SGK harekete geçti ve değişti! Çalışanları kapsayan kod detayına dikkat! Para alamıyorlar...
Çalışan milyonlarca kişiyi kapsayan kod detayına dikkat edilmesi gerekiyor. SGK harekete geçti ve adı değişti. Bu kodlara göre iş akdi feshedilenler para alamıyor. Çalışanlar, işten çıktıkları zaman şartları taşıdığı takdirde işsizlik ödeneği alabiliyor. Prim günü ve çalışma süresi dışında kritik bir koşul da çalışanın kendi istek ve kusurunun bulunmaması. Burada da SGK'nın belirlemiş olduğu kodlar devreye giriyor ve işçinin ödeneği alıp alamayacağı tespit ediliyor. Kod 29 iptal edildi ve 11 ayrı kod belirlendi. İşveren bu kodlarla bildirim yaparsa çalışanlar para alamıyor. Ancak çalışanların çoğunun bilmediği bir konu var. İşveren tazminat ödememek için çıkış kodunu yanlış seçerek işçiyi mağdur edebiliyor. Haksız yere iş akdi feshedilen işçi dava açıp kazanırsa ödeneği alabiliyor. İşte SGK'nın belirlediği işten çıkış kodları ve işsizlik ödeneğine etkisi...
İşsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için işçinin son 3 yılda en az 600 prim gününün bulunması ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışması gerekiyor. Ancak, bu koşulları sağlayan herkes işsizlik ödeneği alamaz. Ödenek alabilmek için bunların yanı sıra önemli bir koşul da iş akdinin feshinde işçinin kendi istek ve kusurunun bulunmamasıdır.
İşveren, işten ayrılan işçilerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimlerini, SGK’nın belirlemiş olduğu kodlara göre yapıyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın yazısına göre SGK söz konusu kodları, İş Kanunu, Basın İş Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Borçlar Kanunu’na göre belirlemiş bulunuyor. Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) da bu kodlara dayanarak işçinin işsizlik ödeneği almaya hak kazanıp kazanmadığını tespit ediyor.
İşten ayrılma kodunun doğru belirlenmesi, işçinin işsizlik ödeneği hakkı bakımından önemlidir.
KOD 29’UN ADI DEĞİŞTİ VE 11 AYRI KOD BELİRLENDİ
Çalışanları en fazla mağdur eden işten çıkışın İş Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplere dayandırılmasıdır. Daha önce bu sebeple işten çıkartılanların tamamı için kod 29 ile bildirim yapılıyordu. SGK bu konuda geçen yıl değişikliğe gitti. Kod 29’u iptal ederek, yerine 42’den başlayarak 50’ye kadar uzayan 11 ayrı kod belirledi. Böylece, cinsel tacizde bulunan ile devamsızlık nedeniyle işten ayrılanları farklı kodlarla bildirme imkânı ortaya çıktı. Ancak, daha önce kod 29 ile şimdi ise kod 42 – 50 ile bildirilenlerin hiçbiri işsizlik ödeneği alamıyor.
İŞVEREN TAZMİNAT ÖDEMEMEK İÇİN 42-50 ARASINDA KOD SEÇİYOR
İşverenin haksız bir sebeple işçiyi işten çıkarması veya işçinin haklı sebeple iş akdini feshetmesi halinde işsizlik ödeneği alma hakkı bulunuyor. Ancak, işveren ihbar ve kıdem tazminatı ödememek için işten çıkış kodunu 42 – 50 arasında değişen kodlardan seçiyor. Bu da işçiyi işsizlik ödeneğinden mahrum bırakıyor.
ÇALIŞANLARIN ÇOĞU BİLMİYOR
Çalışanların çoğunun bilmediği bir husus şudur: İşçi ve işveren arasında bu tür anlaşmazlığın söz konusu olduğu durumlarda işçi başlangıçta işsizlik ödeneğini alamasa da davayı kazandığı takdirde alabilir. İş akdini kendisinin haklı sebeple feshettiğini veya işverenin kendisini haksız yere işten çıkardığını açtığı dava yoluyla kanıtlayan işçi, iş akdi feshedildikten sonra boşta geçen süreler için işsizlik ödeneğini alır. Bunun için mahkeme kararı ile birlikte İŞKUR’a başvurması gerekir.
30 GÜN İÇİNDE İŞKUR'A BAŞVURULMASI ZORUNLU
Davayı kazanan işçinin, ilk mahkeme kararının kesinleşme tarihinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvurma zorunluluğu bulunuyor. İlk mahkemenin verdiği kararın temyiz edilmesi halinde 30 günlük süre, Yargıtay veya istinaf kararının tebliğ tarihinden başlar.
İŞTEN ÇIKIŞ KODUNDAKİ HATA DÜZELTİLEBİLİR
İşten çıkış işlemlerinin, iş akdinin feshinden itibaren 10 gün içinde yapılması gerekiyor. SGK’ya hatalı bildirilen kod, bu on günlük süre içinde değiştirilebilir. Örneğin 28 Mart’ta iş akdi feshedilen işçi için aynı gün işten çıkış bildirimi yapılmış olsa bile on gün boyunca işten çıkış kodu işverence değiştirilebilir.
Hatanın on günlük süreden sonra düzeltilebilmesi için işverenin İŞKUR’a başvurması gerekir. İşçi tek başına başvuruda bulunamaz, işveren ile birlikte başvurması gerekir. Daha önce, İŞKUR’a hata düzeltildikten sonra SGK’ya da başvuru yapılması isteniyordu. Düzeltme işlemi sadece işsizlik ödeneği için yapılmışsa SGK’ya ayrıca düzeltme başvurusu yapılması gerekmiyor.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde İŞKUR birimine başvurmak gerekmektedir. Başvuru, İŞKUR birimine şahsen gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilir.
EN YÜKSEK İŞSİZLİK ÖDENEĞİ 3.973 TL
İşsizlik ödeneği, son dört aylık dönemdeki ortalama brüt ücretin yüzde 40’ı oranında bağlanıyor ve brüt asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor.
2022 yılında brüt asgari ücret 5004 TL olarak uygulandığı için, işsizlik ödeneği en düşük 2001.60 TL, en yüksek 4003.2 TL. Ancak, bundan damga vergisi de kesildiği için işsizin eline geçen net ödenek tutarı 1986 TL ile 3973 TL arasında değişiyor.
İŞSİZLİK MAAŞI NEREYE YATIRILIYOR?
İşsizlik ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak işsizin kendisine ödeniyor. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı'nın yetkisi bulunuyor. Sigortalı işsizler, TC Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte her hangi bir PTT Bank şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabiliyorlar.
İŞSİZLİK MAAŞI KAÇ AY ALINIR?
İşsizlik ödeneğinin süresi hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;
600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.
