Memur ve memur adaylarının bilmesinde fayda var! Kadro, taban aylık, açıktan atama, kıdem aylığı ve...

Milyonlarca memur ve memur adayının mutlaka bilmesi gereken kavramları Yeni Şafak gazetesinden Ahmet Ünlü derledi. İşte o kavramlar ve açıklamaları...

Açıktan atama: Usulüne göre ihdas edilmiş boş olan ya da boşalan memur ve sürekli işçi kadrolarına ilgili mevzuatı çerçevesinde yapılan atamadır.

Açıktan atama izni: Boş bulunan kadrolara ilk defa veya yeniden atama için ya da kurumlar arası nakil yoluyla devlet memuru olarak atanabilmesi için Cumhurbaşkanlığı'nca verilen izindir.

Aday memur: İlk defa devlet memurluğuna atanacaklar için uygulanacak merkezi sınavı kazanarak doğrudan merkezi olarak atanan veya merkezi sınav sonrasında yapılan yazılı ve/veya sözlü sınavı kazanarak temel eğitim, hazırlayıcı eğitim ve staj dönemine tabi tutulmak üzere herhangi bir kurum veya kuruluşa atananları ifade eder.

Her memur bu kapsamda atanmamaktadır. Özellikle istisnai kadrolara yapılan atamalar ile son değişiklik sonrasında genel müdür ve üstü kadrolara atananlar hem merkezi sınava hem de adaylık hükümlerine tabi değildir.

Asil memur: Adaylık süresi içinde temel eğitim, hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her birinde başarılı olan ve bu süre içinde aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması disiplin cezası almamak şartıyla adaylığı kaldırılan kişileri ifade eder. Adaylık süresi içinde aylıktan kesme veya kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olanların disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişikleri kesilir.

Yukarıda belirtmiş olduğumuz istisnai kadrolara atananlar doğrudan asil memurluk statüsünde görev yapmaktadırlar. Bunlar için yemin merasimi, adaylık vb. prosedür de uygulanmaz. Bunlar adaylık eğitimlerine tabi olmadıkları için uygulamada sıkıntı çıkabilmektedir.

Aylık: Devlet memurlarının gösterge ve ek göstergesinin memur maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutara aylık denilmektedir. Memurlara ödenen maaşlar için aylık kavramı kullanılmamaktadır.

Çekilme: Devlet memurluğunun sona erme sebeplerinden birisi olup, memurun çalıştığı kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle ve kurumunun kabul etmesiyle gerçekleşmektedir. Bu usule istifa da denilmektedir. Yaygın olarak uygulamada istifa kavramı kullanılsa da 657 sayılı Kanun’da istifa kavramı kullanılmamaktadır. İstifa kelimesi sadece 657 sayılı Kanun’un geçici 34’üncü maddesinde geçmektedir.

Çekilmiş sayılma: Mezuniyetsiz veya kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın görevin terk edilmesi ve bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde, yazılı müracaat şartı aranmaksızın, zımni istifa talebine çekilmiş sayılma denilmektedir. Uygulamada çekilmiş sayılmaya müstafi tabiri kullanılmaktadır. Müstafi kelimesi sadece 657 sayılı Kanun’un ek 34’üncü maddesinde kullanılmıştır.

Kadro: Kamu hizmetlerinin yürütülmesini sağlamak üzere belirli ödev, hak, yetki, yükümlülük ve sorumluluklarla donatılmış görev mevkiidir. Genel Kadro Ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde kadroların kullanım ve usulüyle ilgili geniş bilgilere yer verilmiştir. Sözleşmeli personel için kadro yerine pozisyon ifadesi kullanılmaktadır.

Boş kadro: Atama prosedürü çerçevesinde henüz atama yapılmamış kadrodur. Bir kadronun boş olması bu kadroya atama yapılmasına engel bir durum olmadığı anlamına gelmemelidir. Çünkü açıktan atama izni alınmadığı sürece boş kadrolara atama yapılamamaktadır.

Dolu kadro: Atama prosedürü çerçevesinde ataması gerçekleştirilmiş boş olmayan kadrodur.

İstisnai kadro: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun atama, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün hükümleri uygulanmak suretiyle atanacak kadroları ifade eder. En fazla eleştiri konusu yapılan ve en fazla suiistimal edilen konulardan birisidir. Sayıştay raporlarına ve kararlarına yansıyan bilgilere bakıldığında suiistimalin boyutu açıkça görülmektedir.

Torba kadro: 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesi gereğince yapılan atamalara verilen isimdir.

Kadro değişikliği: Boş memur kadrolarında derece, sınıf ve unvanın; dolu kadrolarda ise sadece derece değişikliğinin ilgili mevzuatta öngörülen prosedür çerçevesinde gerçekleştirilmesidir. Yıllardan beridir dolu kadro değişikliğinin eleştirmemize rağmen bir arpa boyu mesafe alınamamıştır.

Kadro derecesi: Yürütülen kamu hizmetinin niteliğini veya belirli bir hiyerarşik yetki ve sorumluluğu ihtiva eden görev mevkiinin yer aldığı derecedir. Derece için yükselme ifadesi kullanılır, kademe içinse ilerle ifadesi kullanılır.

Kadro unvanı: Yürütülen kamu hizmetinin niteliğini veya belirli bir hiyerarşik yetki ve sorumluluğu ihtiva eden görev mevkiinin adıdır.

Kapsam dışı personel: Toplu iş sözleşmelerinin kapsamı dışında tutulan personeli ifade eder. Ancak bunlar sendikalara üye olamazlarken toplu sözleşme haklarından yararlanırlar.

Kazanılmış hak aylığı: 657 sayılı Kanun’a göre devlet memurunun öğrenim durumu ve hizmet sınıfı gibi hususların değerlendirilmesiyle tespit edilen memuriyete giriş derece ve kademesine yine bu kanunda yer alan ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak derece ve kademe üzerinden hesaplanan aylık olarak tanımlanmaktadır.

Kadro tahsisi: Usulüne uygun olarak ihdas edilip dağılımı yapılmış kadrolardan, birimi veya coğrafi yeri değiştirilmek istenilen kadroların ihdas edilme işlemini ifade eder.

Kadro tenkisi: Usulüne uygun olarak ihdas edilip dağılımı yapılmış kadrolardan, birimi veya coğrafi yeri değiştirilmek istenilen kadroların kaldırılma işlemini ifade eder.

Taban aylık: Aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu, 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu ve 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununa göre almakta olan personele 1.000 gösterge rakamının taban aylık katsayısı ile çarpımından oluşan ve memur maaşının bir unsuru olan tutara memuriyet taban aylığı denilmektedir. 2017 yılının ilk yarısı için taban aylık tutarı ise; 1000 * 2,81419= 2.814,19 TL’dir.

Kıdem aylığı: Devlet memurlarına her bir hizmet yıl için 20 gösterge rakamının maaş katsayısı ile çarpımında oluşan tutara kıdem aylığı denilmektedir. 25 yıldan fazlası için kıdem aylığı verilmemektedir.