Emeklilik fırsatı! Kadın-erkek fark etmiyor, flaş detay belli oldu, çalışma şartı aranmıyor
Emekli olmak isteyenler için önemli bir fırsat sunuluyor. Hem kadınlar hem de erkekler farklı şartlar geçerli olsa da yararlanabiliyorlar. Kadınlar için çalışma zorunluluğu bulunmuyor. Gurbetçi vatandaşlara Türkiye'den emekli olma imkanı sağlanıyor. Vatandaşlar yurt dışı sürelerini borçlanarak emekli olabiliyor. Daha önce Türkiye'de sigorta girişi olanlar da sigorta başlangıcı olmayanlar da emeklilik imkanından yararlanabiliyor. Yurt dışı borçlanma şartları neler? Yurt dışında çalışanlar nasıl emekli olur? İşte merak edilen soruların yanıtları...
Milyonlarca vatandaşımız yurt dışında yaşıyor ya da çalışıyor. Bu vatandaşlarımızın bir kısmı Türkiye'de daha önce sigortalı olarak çalışmış daha sonra dışarıya gitmiş olanlar. Bir kısmının ise Türkiye'de hiç sigortası bulunmuyor. Her iki durumda da Türkiye'den emekli olma imkanı bulunuyor. Üstelik kadınlar açısından çalışma zorunluluğu da yok. Kadınlar yurtdışında 1+8 yaşından sonra bulundukları süreleri satın alarak Türkiye'de prim olarak emeklilik hesaplarında kullanabiliyor. Erkekler ise 18 yaşından sonraki çalışmalarını borçlanıp satın alabiliyor.
SİGORTALILIK SÜRELERİ
Borçlanma kapsamındaki süreler; yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerdir. "Sigortalılık süresi" deyiminden, borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış ya da çalışılmış süre olarak kabul edilen süreler anlaşılmalıdır.
Çalışılmış olarak kabul edilen süreler, ilgili ülke mevzuatına göre fiilen çalışılmadığı halde çalışmaya eşdeğer süre olarak kabul edilip, aylığa hak kazanmada ve aylık hesabında değerlendirilen sürelerdir.
"İşsizlik süresi" ibaresi, ilgili ülke mevzuatına göre çalışma süreleri ile bu çalışma sürelerine eş değer süreler haricinde o ülkede geçen süreyi ifade eder. İşsizlik sürelerinin tamamının borçlanma kapsamında değerlendirilmesine imkân bulunmadığından sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde olmak kaydıyla bir yıla kadar olan yurt dışında geçen işsizlik süreleri borçlandırılır. İkamet süreleri ve boşta geçen süreler de bu kapsamda değerlendirilir. Yurt dışında "ev kadını olarak geçen süreler" medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların, sigortalılık süreleri haricinde yurt dışında bulundukları süreleri ifade eder. Ev kadınlığı sürelerinin borçlanmasında Türkiye'de geçirilen süreler dikkate alınmaz.
VATANDAŞLIK ŞART MI?
Yurt dışında 18 yaşın doldurulmasından önce, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadını olarak geçen süreler borçlanma kapsamında değildir.
Ayrıca, ülkemizdeki sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurt dışı süreleri ile ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurt dışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerin de, 3201 sayılı Kanuna göre borçlandırılmasına imkan bulunmamaktadır.
NASIL BORÇLANILIR?
Yurt dışı sürelerinin borçlandırılabilmesi için; borçlanma anında Türk vatandaşı olmak ya da doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmiş olmak, borçlanma kapsamındaki yurt dışı sürelerini belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şarttır. Ölen sigortalının hak sahipleri tarafından yapılan borçlanma başvurularında hak sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olması yeterli olup, ayrıca borçlanılmak istenilen sigortalıya ait yurtdışı sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmaz.
Yurt dışındaki sürelerin borçlanılması son çıkartılan düzenlemeye göre artık Bağ-Kur kapsamında sayılmaktadır. Bu yüzden bu süreleri borçlananlar Türkiye'de Bağ-kur kapsamında emekli olacaklardır.
Gurbetçiler için iki türlü durum söz konusu. Türkiye'de sigortası olup sonra yurt dışına gidenler ve Türkiye'de hiç sigortası olmayanlar.
Bu iki durumda farklı uygulamalar var. Ancak her iki durum için de emeklilik imkanları bulunuyor.
Türkiye'deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlandırılması halinde bu sürelerin, 5510 sayılı Kanunun 41'inci maddesinde yer alan hükümler esas alınarak Türkiye'deki sigortalılık başlangıç tarihinden geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edileceği öngörülmüştür. Türkiye'de sigortalılık yok ise borçlanma tutarının tamamen ödendiği tarihten geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edileceği öngörülmüştür.
Yurt dışı sürelerinin borçlandırılmasında, başvuru sahibince talep dilekçesinde belirtilen gün sayısı, Kuruma ibraz edilen ispatlayıcı belgede kayıtlı bulunan son tarihten geriye doğru olmak üzere belirlenecektir.
Bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün olarak hesaplanacak. Borçlanma miktarı daha önce brüt asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında belirlenecek tutarın yüzde 32'si kadar oluyordu. Ancak yeni düzenleme ile 01/8/2019 (dahil) tarihinden itibaren yapılacak başvurularda, başvuru sahibince seçilen kazancın yüzde 45'i alınmak suretiyle belirlenecek.
Bulunan rakamın virgülden sonraki üçüncü rakamı beş (5) ve daha büyükse ikinci rakam yukarı yuvarlanacak.
Tahakkuk ettirilecek toplam borçlanma tutarı günlük borçlanma tutarı ile borçlanılan gün sayısının çarpımından oluşacaktır. (Faruk Erdem Yeni Asır)
