Emekli olmak isteyenler güzel haber! 10 yıl çalışıp...

İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlar, normal emeklilik için prim günleri yetersiz ise 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günü koşulunu yerine getirmeleri durumunda yaş haddinden emekli olabilirler. Bu kişiler 3600 günün tamamını çalışarak doldurmak zorunda da değiller. Askerlik veya doğum borçlanmasıyla da eksik prim günlerini tamamlayabilirler. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç emeklilik ile ilgili merak edilen sorular yanıtladı.

3600 GÜN İLE NASIL EMEKLİ OLUNABİLİR?

Eşim 23.04.1977 doğumlu ve sigorta başlangıcı 1993. Evlenmeden önce yaklaşık 7 yıl çalışmış, toplam 2150 gün prim yatırılmış. Evlendikten sonra çalışmadı. 2001, 2007 ve 2012 doğumlu 3 çocuğumuz var. Bu bilgilerle en uygun şartlarda emekli olması için ne yapabiliriz? (Engin K.)

Sosyal güvenlik mevzuatı, prim günü normal emeklilik için yeterli olmayan kişilere daha az prim günüyle yaş haddinden emekli olma imkanı sağlamaktadır. Yaş haddi işe başlama tarihine veya çalışılan statüye göre değişmektedir. İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlamış SSK’lılar 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim gününü tamamlama koşuluyla kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olabilir.

8 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlamış BAĞ-KUR’lular ise 5400 prim günüyle bugün için kadın ise 56, erkek ise 58 yaşında emekli olurlar.

İlk defa çalışmaya 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlayan SSK’lılar 25 yıl sigortalılık ve 4500 prim gününü doldurduklarında kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli aylığı bağlatabilir. Aynı dönemde çalışmaya başlayan BAĞ-KUR’lular da 5400 prim günüyle kadın ise 60, erkek ise 62 yaşında emekliliğe hak kazanırlar.

30 Nisan 2008’den sonra ilk defa çalışmaya başlayanlar ise 5400 prim gününü doldurdukları tarihe göre değişen kademeli yaşa tabi olurlar. Söz konusu prim gününü 31 Aralık 2035 tarihine kadar dolduran 4/a, 4/b ve 4/c’li kadınlar 61, erkekler 63 yaşında emekli olabilirler. Prim gününü doldurma tarihindeki her 2 yıllık gecikme, söz konusu emeklilik yaşlarını 1 yıl uzatır.

Her üç dönem için anlattıklarımızın tamamı, prim günleri normal emeklilik için yeterli olmayıp eksik prim günüyle yaş haddinden emekli olacak kişileri kapsamaktadır. Normal emeklilik için gerekli prim gününü tamamlayanlar ise daha erken emekli olurlar. Prim günü yetersiz olan kişiler, genellikle düzenli bir işte çalışamayanlardan oluşuyor. Esnek çalışma uygulamalarının yaygınlaşmasıyla muhtemelen gelecekte prim gününü dolduramayan kişilerin sayısı çok daha artacaktır.

Eşiniz SSK’dan normal emeklilikte, 23 Mayıs 1993 tarihinden önce işe başladıysa 5600 günle 49, bu tarihten sonra işe başladıysa 5675 günle 50 yaşında emekli olabilir. Yaş haddinden ise 3600 prim günüyle 58 yaşında emekli olması mümkündür.

Üç çocuk için, her birinde 720’şer günden 2160 gün doğum borçlanması yapma hakkı bulunuyor. En düşük tutar üzerinden doğum borçlanması yaptığınızda, günlük 31.39 TL prim ödersiniz. Üç çocuk için ödenmesi gereken toplam prim tutarı bu yıl için 67 bin 800 liradır. Normal emeklilik için bu borçlanmanın üzerine 1290 gün (veya 1365 gün) 4/a’lı (SSK) olarak çalışarak 49 veya 50 yaşında emekli olabilir.

Üç çocuk için borçlanma hakkının tamamını kullanma ihtiyacı, normal emeklilik için gereklidir. Normal emeklilik değil, 3600 gün ile 58 yaşında emekli olmak istediği takdirde 1450 gün doğum borçlanması yeterlidir. Bunun için de 45 bin 500 lira tutarında prim ödemeniz gerekir. Bu borçlanmayı yaptığınızda 58 yaşına kadar bekleyip, 58 yaşını doldurduğunda emekli olur.

TAM ZAMANLI ÇALIŞTIĞI HALDE PRİMİ 7 GÜN YATIRILAN HAKLI FESİH YAPABİLİR Mİ?

Kısa çalışma ödeneği almamıza rağmen pandemi öncesinde olduğu gibi her ay maaşımızı tamamlayacak şekilde ücretlerimiz yatıyor. Fakat sigorta primlerimiz sadece 7 gün üzerinden gösteriliyor. Hazirandan itibaren her gün işyerine gidiyoruz. İşveren ücretlerimizi tam yatırsa da primlerimizin 7 gün olarak gösterilmesinden dolayı haklı fesih yapabilir miyim? (Serkan E.)

