Çalışanlara kötü haber! O parayı alamayacaklar
Çok sayıda çalışanı ilgilendiriyor. Para ödemesi yapılması bekleniyordu. Fakat birçok kişinin bu ödemelerden yararlanamayacağı ortaya çıktı. Pandemi ile birlikte çalışma hayatına kısa çalışma modeli ve ücretsiz izin hakkı girdi. Salgın nedeni ile çalışanların mağdur olmaması için uygulanmaya başlayan yeni yöntem bazı çalışanların para ödemesinden yararlanamamasına yol açıyor. Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği alan veya ücretsiz izne çıkartılan anne adayları rapor parası müjdesi beklerken, düşük ödenek riskiyle karşı karşıya kaldılar. Son bir yılda en az 90 gün primi bulunmayan anneler rapor parası alamayacak. Son bir yılda 180 günden az çalışanlara analık ve hastalıkta verilecek iş göremezlik ödeneği ise ayda 4.770 TL’yi aşamayacak.
Önümüzdeki günlerde TBMM’ye sunulacak torba kanun taslağında pandemi dolayısıyla uzun süre kısa çalışma ve ücretsiz izinde gösterilen çalışanları ilgilendiren önemli bir düzenleme yer alıyor.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, 4/a (SSK) ve 4/b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışan kadınların gebeliklerinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık (çoğul gebelikte 10 haftalık) döneme kadar olan süre “analık hali” kabul ediliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK),analık sigortası kapsamında geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneği veriyor. Analık ödeneğine halk arasında rapor veya doğum parası da deniliyor.
Analık ödeneğinden 4/a statüsünde çalışanlar, köy ve mahalle muhtarları, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefleri, gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar ile tarımsal faaliyette bulunan kadınlar yararlanabiliyor. Söz konusu kadın çalışanlara doğumdan önce ve sonra 8’er haftadan 16 hafta, çoğul gebelikte ise toplam 18 hafta geçici iş göremezlik ödeneği veriliyor. Ödenek tutarı, prime esas kazançlarının (brüt ücretlerinin) 3’te 2’si oranında veriliyor.
PANDEMİ ANNELERİ 90 GÜN KOŞULUNA TAKILIYOR
Doğum parası olarak da adlandırılan geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanabilmenin koşulları şöyle:
Analık izninin başladığı tarih itibarıyla sigortalılık niteliği devam etmeli,
Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün sigorta primi bildirilmiş olmalı,
Analık hali süresinde iş yerinde çalışılmamalı,
Doğum olayı gerçekleşmeli.
BAĞ-KUR’lu kadınlar ile primlerini kendileri yatıranların ödenek alabilmeleri için genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekiyor.
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre pandemi döneminde uzun süre kısa çalışmada veya ücretsiz izinde gösterilen hamile çalışanlar son bir yılda 90 gün prim koşulunu yerine getirememe riskiyle karşı karşıya bulunuyorlar. Bunların önemli bir kısmı son bir yılda 90 gün çalışamadığı için doğum parası alamayacaklar. Bu dönemde işveren de ücret ödemek zorunda değil.
Benzer bir durum emzirme ödeneği için de söz konusu. 2021 yılı için 232 lira olarak belirlenen emzirme ödeneğinden yararlanabilmek için hak sahibi sigortalı için son bir yılda 120 gün prim bildirilmiş olması gerekiyor.
180 GÜNDEN AZ ÇALIŞAN YÜKSEK ÜCRETLİLERİN DOĞUM PARASINA SINIR
Habertürk, 27 Ocak 2021 tarihinde konuyu gündeme getirerek, sorunun çözümü için 5510 Sayılı Kanun’un 16 ve 18. maddelerinin değiştirilmesi ya da geçici bir madde eklenerek pandemi döneminde emzirme ödeneğinde 120 gün ve analık ödeneğinde de 90 gün koşulunun aranmamasını önerdi.
Hazine Maliye Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan ekonomik konulara ilişkin kanun teklifi taslağında bu konuda bir düzenlemeye yer verildi. Buna göre, analık ve hastalık sigortası kapsamında verilen geçici iş göremezlik ödeneğinin hesabında daha önce son 3 aydaki prime esas kazançlar dikkate alınırken, yapılacak değişiklikle son bir yıldaki kazançlar dikkate alınacak. Böylece daha düşük rapor parası ödenecek.
Hastalık veya analık dolayısıyla iş göremezliğin başladığı tarihten önceki son bir yıl içerisinde 180 günden az çalışmış olanların iş göremezlik ödeneğine ise üst sınır getirilecek. Bu kişilere verilecek ödeneğe esas tutulacak günlük kazanç, iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük asgari ücretin iki katını geçemeyecek. Bu da son bir yılda 180 günden az çalışanlara hastalık ve analık sigortası kapsamında 2021 yılı için ayda maksimum 4.770 TL iş göremezlik ödeneği anlamına geliyor.
Brüt kazancı asgari ücretin iki katına kadar olanlar için bir kayıp olmayacak, ancak brüt kazancı asgari ücretin iki katından fazla olanlar son bir yılda 180 günden az çalışmışlarsa daha az ödenek alacaklar.
Yapılan bu düzenleme sadece anne adaylarını değil, hastalık riskiyle karşı karşıya olan tüm 4 / a ve 4 / b’li çalışanları da etkileyecek.
Yasa taslağında, son bir yıl içinde 90 gün çalışma koşuluna takılan anne adayları için herhangi bir düzenlemeye ise yer verilmedi. Umarız bu konudaki eksiklik de giderilir.
