Emeklilik bekleyen herkesi kapsıyor! Maaş ve süre...
.
Pandemi ile hayatımıza giren kısa çalışma modeli emeklilik bekleyen vatandaşları uzun dönemde olumsuz olarak etkiliyor. Kısa çalışmaya tabi olan kişiler normal maaşlarından daha düşük maaş alıyorlar. Bu da SGK'ya yatırılan prim ödemelerine yansıyor. Bu nedenle emeklilik için gün sayan aynı zamanda kısa çalışma ödeneğinden yararlanan vatandaşlar emekli olduklarında normalde alması gerekenden daha düşük maaş alıyorlar.
Ayrıca primler de eksik yatırıldığı için emeklilk gününü doldurmayanların da emekli olma süresi uzuyor.
Çalışanların sorularını yanıtlayan Hürriyet yazarı Noyan Doğan emeklilik bekleyen vatandaşlar için de bu sorunun yanıtını bugünkü köşesine taşıdı. İşte Doğan'a sorulan sorular ve cevapları...
Soru: 1977 doğumluyum. İşe girişim 1997 Haziran. Prim günüm doldu, yaştan dolayı çalışmaya devam ediyorum. Bir yıla yakındır kısa çalışma ödeneğindeyiz ve sigortamız ayda 4 gün şeklinde yatıyor. Bu durum benim yaşı tamamlayıp emekli olmam durumunda maaşımı düşürür mü, ya da nasıl etkiler? İnci D.
Cevap: Kısa çalışma ödeneği çalışanın emeklilik süresini etkiliyor. Ancak çalışanın emeklilik için prim gün sayısı sorunu yoksa, prim gün sayısı fazlaysa, emeklilik için yaşı bekliyorsa kısa çalışma ödeneğinde eksik prim yatması sorun olmaz. Prim az yatırıldığı için emeklilikte alınacak maaşı etkiler. Kaldı ki, asgari ücret düzeyinde maaş alanlar emekli olmayıp, çalışmaya devam ettiklerinde zaten maaşları belirli oranda düşer.
VERGİ İNDİRİMİ ŞARTI ARANIYOR
Soru: 30 yaşındayım. 2009’da engelli olarak işe girdim, halen çalışıyorum. Raporum yüzde 45. Emeklilikte vergi indirim şartı aranacak mı? Ne zaman emekli olurum? Raporumu yükseltsem yüzde 60 olarak, 15 yıla emekli olabilir miyim? Burak G.
Cevap: Yüzde 45 engelli raporunuza ve ilk işe giriş tarihinize göre 20 yıl, 4400 prim gün sayısını doldurduğunuzda emekli olabiliyorsunuz. Bugün için 11 yıl çalışmışlığınız ve 3.960 prim gününüz bulunuyor. Engelli raporunuzu yüzde 60’a çıkartırsanız 18 yıl çalışıp, 4.000 prim gün sayısını doldurduğunuzda emekli olabilirsiniz. Engelliler vergi indirimi ile erken emeklilik koşullarından yaralanabiliyor. Erken emeklilik hakkından yararlanabilmek için öncelikle vergi indirimi almak gerekiyor.
SGK’DAN MALUL RAPORU GEREKİYOR
Soru: Sigorta başlangıcım 1992. Primim 7450 gün. Çalışmıyorum, emeklilikte yaşa takılanlardanım. Bazı sağlık sorunlarım var; bel fıtığı, sol kulakta yüzde 25 duyu kaybı, tip 2 diyabet gibi. İki dizde de menüsküs yırtığı var. Malulen emekli olabilir miyim? Murat K.
Cevap: Çalışma sırasında iş kazası, meslek hastalığı ya da hastalık nedeniyle çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenler malulen emekli olup emekli aylığı almaya hak kazanırlar. Bu durumun SGK tarafından tespit edilmesi gerekiyor. Hastanelerden ya da sağlık kuruluşlarından alacağınız rapor malul sayılmak için yeterli değil. Aylık bağlanabilmesi için de en az 10 yıl çalışılmış olması, toplam 1.800 gün prim ödenmesi gerekiyor.
EVDE ÇALIŞANA SİGORTA ZORUNLU
Soru: Evde bir gün çalışacak kişiyi sigortalı etmek için yaş sınırı var mı? 60 yaş ve üstünü sigortalı etmek gerekiyor mu? Eğer var ise bununla ilgili ihbarda bulunulursa ihbar edildiği tarihten itibaren mi cezası oluyor? Serpil G.
Cevap: Yaşı kaç olursa olsun bir günlüğüne bile olsa birini çalıştırıyorsanız iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı sigorta yaptırmak zorundasınız. Çalışanın sigortasız çalıştığının tespiti ya da birinin şikayeti ile tespiti halinde para cezası uygulanır, bu ceza katlanarak da artar. Tespit sırasında çalışanın ne kadar çalıştığı tespit edilebilir.
MAAŞINIZDAN YÜZDE 32 KESİLECEK
Soru: SGK emeklisiyim. Çalışmam durumunda SGDP kesintisi nasıl hesaplanır? Asgari ücretin çok altında bir maaş almama rağmen benden kesilecek SGDP miktarı ne kadar olur? Bülent K
Cevap: Emekli olup, emekli aylığı bağlananların yaşlılık aylığı kesilmeden yeniden çalışmaya başlamaları halinde Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) adı verilen bir prim ödemeniz lazım. 4/A’lı olarak çalışacaksınız yüzde 30 SGDP ve iş kazası ve meslek hastalığı için de yüzde 2 olmak üzere toplam yüzde 32 kesinti yapılıyor.