortalıların hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanır.

Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalıları için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartında; gerek ölen sigortalı tarafından, gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate alınmamaktadır.

Ancak, 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan tüm süreler dikkate alınmaktadır.

Ayrıca, kendi nam ve hesabına (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır.

ÖLÜM AYLIĞI KİMLERE BAĞLANIR?

Ölüm aylığı, ölen sigortalının;

a-) Eşine,
b-) Çocuklarına,
c-) Anne ve babasına,
bağlanır.

ÖLÜM AYLIĞI BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ BELGELER

Ölüm aylığı bağlanması için talep dilekçesi
Vukuatlı nüfus kayıt örneği
Veraset ilanı
2 adet vesikalık fotoğraf
Nüfus cüzdan fotokopisi
Beyan ve taahhüt belgesi (hak sahipleri için)
Eşler ve çocuklar arasında çalışan ve aylık maaş alanlar varsa her biri için gelir belgesi
Kişinin herhangi bir sigortası olmadığına dair e-devletten alacağı belge
Çocuklar için yakın tarihli öğrenim belgesi
Ziraat Bankası hesap numarası
Malul çocuklar için bu yönde verilmiş sağlık kurulu raporu

ÖLÜM AYLIĞI BAŞVURUSU

Ölüm aylığı başvuruları için SGK ve Emekli Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne başvuru yapılması gerekmektedir. Bağ-Kur emeklilerinin dosyanın bulunduğu SGK İl veya İlçe müdürlüklerine başvuru yapılmalıdır. Tahsis beyan ve talep beyannamesi ve varsa malul çocuklar için sağlık raporu gerekmektedir. Başvurular aynı zamanda e-devlet sistemi üzerinden de yapılabilmektedir.

.