Emekli maaşını yükseltmek mümkün mü? Emekli aylığını yükseltmenin yolları

Emekli aylığını yükseltme, şu an çalışan ve çok yakında emekli olmaya hazırlanan pek çok kişi tarafından merak edilen soruların başında geliyor. Primi ve yaşı doldurup emeklilik için gerekli şartları sağlama noktasında kısa süresi kalanların çoğu maaşının düşeceği ve emekli maaşının yetmeyeceği endişesine kapılıyorlar. Ancak emeklilik öncesinde ileride alacağı emekli maaşını arttırmak mümkün. Emekli aylığımı nasıl yükseltirim diyorsanız işte emekli maaşını yükseltmenin yolları...

EMEKLİ MAAŞINI YÜKSELTMENİN YOLLARI

Emekli aylığını yükseltmek isteyenlerin yapması gerekenlerin başında SGK’ya yüksek prim yatırmak geliyor. Bunun yanında Ocak 2000 öncesi doğum ve askerlik borçlanmasını tavan oranlardan yapmak da emekli maaşını yükselten faktörülerin başında geliyor. Emekli aylıklarının hesaplanması memur, kendi hesabına çalışanlar ve işçiye göre değişiyor. Farklı dönemlerde yapılan sosyal güvenlik reformlarıyla sadece emekli olma yaşı değil aynı zaman da emekli aylığı hesaplama yöntemleri de değişti. Bu yüzden emekli maaşı hesaplamada birkaç farklı hesap dönemi bulunuyor. Bunlar, 2000 yılı öncesi dönem, Ocak 2000 ile Ekim 2008 arası dönem ve Ekim 2008 sonrası dönem olarak üçe ayrılıyor. Milliyet Gazetesi yazarı Cem Kılıç emekli maaşını yükseltmenin yollarını, hesaplama yöntemlerini ve yüksek maaş almanın püf noktalarını şu şekilde anlatmıştı:

ASKERLİK BORÇLANMASI YAPIN!

Emekli aylığını düşürmeyecek aksine yükseltecek en basit çözüm prime esas kazanç tutarının yüksek gösterilmesi. Yani SGK’ya yüksek ücret seviyesinden prim yatırmak. Dolayısıyla çalışanların sık sık kendi adlarına SGK’ya yatırılan primleri takip etmeleri gerekiyor. İşverenlerinin gerçek ücretleri üzerinden prim yatırıp yatırmadığını kontrol etmek sigortalı açısından çok önemli. Aksi takdirde, emeklilikte hayal kırıklığı yaşanabilir. Emekli aylığını yükseltecek bir diğer yöntem ise Ocak 2000 dönemi öncesi askerlik ve doğum borçlanmaları. Bu dönem için borçlanma yapılırsa, bir de tavandan yani en yüksekten ödeyerek borçlanılırsa emekli aylığını yükseltmek mümkün. Askerlik borçlanmasının emekli aylığına etkisi, prim ödeme gün sayısı, askerlik dönemi ve göstergeye bağlı değişiyor.

MEMUR EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIR?

Memurun emekli aylığını memurun derecesi, kademesi, hizmet süresi ve ek göstergesi belirliyor. Özellikle ek gösterge, emekli aylığını en çok etkileyen faktörlerin başında geliyor. Ek gösterge ise memurun görevine ve unvanına göre belirleniyor. Ekim 2008’den önce göreve başlayan memurların emekli aylığı hesaplamasında gösterge ve katsayı sistemi esas alınıyor. Bu hesaplamaya göre 25 yıl hizmet vermiş memurun aylık bağlama oranı yüzde 75. Yani ortalama aylık kazancın yüzde 75’i emekli aylığı olarak bağlanıyor. Ekim 2008 sonrası ilk kez sigortalı olan memurlar 25 yıl çalışmaları karşılığı ancak ortalama aylık kazançlarının yüzde 50’sini yani yarısını emekli aylığı olarak alabiliyorlar. Dolayısıyla bu durum, eski memurların emekli aylıkları ile yeni memurların emekli aylıkları arasında ortalama yüzde 30’luk bir fark doğmasına neden oluyor.

BAĞKURLULARIN EMEKLİ AYLIĞI NASIL HESAPLANIYOR?

Bağ-Kur’luların emekli aylıklarının hesaplanmasında aynı SSK’lılar gibi üç dönem çalışmaları ve bu çalışmaların karşılığında belirlenen aylık bağlama oranı etkili oluyor. Bağ-Kur’lular da 2000 öncesi dönemde yüksek gelir düzeyi üzerinden yani yüksek basamaktan prim ödemişler ise emekli maaşları daha yüksek oluyor. 1 Ekim 2008 sonrasında ise Bağ-Kur’luların da emekli aylıkları daha düşük hesaplanıyor. Bu nedenle, emekli aylığının yüksek olmasını isteyen Bağ-Kur sigortalılarının prime esas kazançlarını yükseltmeleri, yüksekten prim ödemeleri gerekiyor.

