Emeklilikte yaş şartı yok! Erken emeklilik için prim yetiyor! On binlerce kişiyi kapsıyor...

Çalışma gücünün en az yüzde 60'ını kaybedenler belli bir primi tamamlamak şartıyla malulen emekli olabiliyorlar. Malulen emekliler için en az 1.800 gün primin olması şartı bulunuyor. Yeni Asır'dan Faruk Erdem'in haberine göre; yüzde 60 oranında heyet raporunun aynı zamanda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sağlık kurulu tarafından da onaylanması gerekiyor. Böylece onaylanan bu rapor sonrasında sigortalı malulen emeklilik hakkı kazanıyor ve maaş bağlanıyor. Ancak burada bir ayrıntıyı da hatırlatalım. Malulen emekli olanlar sonradan çalıştıklarında maaşları kesiliyor. Eğer raporlarında 'sonradan muayene kaydı' varsa tekrar kontrolde oran düşünce de yani şifa bulunca da emeklilikleri bitiyor.

SİSTEM NASIL İŞLİYOR

Malulen emekliliğin bu farklarını kısaca hatırlattıktan sonra asıl konumuz olan engellilerin emekliliği konusuna dönelim. Bu emekliliğin bir başka adı da vergi indirimi ile emeklilik.
Çünkü erken emeklilikten yararlanabilmek için vergi indirimi almak gerekiyor. Engelli emekliliği malulen emekliliğin aksine sigorta olmadan önce ya da doğuştan gelen rahatsızlıklar ile gerçekleşiyor.

KİMLER BU HAKTAN YARARLANIYOR?

Engellilik oranı en az yüzde 40 olan SSK'lı ve memur çalışanlar vergi indiriminden faydalanarak erken emeklilik imkânına kavuşuyor. 2008 sonrasında ise Bağ-Kur'lular için de bu hak bulunuyor. Böylece bu oranda engelliliği bulunan tüm sigortalılar için erken emeklilik imkanı sağlanıyor.

NE KADAR ÇALIŞMA SÜRESİ GEREKİYOR?

Burada emeklilik için yaş şartı aranmıyor. Sigortalılık süreleri 15-20 yıl arasında değişiyor. Prim gün sayısı da 3600 ile 4400 arasında belirleniyor.

Burada sigortalılık süresi ve primin ne kadar olacağı işe giriş tarihi ile değişiyor. İşe giriş tarihine göre sigortalılık süresi ve prim şartı belirleniyor.

ENGELLİ EMEKLİLİK İÇİN NE YAPMAK GEREKİYOR?

Engelliler için erken emeklilikten yararlanmak için öncelikle vergi indirimi almak gerekiyor. Defterdarlık ya da vergi dairelerine müracaat ederek işlemleri başlatmak mümkün. Sadece doktordan rapor almak engelli emekliliği için yeterli olmuyor. Bu yüzden vergi indirimi almak ve bunun onaylanması şartı bulunuyor.

BAŞVURU İÇİN HANGİ BELGELER GEREKİYOR?

Engelli emeklilik hakkı için vergi indirimi almak üzere başvuruda kimlik belgesi, dilekçe ve işyerinizden sigortalı çalışıldığına dair belge yeterli oluyor. Vergi dairesine başvuru yapıldıktan sonra bir hastaneye sevkiniz gerçekleşiyor.

Sonrasında hastaneden engellilik derecesini raporla tespit etmek gerekiyor. Vergi dairesinin sevk ettiği hastanede heyet tarafından yüzde 40 ve üzerinde rapor alırsanız erken emeklilik için ilk süreci tamamlamış oluyorsunuz. Daha sonra bu raporunuz onaylandığında vergi indirimi hakkınız da başlamış oluyor.
Böylece çalışırken maaşınızdan kesilen vergilerin miktarı düşüyor ve geliriniz engellilik oranınıza göre artıyor.

4/B SİGORTALILAR

Kendi hesabına çalışan Bağ-Kur sigortalıları da engelli emeklilikten yararlanabiliyor mu?

1 Ekim 2008 tarihinden itibaren Bağ- Kur (4/B) sigortalıların da engelli olarak erken emekliliklerinin yolu açıldı.

Buna göre, yüzde 60 ve üzeri engeli olanlar 15 yıl 3 bin 960 gün, yüzde 50 ile 59 arasında olanlar 16 yıl 4 bin 320 gün, yüzde 40-49 arasında olanlar ise 18 yıl 4 bin 680 günden emekli olabilecek.

