Görevi nedeniyle geçici olarak yurt dışında bulunan kişinin sigortası devam eder mi? Şartları neler?

Yurt dışında Türk işverenler tarafından çalıştırılacak işçiler için iki farklı durum söz konusudur. Bu kişiler ya kısa süreli işlerle ilgili olarak geçici görevle yabancı ülkelere gönderilecek ya da ilgili ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi olup olmadığına bakılmak suretiyle sosyal güvenlik işlemlerinin yapılması gerekecektir. Eğer yabancı ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi varsa bu sözleşme hükümlerine göre, yoksa bunlar hakkında 5510/5-g maddesi uyarınca kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanması gereklidir. Yani, ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri, bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde ise Türkiye’de yasal olarak ikamet etme şartı ile diğer şartlar aranmaksızın haklarında genel sağlık sigortası primi hariç isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanmaktadır. Peki Görevi nedeniyle geçici olarak yurt dışından bulunan kişinin sigortası devam eder mi? Şartları neler? Yurt dışına gönderilme (geçici veya sürekli) hâlinde sağlanacak sağlık hizmetleri neler? İşte detaylar…

Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri, bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde ise Türkiye'de yasal olarak ikamet etme şartı ile diğer şartlar aranmaksızın haklarında genel sağlık sigortası primi hariç isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanmaktadır.

İsteğe bağlı sigorta primi ödenen bu süreler emeklilik açısından 4/b, yani Bağ-Kur sigortalılığı olarak değerlendirilmekte iken, TBMM'de kabul edilen 6111 sayılı Kanun'la değiştirilmiş ve bu şekilde ödenen isteğe bağlı sigorta primlerinin 4/a, yani SSK sigortalılığına kabul edileceği öngörülmüştür.

KİŞİNİN GÖREVİ NEDENİYLE GEÇİCİ OLARAK YURT DIŞINDA BULUNMALARI HALİNDE SİGORTAYA İLİŞKİN HAK VE HÜKÜMLÜLÜKLERİ DEVAM EDER

4/a bendi kapsamında (SSK'lılar) olup işverenleri tarafından yurtdışında görevlendirilen sigortalılar ile 5 / (g) bendi kapsamındaki sigortalılara ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki tedavileri sonucu verilen istirahat raporlarının ilgili ülke mevzuatına uygun olduğunun ülkemiz dış temsilciliklerince onanması hâlinde, SGK tarafından yetkilendirilen hekim ve sağlık kurullarının ayrıca onayı aranmamaktadır.

İşveren tarafından kısa süreli işler için geçici görevle yabancı ülkelere gönderilen sigortalıların 5510 sayılı Sosyal Sigorta ve Genel Sağlık Sigortası Yasası'nda belirtilen hak ve yükümlülükleri bu görevi yaptıkları sürece devam edecektir. Ancak mevzuatta geçici sürenin ne kadar olabileceğine ilişkin açık bir düzenleme yapılmamıştır.

Sigortalı geçici görevle yurt dışına gönderilecekse, geçici görevle yurt dışında bulunulan ülke ile anlaşmamız varsa, sigortalının çalışılan ülkede kısa vadeli sigorta kolları kapsamında tedavilerinin yapılabilmesi için ilgili Sosyal Güvenlik Merkezinden sağlık belgesi alınması gerekmektedir.

OTURMA İZNİ ALINIRSA GEÇİCİ GÖREV SAYILMIYOR

Bu şekilde de sigortalı ile ilgili tüm bildirimler sanki Türkiye'de çalışılıyor gibi yapılmalıdır. İşe giriş bildirgeleri statüsüne göre (Normal-SGDP) verilmeli ve aylık prim hizmet belgeleri normal sigortalılar için 01 belge türü, emekliler için 02 belge türü ile verilmelidir.

4/a bendi kapsamında işçi çalıştıran özel sektör işverenleri için sigorta primlerinin işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine'ce karşılanması için teşvik desteği verilmiştir. Yurt dışında çalışan sigortalılardan Türkiye'den geçici görevle gönderilen ve 4/a kapsamında sigortalı bildirilenler için de beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkündür. Bu teşvikten yararlanılabilmesi için kanun türü 5510 seçilmesi yeterlidir.

Geçici görevle yurtdışına gönderilenler (sigorta primleri buradan yatırıldığı için) ve bunların bakmakla yükümlü olduğu aile üyeleri sağlık, sosyal güvenlik, emeklilik ve diğer haklardan geçici görev süresince aynen yararlanmaya devam edecektir.

Geçici görevle yurtdışına sigortalı göndermeye imkân tanıyan hükümlerden işverenlerin yararlanabilmeleri için yurtdışında yapacakları işin konusuna benzer nitelikte halihazırda faaliyet gösteren daimi işyerlerinin mevcut olması gerekmektedir. Yurtdışında faaliyette bulunacağı işin konusuna benzer işyerinin mevcut olması halinde, bu işyerinde çalışmakta olan sigortalıların yurtdışına geçici görevle çalıştırmak üzere gönderilmesi mümkündür. Ancak burada uzun süreli çalıştırma ve ilgili ülkede çalışma izninin alınması halinde geçici görevle gönderilmenin mümkün olmayacağı görülmektedir.

