İmzayı atan parayı alamaz! Milyonları ilgilendiriyor...
Milyonlarca çalışanı çok yakından ilgilendiriyor. İmzayı atan parayı alamaz. Corona virüs sürecinde faaliyetlerine devam eden işletmelerde çalışan işçilerden değişik şikayetler geliyor. Uyanık işletme sahipleri veya yöneticilerinin bazıları ödenen yardım tutarlarını ‘Biz size maaş ödedik’ diyerek geri istiyor. Bazı işletmelerde çalışanına taahhütname imzalatıyor. Coronaya yakalanan personele para cezası uygulayacağını bildiriyor. 17 Temmuz’a kadar işten çıkarma yasağı devam ederken, bazı işverenler şimdiden işçilerini işten çıkarmaya başladı. 17 Temmuz’dan sonra işleme konulmak üzere iş akdi feshedilenlere ihbar ve kıdem tazminatı ödendiği için işçiler çoğunlukla rıza gösteriyorlar. İşverenle karşılıklı anlaşarak iş akdi feshedilen işçiler işsizlik maaşı alamazlar. İşsizlik maaşı hakkını kaybetmemek için iş akdinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında bir sebeple, işverence feshedilmesi gerekir.
Pandemi süreci çalışma hayatında birçok şeyi değiştirdi. Hükümet çalaşanların işlerini kaybetmemesi için bir dizi önlem aldı. Kısa çalışam ödeneği, üç işten çıkarma yasağı, natik desteği gibi. Ancak bazı işletmeler çalışanları zor duruma düşürücek adımlar atıyor. Corona virüs sürecinde faaliyetlerine devam eden işletmelerde çalışan işçilerden değişik şikayetler geliyor. Uyanık işletme sahipleri veya yöneticilerinin bazıları ödenen yardım tutarlarını ‘Biz size maaş ödedik’ diyerek geri istiyor. Bazı işletmelerde çalışanına taahhütname imzalatıyor. Bazıları da önceden işçisini çıkarıp tazminatını ödüyor 17 Temmuz'u bekliyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç kendisine sorulan soruları şöyle yanıtladı: İşveren beni ve bir arkadaşımı 8 Mayıs’ta işten çıkardı, ihbar ve kıdem tazminatımı ödedi. Resmi çıkışı 17 Temmuz’dan sonra yapacaklarmış. Şu an kısa çalışma ödeneği alıyorum ama fiilen işsizim. Ne yapabilirim?
Bu dönemde yapılan işten çıkış işlemlerinin hukuki bir geçerliliği yok. İşveren 17 Nisan - 17 Temmuz tarihleri arasında işçiyi sadece ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılıktan dolayı işten çıkartabilir. Bu gerekçeyle işten çıkartılmanız durumunda işsizlik maaşı alamazsınız. İşten çıkışınızın hangi gerekçeyle yapıldığı önemlidir. İşveren ile karşılıklı anlaşarak iş akdini feshettiğinizde işsizlik maaşı alamazsınız. İşsizlik ödeneği alabilmeniz için iş akdinizin işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında bir sebeple feshedilmesi gerekir.
KISA ÇALIŞMA KAPSAMINDAKİ İŞÇİ EVDEN ÇALIŞTIRILABİLİR Mİ?
İşveren tarafından 16 Mart - 16 Haziran tarihleri için ücretsiz izin dilekçesi yazdırılarak ücretsiz izne çıkartıldım. Normal maaşım 2.750 TL idi. İŞKUR tarafından KÇÖ olarak 1.900 TL maaş bağlandı. İşveren bilgisayarlarımızla birlikte evden çalıştırıyor ve ekstra bir ödeme yapmıyor. İşverenin böyle bir uygulama yapması yasal mı? Yasal ise saat-gün sınırı nasıl olmalıdır?