MEMURLARDA ENGELLİYE ERKEN EMEKLİLİK VAR MI?

Memurlar da Bağ-Kur'lular gibi 1 Ekim 2008 sonrasında bu haktan yararlanmaya başladılar. Bu tarihten önce kamuda çalışmaya başlamış ve en az yüzde 40 raporu olanlar veya en az yüzde 40 olmak üzere doğuştan engelli olan memurlar en az 5400 gün (15 yıl) primi ödenmiş olmak şartıyla emekli olabiliyor. Eğer memurlar 1 Ekim 2008'den sonra göreve başlamışlar ve engellilik oranları yüzde 40 ve üstündeyse onlar için de erken emeklilik şartları bulunuyor.

HER AY 1298 LİRA

Devlet engellilik oranına göre SGK prim şartı da aramadan her ay düzenli maaş ödüyor. Aylıklar rapordaki engel oranına göre şöyle: 200 metrekareye kadar tek konutu olan engelli, Emlak Vergisi ödemiyor. Kişilere engellilik derecesine göre bu yıl 500 lira ile 2 bin lira arasında vergi muafiyeti uygulanıyor. Muafiyetten ücretli çalışan, serbest meslek erbabı engelli ve ailesinde bakmakla yükümlü olduğu bir engelli bulunan ücretli çalışan yararlanabiliyor. Ayrıca engellinin kullanımı için üretilmiş her türlü ekipman Katma Değer Vergisi’nden (KDV) istisna tutuluyor. Kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen yüzde 40-69 oranında engelli yoksul (gelir şartı 1.416 lira) vatandaşlara 865 lira, Başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek derecede en az yüzde 70 engelli olan 18 yaşından büyük, 65 yaşından küçük yoksul vatandaşlara aylık 1.298 lira, 18 yaşın altında, en az yüzde 40 oranında engelli çocuğu bulunan yoksul ailelere 865 lira, ağır silikozis hastalarına 2 bin 382 lira. Söz konusu maaşı alabilmek için engelli vatandaşların ikametgahının bulunduğu il/ilçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na bir dilekçe ve kimlik numarası içeren nüfus cüzdanı ile başvurması gerekiyor.

ÜCRETSİZ ULAŞIM

Engelli kimlik kartı olan vatandaşlar, belediye ve özel halk otobüsleri, deniz ulaşım araçları ve trenlerden ücretsiz yararlanıyor. Yüzde 40 ve üzeri engellilere şehirlerarası otobüslerde yüzde 30 indirim uygulanıyor. 20 koltuklu araçta 1, 20’den fazla koltuğa sahip olanlarda 2 engelliye indirim sağlanıyor. Demiryolları ve denizyollarının şehirlerarası hatlarında yüzde 50 indirim uygulanıyor.
Türk Hava Yolları (THY), engelli kartı olan yolculara iç hatlarda yüzde 20, dış hatlarda ise yüzde 25 indirim yapıyor.
Müze ve ören yerlerine, engelliler ile bir refakatçisi ücretsiz biletle girebiliyor. Her belediye su indirimini en az yüzde 30 oranında uygulamak zorunda. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi’nin (İSKİ) indirimi ise yüzde 50. Turkcell, Vodafone, Türk Telekom, TTNET ve Turkcell Süperonline’da engellilere özel indirimli tarifeler var.Devlet tiyatrolarından ücretsiz yararlanıyorlar.

ELEKTRİĞİ KESİLEMİYOR

Elektrik şirketleri de engelli bireylere belli konularda destek oluyor. Yüzde 40’ın üzerinde engeli olanların elektriği, borcu nedeniyle 3 ay boyunca kesilemiyor. Borçları da talepleri halinde 4 ay taksitlendiriliyor. Kişi, kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı şekilde hayatını sürdürmek durumunda olduğunda, elektrik fatura bedeli (200 liraya kadar) ve kesintisiz güç kaynağı desteğinde bulunuluyor.Başarılı ve ihtiyaç sahibi engelli öğrencilere, öncelikli olarak öğrenim kredisi, katkı kredisi ve yurt tahsisi yapılıyor.

İSTİHDAM ZORUNLU

50 ve üzeri çalışanı bulunan özel sektör işyerlerinde en az yüzde 3, kamuda yüzde 4 engelli personel çalıştırılması zorunlu. Kotanın üzerinde engelli çalıştıran sigorta prim teşviği alıyor.