YURT DIŞINA GÖNDERİLME (GEÇİCİ VEYA SÜREKLİ) HÂLİNDE SAĞLANACAK SAĞLIK HİZMETLERİ

Yurt dışında geçici veya sürekli görevle gönderilen genel sağlık sigortalısının sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesine ilişkin usul ve esaslar söz konusu Yönetmeliğin 44üncü maddesinde yer almıştır. Anılan maddeye ilişkin açıklamalar şu şekildedir:

GEÇİCİ GÖREV İLE SÜREKLİ GÖREV FARKI NE?

Geçici görevle yurt dışına gönderilenlerin 5510 sayılı Kanunun 63üncü maddesinde sayılan sağlık hizmetleri acil hâllerde,

Sürekli görevle gönderilenler ile bunların yurt dışında birlikte yaşadıkları bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 5510 sayılı Kanunun 63üncü maddesinde sayılan sağlık hizmetleri acil hal olup olmadığına bakılmaksızın, Yurt dışında sağlanır.

Bu imkândan işverenleri tarafından Sosyal Güvenlik Kurumunca belirlenen usule uygun olarak veya kamu idareleri için özel mevzuatlarında belirtilen usule uygun olarak yararlanacak genel sağlık sigortalıları şunlardır:

1) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar,

2) Kamu idarelerinde;

a) (1) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (1) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar,

b) (1) ve 5510 sayılı Kanunun 4üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (1) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar.

Görüldüğü üzere, geçici ve sürekli görevlendirmelerin sağlık hizmetlerinden yararlanma olanakları arasındaki fark, geçici görevle yurtdışına gidenlerin acil hallerde, sürekli görevle gönderilenlerin acil hal olup olmadığına bakılmaksızın sağlık hizmetleri yurtdışında sağlanır.

GÖREVLENDİRMENİN SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA BİLDİRİMİ

Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların sigortalı sayılması nedeniyle genel sağlık sigortalısı sayılanların daimi olarak altı aydan fazla süreyle yurt dışında görevlendirilmeleri durumu, söz konusu Yönetmelik uyarınca sürekli görevle yurt dışına gönderilme sayılır. Bu kişilerin görevlendirilmesine ilişkin usul, görevlendirilen ülke ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi olması hâlinde sözleşme hükümlerine göre yürütülür. Geçici görevle yurt dışına gönderilenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimi, tedavi giderleri oluşması hâlinde bu giderin talep edildiği sırada da yapılabilir. Sürekli görevle yurt dışına gönderilenlerde ise yurt dışına çıkıştan önce Kuruma bildirim yapılır. Dolayısıyla Kuruma bildirim;

1) Geçici görevle yurtdışına gönderilenlerde tedavi giderleri oluşması halinde yapılabilirken,

2) Sürekli görevle yurtdışına gönderilenlerde yurtdışına çıkıştan önce yapılır. Kamu İdarelerinde Çalışanların Görevlendirilmeleri Kamu idarelerinde;

a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan konumunda olmayan, ancak kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında söz konusu konuma girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar

b) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılma ve 5510 sayılı Kanunun 4üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılma kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananların

Sigortalı sayılması nedeniyle genel sağlık sigortalısı sayılanların, işverenleri tarafından geçici ya da sürekli görevle yurt dışına gönderilmeleri, kamu idarelerinin özel mevzuatlarında belirtilen usule göre yapılır.

SAĞLIK HİZMETİ GİDERLERİNİN ÖDENMESİ VE İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yukarıda (A) bendi kapsamında yurt dışında tedavi gören kişiler ile Bakanlar Kurulu kararıyla askerî birlik hâlinde ya da kamu idarelerinin yetkili makamlarınca yurt dışına askerî veya güvenlik amaçlı görevlendirilenlerin sağlık hizmeti giderleri öncelikle işverenleri tarafından ödendikten sonra, yurt dışında görevli olduklarına dair belge ile birlikte mahalli konsolosluktan tasdikli rapor ve sair belgelere dayanılarak Sosyal Güvenlik Kurumundan talep edilir. Kurumca karşılanacak tutar, yurt içinde sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularına tedavinin yapıldığı tarihte ödenen en yüksek tutarı geçemez. Aşan kısmı, işverenlerince karşılanır. Kurumca ödemeler, ödeme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınarak Yeni Türk Lirası üzerinden yapılır. Yurt dışında sağlanan tedaviye yönelik olarak yurt içi sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları için Kurumca ödenecek tutarların belirlenmemiş olması durumunda ödenecek tutar, Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonunca belirlenir.

İLGİLİ ÜLKEDE SAĞLIK SİGORTASI YAPTIRMAK

Sosyal Güvenlik Kurumu, (A) bendi kapsamındaki kişilerin sağlık hizmetlerini, bu kişilerin geçici veya sürekli görev süresince genel sağlık sigortası için Kuruma ödenen prim tutarını geçmemek kaydıyla, ilgili ülkede sağlık sigortası yaptırmak suretiyle sağlayabilir. Sigortalamaya ilişkin esaslar Kurumca belirlenir. Bu durumda Kurumca sağlık hizmeti giderleri ile yol gideri, gündelik ve refakatçi giderleri ödenmez.

İLGİLİ ÜLKE İLE SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ BULUNMASI HALİ

Geçici ya da sürekli görevle gönderilen ülke ile Türkiye arasında sağlık yardımlarını kapsayan sosyal güvenlik sözleşmesi olması hâlinde, sağlık hizmetleri giderleri ile yol gideri, gündelik ve refakatçi giderleri bu sözleşme hükümlerine göre ödenir.