İsteğe bağlı sigorta nedir? Şartlar ve prim oranları

Herhangi bir kurumda çalışmadan yapılabilen sigorta türü olan isteğe bağlı sigorta başta ev kadınlarının olmak üzere birçok kişi için sağlanan büyük bir kolaylık olarak karşımıza çıkıyor.Bu sigortadan yararlanmak isteyen vatandaşlar, prim ödemelerini bir yere bağlı olmadan kendileri yapabiliyor. Bu kişiler, uzun vadeli koşullara ya da diğer sigorta çeşitlerine katılma hakkına sahiptir. İsteğe bağlı sigorta yaptıran kişilerin istenen koşulları sağladığı taktirde emekli olma imkanı da bulununuyor. Peki, İsteğe bağlı sigorta nedir? İsteğe bağlı sigorta şartları nelerdir? İşte isteğe bağlı sigorta hakkında bilmeniz gerekenler...

01.10.2008 tarihinden önce veya sonra isteğe bağlı sigorta olanlar farklı kanun hükümlerine tabi tutulmaktadır. Bu bağlamda ilgili tarih öncesi için 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlar gözetilmektedir. 01.10.2008 sonrasında sigorta yaptıranlara ise 5510 sayılı kanun hükümleri uygulanmaktadır.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA NEDİR?

İsteğe bağlı sigorta, kendi primini bir kuruma bağlı olmadan yatırmak isteyenler için oluşturulmuş bir işlemdir. İlk defa isteğe bağlı sigorta yapılması durumunda yapılacak başvurulardan sosyal güvenlik merkezleri görev almaktadır. Bunun dışında sosyal güvenlik il müdürlükleri de başvuru kabul etmektedir. Buraya “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ile doğrudan başvurulabilmektedir. Bu bildiride başvuru yapacak kişinin kişisel bilgilerine ve ikamet ettiği adrese yer verilmektedir. İsteğe bağlı sigortaya ilk kez başvurulabileceği gibi, daha önce yapılan sigortalar da yenilenebilmektedir. İsteğe bağlı sigortası bulunan ve bunu yeniletmek isteyenlerin bir talep dilekçesi yazması gerekmektedir.

İsteğe bağlı sigortanın ne zaman başlayacağı ve ne zaman biteceği çoğu insan tarafından araştırılan bir konudur. Bu bağlamda sigortalar başvuru dilekçesi ile müracaat yapıldıktan sonra başlamaktadır. Müracaat sonrasında başvuru sahibinin isteği ilgili kurumlara iletilmekte ve uygun görüldüğü taktirde sigorta başlangıcı yapılmaktadır. Daha önce başlatılan isteğe bağlı sigortaların bitme durumunda ise farklı hususlar dikkate alınmaktadır. Bu durumda göz önüne alınan durumlar aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.

- İsteğe bağlı sigortası olan kişinin ölüm tarihinde sigorta biter.

- Sigortayı iptal etme talebinde bulunan kişilerin, primi ödenen son gün itibari ile sigorta biter.

- Aylık için hak kazananların, aylık başvurusu yaptığı tarihte sigorta biter.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA ŞARTLARI NELERDİR?

İsteğe bağlı sigortada yaptırabilecek kişilerde bazı şartlar aranmaktadır. Bu bağlamda aranan ilk şart, kişinin zorunlu sigorta gerektiren bir işte çalışmamasıdır. Bir ay içerisinde 30 gün boyunca ve tam gün çalışanlar, isteğe bağlı sigorta yaptıramamaktadır. Bunun dışında malullük ya da yaşlılık maaşı almayan herkes isteğe bağlı sigortadan yararlanabilmektedir. Başvuru sahibinin 18 yaşını doldurmuş olması da isteğe bağlı sigortaya başvurmak için aranan kriterler arasında yer almaktadır.

İsteğe bağlı sigortaya başvuru yapmak için bazı koşullar arandığı gibi, buradan emekli olmak için de değişik şartlar aranmaktadır. Bu bağlamda isteğe bağlı sigorta üzerinden emekli olmak isteyenlerin aşağıda sıralanan şartları sağlaması gerekmektedir;

- İlk sigorta girişi 08.09.1999 tarihinden önce olanlar için, 10 yıllık sigorta zamanı ve 3.600 günlük prim ödenmesi gerekmektedir.

- İlk sigorta girişi 09.09.1999 – 30.04.2008 arasında olanlar için, 25 yıllık sigorta zamanı ve 4.500 günlük prim ödenmesi gerekmektedir. Bu kategoridekilerin aynı zamanda 60 yaş haddine de uyması gerekmektedir.

- İlk sigorta girişi 01.05.2008 sonrası olanlar için, 5.400 gün prim ödemesi yapılması gerekmektedir. Bu kişilerin 63 yaş haddine de uyması gereklidir.

- Ev hanımları için primi yatan gün sayısı 9.000 olmalıdır.

- Normal emeklilik ve tarım için primi yatan gün sayısı 7.200 olmalıdır.

- İsteğe bağlı Bağkur primi ödeyenler için de normal emeklilik prim günü 9.000 olmalıdır.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTANIN PRİM ORANLARI NELERDİR?

İsteğe bağlı sigorta priminin oranları belirlenirken prime esas olan kazanç dikkate alınmaktadır. Bu bağlamda prim, esas kazanç alt ve üst sınırı arasında sigortalı tarafından belirlenmekte ve %32 olarak kabul edilmektedir. Bu dilimin %20 kadarı malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi olarak belirtilmektedir. Geriye kalan ’lik miktar ise genel sağlık sigortası primi olarak ifade edilmektedir.

İsteğe bağlı sigorta başvurusu sırasında, primler başvuru sahibi tarafından da belirlenebilmektedir. Bu isteğin “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Belgesi” üzerinde yer alması gerekmektedir. Başvuru sahibi bu bilgiye yer vermemişse, sigorta primi oluşturulurken alt sınır referans alınmaktadır. İsteğe bağlı sigorta prim ödemesi devam ederken, primleri azaltmak ya da artırmak da mümkündür. Böyle bir değişiklik yapmak isteyenlerin ilgili kurum ile bu değişiklik hakkında yeni bir sözleşme yapması gerekmektedir.

İsteğe bağlı sigortaların ödenmemesi durumunda izlenen bazı prosedürler bulunmaktadır. Bu bağlamda daha önceki aylarda ödenmemiş primler daha sonrasında zamlı bir şekilde ödenebilmektedir. Ancak bunun için geçerli süre bir yıl olarak belirtilmektedir. Primi ödenmeyen ay için, sonraki 12 ay içinde ödenme yapılmazsa içinde bulunulan aya ait prim ödenemeyecektir. Bu bağlamda, yapılan son çalışmalarda isteğe bağlı sigortalık prim gecikmeleri nedeniyle sigortanın sona erdirilmesi gibi bir durum olmadığı görülmektedir.

İsteğe bağlı sigorta sahibinin ölümü durumunda hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmaktadır. Bu aylıktan faydalanabilecek kişiler sigorta sahibinin; annesi, babası, eşi ve çocuğudur. Kişinin evli olması durumunda hak sahibi yalnızca eş ve çocuk olmaktadır. Bekarlık durumunda ise anne ve babaya ölüm aylığı bağlanmaktadır. İsteğe bağlı sigorta sahibinin ölmesi durumda bağlanacak aylığın hesabı da oldukça merak edilmektedir. Bu bağlamda bağlanacaklar aylıkların, 9.000 prim günü ödendiği kabul edilerek yapıldığı belirtilmektedir.