2345 LİRA ÖDEME

Devlet; hiç çalışmamış ya da primi yetmeyen, emekli olamayan dar gelirli yaşlılara ve hasta veya bakıma muhtaç ağır engelli yakınının bakımını üstlenen akrabaya destek olmak için her ay düzenli olarak maaş ödüyor. Engelli yaşlılara 1.084 lira ödenirken, evde bakım parası da 2 bin 345 lira. Ayrıca evde sağlık hizmeti de sunuluyor.

EV VE ARAÇ ALIMINDA VERGİ KOLAYLIĞI

200 metrekareye kadar tek konutu olan engelli, Emlak Vergisi ödemiyor. Kişilere engellilik derecesine göre bu yıl 500 lira ile 2 bin lira arasında vergi muafiyeti uygulanıyor. Muafiyetten ücretli çalışan, serbest meslek erbabı engelli ve ailesinde bakmakla yükümlü olduğu bir engelli bulunan ücretli çalışan yararlanabiliyor. Ayrıca engellinin kullanımı için üretilmiş her türlü ekipman Katma Değer Vergisi’nden (KDV) istisna tutuluyor.

ÖTV VE MTV YOK

Araç alacak olan engellilere Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) muafiyeti var. Bu noktada 2 ayrıntı söz konusu:
1) Yüzde 90 ve daha fazla engelli, ÖTV muafiyetinden yararlanarak taşıt aldığında, kendisi kullanamıyor. Şoförü veya yakını kullanıyor.

2) Aracı alacak engelli, engel derecesine (en az yüzde 40 olmalı) göre taşıtı kendisi kullanmak için özel tertibat yaptırıyor. Her iki durumda da ÖTV muafiyeti, tüm binek otomobillerde motor silindir hacmine bakılmaksızın bu yıl için vergiler dahil 450 bin 500 lirayı geçmeyen araçlarda uygulanıyor. ÖTV muafiyetli olarak alınan araç, 5 yıl boyunca satılamıyor. Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) muafiyeti de var.

OTOPARK AVANTAJI

Vergi muafiyetinden yararlanarak araç sahibi olan engelliler için otopark önceliği de tanınıyor. Havalimanı ve belediyelerin işlettiği otoparklar engellilere ücretsiz. ÖTV indirimli aracı olanlar, evinin önüne belediyeye müracaat ederek ‘engelli araç park yeri’ yaptırabilir. Trafik Tescil Şubesi’ne başvurarak, engelli araç park kartı temin edilebilir.

İŞ KURANA 65 BİN LİRA HİBE

İşkur, Engelli Hibe Desteği kapsamında, kendi işini kurmak isteyen engelli vatandaşların yararlanabilmesi için 65 bin liraya kadar hibe sağlıyor. Bunun 5 bin lirası işletme kuruluşu, 15 bin lirası işletme gideri, 45 bin lirası da demirbaş desteği oluyor. İlgilenenler, ‘iskur.gov.tr’ adresinden (duyurular bölümünden) detaylı bilgi alabilir. Ayrıca İşkur, MEB Çıraklık Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü ve belediyeler, engellilere yönelik meslek edindirme kursları düzenliyor. Sosyal destek hattı ‘Alo 183’, 7 gün 24 saat engellilere hizmet veriyor.Başvuru sürecinin yer aldığı, "Engelli Hibe Desteği Proje Başvuru Kılavuzu" ile başvurunun yapılmasına ilişkin konularda başvuru sahiplerinin bilgilendirilmesi için hazırlanan "Başvuru Rehberi" Türkiye İş Kurumu internet sitesinde (www.iskur.gov.tr) duyurular kısmında yayınlandı.

MESAİ SAATİ SONA ERENE KADAR TESLİM EDİLEBİLECEK

Engellilere yönelik çalışma yapan bütün sivil toplum kuruluşları, işyerleri, üniversiteler, belediyeler ve kamu kurumları projelerini hazırlayıp 10 Haziran 2022 tarihi mesai saati sona erene kadar bulundukları illerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerimize elden veya posta yoluyla teslim edebilir. Ayrıca kendi işini kurmak isteyen eski hükümlülerin projelerini belirtilen tarihe kadar Adalet Bakanlığının ilgili birimleri aracılığı ile bulundukları illerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine iletmesi gerekli.

E-DEVLET ÜZERİNDEN YAPILIYOR

Kendi işini kurmak isteyen engelliler proje başvurularını, 10 Haziran 2022 tarihi saat 23:59’a kadar e-Devlet üzerinden online olarak yapmaları gerekiyor. İl Müdürlüğü veya Hizmet Merkezlerine elden veya posta yolu ile yapılacak proje başvuruları kabul edilmeyecek.