Tatil yapacaklara yıllık izin kullanma rehberi! 10 gün kuralına dikkat!

1,5 yılı aşkın süredir tüm dünyada etkisini devam ettiren koronavirüs salgını pek çok kişiyi evlere kapattı. Yaz sezonunun açılmasıyla birlikte hükümet sosyal hayata ilişkin yasakları kaldırdı. Koronavirüsün gölgesinde kapanmalarla geçen bir kışın ardından milyonlar uzun bir aranın ardından tatil imkanına kavuştu. Yaz tatili ile birlikte yıllık izinler de başladı. Pek çok kişi kıştan planlamalarını yapsa da halen yaz planı yapan pek çok kişi var. Çalışanlar tatili uzatmak için yıllık izinlerin yasada nasıl kullandırıldığını araştırıyor. Peki, Yıllık izin süreleri ne kadar? Yıllık izin kıdeme göre değişir mi? İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi kaç gün? Yıllık izin nasıl kullandırılıyor? İşte tatil yapacaklara yıllık izin kullanma rehberi!

Çalışanların uzun süreli dinlenmesi için yıllık izin zorunlu bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkıyor. Türkiye Gazetesi'nden İsa Karakaş yazısında yıllık izin sürelerini anlattı.

İŞVEREN YILLIK İZİN VERMİYORSA...

Anayasada işverenlerin işçilerine yıllık izin kullandırmaları kanuni bir zorunluluk olarak düzenlenmiştir. Yıllık izin zamanını belirlemek, işverenin yönetim hakkı kapsamında bulunuyor. Bu nedenle işçinin kendiliğinden izne ayrılması söz konusu olamaz. İşçinin yıllık iznini kullandığını belirterek iş yerine gelmemesi, işverence izinli sayılmadığı sürece devamsızlık hâlini oluşturur. Bunun da yatırımları bulunuyor.

İşçinin işe devamsızlığı, her durumda işverene haklı fesih imkânı vermez. Devamsızlığın haklı bir nedene dayanması hâlinde, işverenin derhal ve haklı nedenle fesih imkânı bulunmuyor. İşçinin hastalığı, aile fertlerinden birinin ya da yakınlarının ölümü veya hastalığı, işçinin tanıklık ve bilirkişilik yapması gibi hâller, işe devamsızlığı haklı kılan nedenlerdir.

İZİN SÜRESİ KIDEME GÖRE DEĞİŞİYOR MU?

İş yerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış işçiler, yıllık ücretli izne hak kazanıyor.

Yıllık izin süresinin ve izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçinin aynı işverene ait iş yerlerinde çalıştığı sürelerin birleştirilmesi gerekiyor. Aynı bakanlığa bağlı iş yerleri ile aynı bakanlığa bağlı tüzel kişilerin iş yerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanun veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar veya bunlara bağlı iş yerlerinde geçen süreler de işçinin yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında birleştirilerek göz önünde bulunduruluyor.

İşçinin izin süresi, iznini hak ettiği tarihteki kıdemine göre değişiyor. Buna göre işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dâhil) olanlara 14 günden,

5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,

15 yıl (dâhil) ve daha fazla olanlara 26 günden az olmaması gerekiyor.

Ancak işveren isterse yıllık ücretli izin süresini daha fazla kullandırabiliyor.

10 GÜN KURALI

Yıllık iznin ne şekilde kullandırılacağı ayrıca yasada belirlenmiştir. Buna göre yıllık iznin bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere işçiye kullandırılacaktır. Daha açık bir anlatımla yıllık iznin 10 günlük kısmının tek seferde blok hâlinde kullanılması mecburi. Kalan kısmı ise işçi ve işverenin anlaşması ile ihtiyaca göre istenildiği kadar bölünebilecektir. 10 günlük blok şeklinde izin kullanılması yasanın emredici hükmü olduğundan işçinin oluru ile de olsa aykırı davranmak mümkün değildir. Aksi takdirde idari para cezası uygulanmaktadır.

YILLIK İZİNDE ÖZEL DURUMLAR

İşçilerin izin süreleri kıdemlerine göre değişmekle birlikte, genç ve yaşlı işçiler yıllık izin bakımından ayrıca korunuyor. 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresinin 20 günden az olması mümkün değil. Söz konusu yaş kategorilerinde bulunanların kıdemi 1 yıl olsa bile 14 gün yerine 20 gün yıllık izin verilmesi gerekiyor.

Diğer yandan işçinin yer altı işlerinde çalışıp çalışmamasına göre senelik izinlerde artış olmaktadır. Buna göre yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanmaktadır. Bu durumda 15 yıldan fazla kıdemi olan bir yer altı maden işçisinin yıllık izin süresi 26 gün yerine 30 gün olacaktır.

YOL İZNİ YASAKLARI

Yıllık izin esnasında gelir getirici başka bir işte çalışmak kesin olarak yasak. İşverenin bu sürede işçinin çalıştığını tespit etmesi hâlinde yıllık izin dönemi için ödediği ücreti işçiden talep etmesi mümkündür.

Yıllık ücretli izinleri, iş yerinin kurulu bulunduğu ilden başka bir ilde geçirecek olan işçilere talepte bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri şartı ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilmeli.

Yıl içinde verilmiş diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri, yıllık izne mahsup edilmiyor.

Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmıyor.

YASAYA AYKIRI İZİN KULLANDIRILMASININ MÜEYYİDELERİ

Yıllık ücretli izinlerin uygulamasına yönelik aykırılıklarda idari para cezası uygulanmaktadır. Bu cezalar her sene değişen yeniden değerleme oranlarına göre değişmektedir. Bu yıl uygulanan idari para cezaları;

Yıllık ücretli izni yasaya aykırı şekilde bölme: 555 TL

İzin ücretini yasaya aykırı şekilde veya eksik ödeme: 555 TL

Sözleşmesi feshedilen işçiye yıllık izin ücreti ödememe: 555 TL şeklinde uygulanmaktadır.