SGK’ya yapılan bildirime göre, haftada sadece 13 saat çalışmanız gerekiyor. Buna karşılık her gün işe gittiğinizi belirtiyorsunuz. İşverenin kısa çalışma ödeneğinin üzerini tamamlaması, ücretinizin eksiksiz ödendiği anlamına gelmez. İşçinin ücretinin eksiksiz ve zamanında ödenmemesi, primlerinin yatırılmaması İş Kanunu’nun 24/II maddesi uyarınca işçiye iş akdini fesih hakkı verir. Haklı fesih yapıp kıdem tazminatınızı talep edebilirsiniz. İşveren kıdem tazminatınızı ödemezse önce arabulucuya başvurup, burada sonuç alamazsanız dava açmalısınız.

BAĞ-KUR PRİM BORÇLARINI SİLDİRME HAKKI GELECEK Mİ?

20/02/1979 doğumluyum. 09/01/1997 SSK başlangıcımla 251 gün prim ödemem var. 1999-2000 yılları arası 18 ay askerlik yaptım. 2000 yılında vergi mükellefi oldum. 01/08/2008 itibarıyla BAĞ-KUR’a ödeme yapmaya başladım. 30/06/2013 terk talep ettim. 01/05/2015 tekrar başlangıç yaptım. Torba yasa gereği aftan yaralanarak aradaki borcu ödemedim, silindi. Toplam 8 yıl ödenmiş primim var. Şu an 26 ay prim borcum bulunuyor. Tekrardan af gelirse bu borcu ödesem mi, yoksa sildirmem daha mı mantıklı, bilemedim. İleride SSK’ya geçiş de yapabilirim. SSK'ya geçsem daha mı mantıklı olur? 1260 gün ödemem gerektiğini öğrendim. Hangi tarihte ne zaman geçmem gerekir? Yaşım gereği önümde 14-16 yılım var sanırım. Ne yapmalıyım? (Cenk G.)

SSK’dan 5825 prim günüyle 56 yaşında, BAĞ-KUR’dan ise 9000 prim günüyle 58 yaşında emekli olabilirsiniz. Daha düşük emekli aylığına razı olayım derseniz BAĞ-KUR’dan 5400 prim günüyle de yine 58 yaşında emekli olmanız mümkündür.

Prim borcu olanların borçlarının silinmesi ve buna karşılık sigortalılık sürelerinin askıya alınması, her af kanununda söz konusu olmuyor. Kamuoyunda af yasası olarak bilinen düzenlemelerde genel uygulama, borçların anaparasının alınması, gecikme faizi ve cezaları yerine ise enflasyon farkının ödenmesi şeklinde oluyor. SSK’ya geçiş yapıp 56 yaşında emekli olmak isterseniz, en geç 5825 prim gününü doldurmaya 1261 gün kala BAĞ-KUR’lu çalışmayı bırakıp 4/a’lı çalışmaya başlamalısınız. Vergi kaydınızın olduğu dönemler için BAĞ-KUR hakkınız bulunmuyor.

Ödenmiş prim gününüz çok yetersiz. Önünüzde en az 15 yıl bulunmakla birlikte 58 yaşına kadar BAĞ-KUR’da 9000 prim gününü doldurmanız mümkün değil. Bu durumda ya BAĞ-KUR’dan 5400 günle ya da SSK’dan 5825 gün ile emekli olursunuz. Yaşınızı doldurmaya yaklaştığınız dönemde primleri tamamlayamayacağınız anlaşılırsa, daha önce ödemeyip sildirdiğiniz primleri ödemek suretiyle askıya alınan sigortalılık sürenizi ihya edebilirsiniz.

SSK’dan emeklilikte ise önceliği askerlik borçlanmasına vermelisiniz. Bu durumda askerlik borçlanmasını SSK’lı çalışırken yapmalısınız ki, borçlandığınız süreler SSK sürelerinize eklensin. Böylece SSK’daki 1261 günü daha çabuk doldurursunuz. Her durumda tavsiyem, önümüzdeki dönemde bir yapılandırma (af) yasası çıkarsa, son 26 aylık dönemin prim borcunu ödemenizdir.

ERKEN EMEKLİLİK İÇİN YASADA BİR FORMÜL VAR MI?

1972 Ağustos doğumluyum. SSK’ya ilk işe giriş Temmuz 1989. Ağustos 2004’te dükkan açtım, halen düzenli BAĞ-KUR yatırıyorum. SSK ve BAĞ-KUR’da toplam prim gün sayım 6500. Buna göre ne zaman emekli olurum? Bu tabloya göre BAĞ-KUR emekliliği için 7000 mi, 9000 gün mÜ primim olması gerekir. Daha erken emekli olmak için mevcut yasada hakkımız veya bir formül var mı? ( Habip Y.)

