BES'te yeni dönem! Geçen hafta değişti, yasak kalktı artık...
BES'te bir dönem sona erdi. Bireysel Emeklilik Sistemi'nde yapılan değişiklik BES katılımcılarını doğrudan ilgilendiriyor. Yeni düzenleme hayata geçirildi. Geçen hafta itibarı ile yasak kalktı. Birçok katılımcı BES sisteminin getirisinin fonların altında kalması nedeni ile endişe yaşıyor. Şu an yüzde 10'luk bir kayıptan söz etmek mümkün. BES katılımcıları bu durumda nasıl bir yol izlemeleri gerektiğini merak ediyor. Emeklilik şirketlerinden destek alınabiliyor, geçtiğimiz hafta bu konuda önemli bir düzenleme yapıldı ve artık emeklilik şirketlerine, katılımcılarına birikimlerin değerlendirilmesi konusunda tavsiyede bulunmalarının önü açıldı.
Bireysel Emeklilik Sisteminde yeni bir dönem başladı. Yapılan düzenleme ile katılımcıların desteklenmesi sağlanacak. Özellikle BES getirisinin fonların altında kalmasının ardından katılımcılar nasıl daha yüksek kar sağlayabileceklerini araştırıyor. Hürriyet'ten Noyan Doğan bugünkü köşesine BES katılımcılarının son günlerde en çok merak etiği konuyu taşıdı. İşte Doğan'ın yazısı...
Önce, okuyucudan gelen bir soruyu paylaşayım.
Özetle, ‘Emeklilik fonlarının getirileri enflasyonun çok altında kalmaya başladı. Birikimim eriyor. Enflasyonun yüksek olduğu dönemde emeklilik fonlarında getiriyi artırmak için ne yapmak lazım?’ diye soruyor. Son dönemde okuyuculardan benzeri soruları çokça alıyorum. İşin aslı 13 milyondan fazla Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) katılımcısının hepsinde benzer endişe hakim.
Endişe duymakta da haksız değiller. 2022’nin başından bu yana emeklilik fonlarının ortalama getirisi yüzde 13’e yakın oldu. Aynı dönemde, yani sene başından 8 Nisan’a kadarki dönemde, enflasyon ise 22.81 olarak gerçekleşti. Buna göre emeklilik fonları, BES katılımcılarına enflasyonun yaklaşık 10 puan altında getiri sağladı. Yine aynı dönemde BES’teki birikimlerini faizli fonlarda değerlendirenler ortalama yüzde 11.61, faizsiz fonlarda değerlendirenler ise ortalama yüzde 17.27 birikimlerine getiri sağladı. Yılın ilk çeyreğinde faizsiz fonların getirisi enflasyonun 5 puan altında kaldı. Yani, faizli fonlara göre getiri biraz daha fazla diyebiliriz.
FONLARIN GETİRİSİ
Tabi, bu anlattıklarım BES’teki tüm emeklilik fonlarının getirileri. Fon bazında durum biraz farklı. Mesela, 2022’nin, ilk üç ayında birikimlerini ağırlıklı hisse fonlarında değerlendirmeyi tercih edenler Emeklilik Gözetim Merkezi’nin verilerine göre enflasyonun 2 puan üzerinde, yüzde 24.4 getiri elde etmişler. Sene başından bu yana hisse fonlarının dışında hemen hemen tüm fonların getirisi enflasyonun altında kalmış. Ama birikimlerini faiz içeren, riski düşük, para piyasası gibi fonlarda değerlendirenlerin getirileri enflasyonun neredeyse 10 puan, hatta 15 puan altında kalmış; birikimler ciddi erimiş. Mesela geçen sene yüzde 60’lar gibi getiride rekor üzerine rekor kıran altın fonları, bu senenin ilk üç ayında yüzde 17 getiri sağlamış ki, bu da enflasyonun 6 puan altında bir getiri anlamına geliyor. Benzer şekilde geçen sene dolar, avro gibi dövize yatırım yapan kamu dış borçlanma araçları fonları getiride rekor kırarken, bu yılın ilk üç ayında yüzde 8.1 ile neredeyse enflasyonun 15 puan altında getiri sağlamış.
ÖNEMLİ DÜZENLEME
Peki, endişeye gerek var mı? Yok; çünkü yılın ilk üç aylık getirilerine bakarak, ‘birikimim eriyor’ demek doğru olmaz. Piyasanın durumuna göre inişler çıkışlar olabilir. Önemli olan bu inişler çıkışlar karşısında nasıl bir tavır alacağınızdır. Evet, geçtiğimiz seneler her dönemde BES’te rekor üstüne rekorlar kırıldı. Ancak piyasa şartları değişti, dolayısıyla birikimlerin değerleneceği fonları da değiştirmek gerekiyor. Bu konuda da emeklilik şirketinizden destek alabilirsiniz ki, geçtiğimiz hafta bu konuda önemli bir düzenleme yapıldı ve artık emeklilik şirketlerine, katılımcılarına birikimlerin değerlendirilmesi konusunda tavsiyede bulunmalarının önü açıldı. Düne kadar emeklilik şirketlerinin yatırım tavsiyesinde bulunması yasaktı, ama artık bu yasak kalktı.
Şunu da belirteyim, BES’teki getirilere kısa vadeli bakmamak gerekiyor. Özellikle son 5 yılda emeklilik fonları sürekli olarak enflasyonun üzerine getiri sağladı; bu getiri kimi yıl 10 puan, kimi yıl 15 puan üzerinde oldu. Kimi fonlar getiride yüzde 60’lara kadar çıktı. 2022’de de farklı olmayacaktır. Önemli olan birikiminizi değerlendirirken hangi fonu seçtiğinizdir.
BES HESABI NEDİR?
Çalışanların, çalışma yaşamları boyunca yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek emeklilik dönemlerinde standartlarını da koruyarak bir gelir elde etmelerini sağlayan özel emeklilik sistemidir. Kişiler bu sisteme gönüllü katılarak, sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelir oluşturur.
BES NE İŞE YARAR?
Bireysel Emeklilik sistemi olan BES, şartlara uygun iş yerlerinde işçilere otomatik olarak yapılıyor. Tercihe göre sistemden çıkabilmek mümkün. Sistem, çalışanları tasarruf yapmaya yönlendiriyor, birikime ek olarak devlet katkı payı bulunuyor. BES yer alan fonlar vergilendirmeden muaf tutulmaktadır. Ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratmak, istihdamı arttırmak.
BES'TEN NASIL ÇIKILIR?
Bireysel emeklilik iptal etme işlemleri bankalar ya da sigorta şirketleri aracılığı ile oluyor. Eğer bir banka aracılığı ile Bireysel Emeklilik Sistemi'ne katıldıysanız o bankanın emeklilik departmanı ile görüşüp iptal işlemlerini başlatabilirsiniz. Aynı yöntem sigorta şirketleri içinde geçerlidir.