SSK'LILARIN EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIYOR?

SSK’lıların emekli aylığı hesaplamasında ise üç ayrı dönem ve üç ayrı hesap var. 2000 yılından önceki çalışmalar için gösterge sistemi esas alınıyor ve bu dönemde aylık bağlama oranı yüksek oluyor. Bu dönem içerisinde ne kadar çok prim ödenmiş ise emekli aylığı o kadar yüksek oluyor.

İkinci dönem 2000 sonrası ile 2008 Ekim ayı öncesi dönem. Bu dönemde aylık hesabında gösterge sistemi yerine TÜFE ve gelişme hızının birlikte dikkate alındığı güncelleme katsayısı sistemi uygulanıyor. Bu tarihler arasında aylık bağlama oranı düşük olduğu için ödenen primlerin etkisi biraz daha az oluyor.

Üçüncü dönem 1 Ekim 2008 sonrası dönem. Bu dönemde en düşük aylık bağlama oranı ortaya çıkıyor. Çünkü bu dönemdeki hesaplamalarda güncelleme katsayısı hesaplanırken gayri safi yurt içi hâsıla gelişme hızının yüzde 30’u dikkate alınıyor. Dolayısıyla, üç dönem içerisinde en düşük aylık bağlama oranı bu dönemde oluşuyor.

Eski SSK’lıların şimdiki adıyla 4/a’lıların emekli aylıkları da bu şekilde üç dönemdeki aylık bağlama oranları ve ortalama aylık kazançları üzerinden hesaplanıyor. Ancak aylık bağlama oranı hesaplanmasındaki farklılık dolayısıyla düşükten prim ödeyenler açısından 2000 öncesi dönemlerdeki çalışmaların karşılığı en yüksek, 2000 sonrası ile Ekim 2008 öncesi dönemdeki çalışmaların karşılığı daha düşük ve Eylül 2008 sonrası çalışmaların karşılığı en düşük aylık bağlama oranı üzerinden hesaplanıyor ve emekli aylığını etkiliyor.

EMEKLİ OLUNCA YÜKSEK MAAŞ ALMAM İÇİN NE YAPMAM LAZIM?

Emekli aylığını yükseltmek isteyenlerim çoğu sosyal güvenlik uzmanlarına sorularını iletiyor. Posta Gazetesi yazarı Ekrem Sarısu da konu ile ilgili okuyucusundan gelen soruyor şu şekilde yanıtladı:

Soru: Temmuz 1988 doğumluyum. SSK girişim 15 Kasım 2006 olup toplam 3412 gün prim ödemem var. 30 Mart 2018’de Bağkur’a geçiş yaptım ve 1022 gün prim ödedim. Pandemiden dolayı 5 ay prim borcum oldu. SSK ve Bağkur primini hep asgari ücretten yatırdım. Babam da hep asgari ücretten yatırmış, şu an 2.460 TL maaş alıyor. Dayım İBB’den emekli oldu, 6.400 TL maaş alıyor. Emekli olunca yüksek maaş almam için ne yapmam lazım? Kaç yaşında emekli olurum? Serdar KARABATAK

Ekrem Sarısu'nun cevabı: SSK’da 7000, Bağkur’da 9000 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Primi ödenen son yedi yılda fazla prim ödenen sigortalılık statüsünden emekli olunduğu için, SSK’dan emekli olmak isterseniz Bağkur’a 1156 gün daha prim ödedikten sonra, sigortalı bir işte çalışarak SSK’ya 1260 gün prim ödeyerek hem son yedi yıl şartını sağlayıp hem de priminizi 9000 güne tamamlamanız şartıyla, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte SSK’dan emekli olabilirsiniz.

Bağkur’dan emekli olmak isterseniz 4416 gün daha prim ödeyip toplam priminizi 9000 güne tamamlamanız şartıyla 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte Bağkur’dan emekli olabilirsiniz. Emekli aylığını; çalışma hayatı boyunca üstünden prim hesaplanan kazanç tutarı ile prim ödeme gün sayısı birlikte belirliyor. Bu açıdan emekli aylığının yüksek olması için prim gününün fazla olmasının yanında, üstünden prim hesaplanan kazanç tutarının da yüksek olması gerekiyor. Emekli olana kadar yüksek kazanç üstünden ödeyebiliyorsanız, prime esas kazancın tavan tutarı (bugün için 26.831,40 TL) üstünden veya tavana yakın bir kazanç tutarı üstünden prim ödemelisiniz.