Anlaşılan işveren çalışanlara önce ücretsiz izin dilekçesi imzalatmış ama sonra bunu işleme koymayıp kısa çalışma ödeneğine başvurmuş. İşin tamamen durdurulduğu kısa çalışma uygulamasında işveren işçiyi evden de olsa çalıştıramaz. İş tamamen durdurulmayıp, çalışma saatleri azaltıldı ise evden çalıştığınız sürelerin parasının ödenmesi gerekir. Aksi uygulama yasal değildir. Çalıştığınız sürelerin ücreti ödenmedi ise iş akdinizi haklı fesih yaparak kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. İşin tamamen durdurulduğu bildirilmesine rağmen hem evden çalışma yaptırılıp hem de kısa çalışma ödeneğinden yararlanıldığı İŞKUR tarafından tespit edilirse işçilere yapılan kısa çalışma ödemeleri işverenden faiziyle tahsil edilir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ İÇİN İŞVEREN İŞÇİNİN ONAYINI ALMAK ZORUNDA MI?
20 Mart tarihinden itibaren çalıştığımız işyerinden corona yüzünden ayrılmak ve evden çalışmak zorunda kaldık. Patronumuz bize sormadan kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Asgari ücretle çalıştığım için bana 1.614 TL ödeme çıktı. Patronum eşimin hesabına para yatırarak asgari ücrete tamamladığını belirtti. Sigortamızın hiç yatmaması nedeniyle evden çalışmamamız gerektiğini öğrenince patronuma sorduğumda, “Devletten para aldın, benden de mi para istiyorsun? Sana 2 maaş vermem mi gerekiyor?” dedi. Ben de evden çalışmayı durdurdum. Bu konuda ne yapmam gerekir?
Kısa çalışma başvurusunda bulunurken işverenin işçinin onayını araması gerekmez. İşverenin böyle bir zorunluluğu bulunmuyor. Ancak, kısa çalışma başvurusunda iş yerinde çalışmanın tamamen durdurulduğu belirtilmiş ise işçinin hiçbir şekilde çalıştırılmaması gerekir. Evden çalıştığınızı kanıtlayabilirseniz noterden ihtar çekerek çalıştığınız sürenin ücretinin ödenmesini, sigorta priminin yatırılmasını isteyebilir, ayrıca iş akdinizi haklı fesih yapabilirsiniz. En az bir yıl hizmetiniz var ise haklı fesih yaptığınızda kıdem tazminatı alabilirsiniz. Çalışma Bakanlığı’na şikayet ettiğinizde işçilere ödenen kısa çalışma ödenekleri de faiziyle işverenden alınır.
ÜCRETSİZ İZİNDEKİ HAMİLE İŞÇİNİN RAPOR PARASI NASIL HESAPLANIR?
Eşim 15 haftalık hamile ve ekim ayında doğum iznine ayrılacak. Firmanın bu süreçte hamile çalışanları ücretsiz izne çıkarabileceği konuşuluyor. Kısa çalışma uzatılırsa da ona tabi olacaklar. Son bir yılda 90 gün şartını yerine getiriyor fakat doğum tarihine kadar olan süreçte çalışmayacağı için rapor parası nasıl hesaplanacak?
Erdinç Bey, analık izni döneminde rapor parası alabilmek için son bir yılda en az 90 gün prim ödenmesi ve doğum iznine ayrılma tarihinde sigortalı olarak çalışmak gerekiyor. Kısa çalışma veya ücretsiz izinde olanlar da sigortalı sayılırlar. Kısa çalışma ve ücretsiz izin döneminde işveren tarafından ücret ödenmediği için eşinizin rapor parası, kısa çalışma uygulamasının başladığı tarihten önceki son üç aylık dönemde ödenen brüt ücret üzerinden hesaplanır. Brüt ücretin 3’te 2’si oranında ödeme yapılır. Brüt ücreti 3 bin lira olan işçiye, aylık 2 bin lira rapor parası ödenir.