SSK’ya ilk girdiğiniz tarihte uzun vadeli sigorta priminiz yatırıldı ise SSK’dan 5450 prim günüyle 51 yaşında emekli olabilirsiniz. SSK’dan emeklilik için yeterli prim gününü doldurmuşsunuz ancak bir kişinin hangi statüden emekli aylığı bağlanacağına, son 7 yılda en fazla çalışmasının olduğu statüye bakılarak karar veriliyor. Bu nedenle BAĞ-KUR’u hemen bırakıp SSK’lı çalışmaya geçerseniz 1261 günü doldurduğunuzda emekli aylığı bağlatabilirsiniz. Sekiz ay önce SSK’ya geçiş yapmış olsaydınız tam olarak 2023 Ağustos ayında emekli olabilirdiniz.

BAĞ-KUR’dan normal emeklilikte ise 9000 prim gününü doldurmanız gerekir. 2004 öncesi 1900 gün çalışmanız varsa BAĞ-KUR’dan 58 yaşında, yoksa 60 yaşında emekli olabilirsiniz. Aradığınız sihirli formül, mümkünse SSK’ya geçiş yapıp 1261 günü tamamlamaktır. SSK’lı iken askerlik borçlanması yaparsanız, bunlar da SSK günlerinize sayılır.

GSS PRİM BORCU OLANLARA SAĞLIK HİZMETİ YIL SONUNDA BİTİYOR

Genel sağlık sigortası (GSS) için çıkarılan kanun bu sene sonu bitiyor. Benim 8000 TL GSS prim borcum bulunuyor. Şimdiye kadar hiç prim ödemedim. Yeni yılda GSS’den yararlanmam için bu tutarın minimum ne kadarını taksitle ödemem gerekir? (Cemil Y.)

Normalde BAĞ-KUR ve GSS prim borcu bulunanlar Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden sağlık hizmeti alamazlar. Ancak, vatandaşlar mağdur olmasın diye kararname yayımlanarak prim borcu bulunanların kamuya ait hastanelerden sağlık hizmeti alabilmesine olanak sağlanıyor. Bu haktan yararlanma süresi 31 Aralık 2020 tarihinde sona eriyor. Yeni bir kararname ile süre uzatımına gidilmediği takdirde prim borcu bulunanlar SGK üzerinden sağlık hizmeti alamayacaklar. Borcunu yapılandıranlar ise taksitlerini düzenli olarak ödedikleri takdirde sağlık hizmetlerinden yararlanabilecekler.

Sağlık hizmetlerinden yararlanmaya ilişkin süre uzatma kararları, borcu ortadan kaldırmıyor. Önümüzdeki dönemde ola ki bir borç yapılandırma yasası çıkarsa, sağlanacak ödeme kolaylığından yararlanarak borçtan kurtulmanızı öneririm.

450 GÜN PRİMİ OLAN KADIN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

Annem 1958 doğumlu. 01.06.1978 tarihinde SSK’lı olarak işe başladı, 270 gün primi bulunuyor. 01.01.1995 tarihinde işyeri açtı. 1997 yılında 6 ay BAĞ-KUR primi ödedi. 1983 - 1988 tarihleri arasında 2 doğum yaptı. Doğum borçlanması yaparsa 3600 günden nasıl yararlanırız? Emekli olması için başka bir yöntem var mıdır? (Serdar Ç.)

Anneniz 3600 prim gününü doldurduğunda 58 yaşında SSK’dan emekli olabilirdi. Şu an itibarıyla toplam 450 prim günü bulunuyor. İki çocuk için ise toplam 1440 gün doğum borçlanması yapabilir. Doğum borçlanması yapsa bile 3600 günü doldurabilmek için 1710 gün 4/a statüsünde (SSK) çalışması gerekir. Bugün çalışmaya başlasa bile prim gününü 67 yaşında doldurabilir.

YÜKSEK EMEKLİ AYLIĞI İÇİN TAVANDAN PRİM YATIRMAK MANTIKLI MIDIR?

1.1.1971 doğumluyum. 4A Sigorta başlangıcım 1.1.1989. Toplam 5270 gün prim ödemem var. Askerliğimi 1995-96 yılında 8 ay olarak yaptım. Primim 1997 yılından beri hep tavandan yatırıldı.

Askerlik borçlanmamı 6 ay olarak tavandan mı, yoksa 8 ay olarak tavana yakın bir ücretten mi yatırmam daha avantajlı olur? Ya da sizin farklı bir öneriniz var mıdır? (M. Oğuz B.)

Prime esas kazançların tavandan yatırılması demek, brüt asgari ücretin 7.5 katı ücret üzerinden ödenmesi anlamına gelir. 2020 yılı için tavan, 22 bin 072.50 TL brüt ücrettir. Ödemeleriniz 1997 yılından beri bu şekilde tavan ücret üzerinden yatırılıyorsa tatminkar bir emekli aylığı bağlanır. SSK’dan 5450 prim günüyle 51 yaşında emekli olabilirsiniz. Yaşınızı doldurmaya iki yıl var. Bu süre içinde eksik prim günlerinizi fazlasıyla tamamlayabilirsiniz. Tavandan 6 aylık askerlik borçlanması yapmanız, 54 bin lira prim ödemeniz demektir. Benim önerim, hiç borçlanma yapmamanızdır.