SGK tarafından belirleniyor! Talep olmadan ödenmiyor, süre sınırı var, tek sefere mahsus 4.473,62 TL ...

Sosyal Güvenlik Kurum tarafından belirleniyor. 2022'de ödeme miktarı değişti. Yakınlarını kaybeden vatandaşlar için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bir kereye mahsus olmak üzere cenaze yardımı veriyor. Ölüm yardımlarından herhangi bir kesinti yapılmıyor. Ancak bu ödeme talebe göre yapılıyor. Yani bu ödemeler talep olmadan ilgililere ödenmiyor ve zamanaşımı süresinde talep olmazsa Hazine'ye kalıyor. 

CENAZE YARDIMI NEDİR?

Cenaze ödeneği, Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı tarafından onaylanan tarife üzerinden ölen sigortalının ailesine bir defa yapılan yardımdır. İşçi, memur ve emekliler için farklı miktarlarda cenaze yardımı ödeniyor. 

MEMURLARIN ÖLMESİ HALİNDE YAKINLARINA NE KADAR ÖLÜM YARDIMI YAPILMAKTADIR?

Yeni Şafak'tan Ahmet Ünlü'nün köşesinden aktardığına göre, 657 sayılı Kanun’un ölüm yardımı ödeneğini düzenleyen 208’inci maddesinde; “Devlet memurlarından; memur olmayan eşi ile [ikiden fazla dahi olsa] aile yardımı ödeneğine müstahak çocuğu ölenlere en yüksek devlet memuru aylığı (ek gösterge dahil) tutarında, memurun ölümü halinde sağlığında bildiri ile gösterdiği kimseye, eğer bildiri vermemiş ise eşine ve çocuklarına, bunlar yoksa ana ve babasına, bunlar da yoksa kardeşlerine en yüksek devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) iki katı tutarında ölüm yardımı ödeneği verilir. Ölüm yardımı ödeneği, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenir. Bu yardım borç için haciz edilemez” hükmüne yer verilmiştir.

Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı için En Yüksek Devlet Memuru ifadesi kullanılmaktadır. Buna ödenen gösterge ve ek gösterge tutarı olan 1500+8000 rakamı toplamının memur maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutara ise En Yüksek Devlet Memuru Aylığı ifadesi kullanılmaktadır.

Buna göre ölen devlet memuruna 9500 * 0,23545469 = 2.236,81 * 2 = 4.473,62 TL tutarında ölüm yardımı ödenecektir. Bu ödemeden herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanun’un 37’nci maddesi gereğince gerekli şartlar yerine getirilmişse yukarıda belirtilen 4.473,62 TL’nin yanında ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 2022 yılı için belirlenen 1.250 TL tutarındaki cenaze ödeneği de verilecektir.

SİGORTALININ ÖLMESİ HALİNDE YAKINLARINA NE KADAR ÖLÜM YARDIMI YAPILMAKTADIR?

5510 sayılı Kanun’un evlenme ve cenaze ödeneği başlıklı 37’nci maddesinde; “İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulu’nca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir. Cenaze ödeneğinin üçüncü fıkrada sayılanlara ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, üçüncü fıkrada belirtilen tutarı geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenir. 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan ölenlerin hak sahiplerine kendi kurumları tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri ödeneği veya bu mahiyette bir ödemenin yapılması halinde, kurum tarafından cenaze ödeneği ödenmez” hükmüne yer verilmiştir.

Konu ile ilgili olarak SGK Yönetim Kurulu’nca alınan 25/12/2009 tarihli ve 2009/407 sayılı karar ile 2010 yılından başlamak üzere bundan böyle her yıl bir önceki yıl için Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı tarafından açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) değişim oranında artırılmasına bu şekilde hesaplanarak bulunacak rakamlardaki kuruşların liraya iblağ edilmesine ve konunun Bakan onayına sunulmasına karar verilmiş ve 31/12/2009 tarihli ve 179679 sayılı Bakanlık Makamı Olur’u ile onanmıştır. Bu tarihten sonra da TÜFE oranında arttırılmıştır. 2021 yılı TÜFE oranı % 36,08 olarak açıklanmıştı.

Bu hüküm çerçevesinde; 2022 yılı için Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu’nca belirlenen ve Bakan tarafından da onaylanan cenaze ödeneği 1.250 TL’dir. Bu tutar yılda bir defa belirlenir ve maaş katsayısındaki artıştan etkilenmez.

Ancak, 5434 sayılı Kanun kapsamında olan emekliler için ödenecek ölüm yardımı tutarı ise 5434 sayılı Kanun’un ek 4’üncü maddesi gereğince emeklinin bir aylık tutarı kadardır. Bu tutar ise her emekli için farklıdır. Görüleceği üzere, ölüm yardımı ölen sigortalıdan sigortalıya değişmekte ve kimine 26.841,72 TL veya 13.420,86 TL, kimine 4.473,62 TL, kimine aldığı bir aylık tutarında, kimine de 1.250 TL ödenmektedir. Doğum yardımında eşitli sağladık ama ölüm yardımında sağlayamadık. 

CENAZE ÖDENEĞİNDEN KİMLER HANGİ ŞARTLARDA YARARLANABİLİR?

-İş kazası veya meslek hastalığı sonucu, veya

-Sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken, veya

-Kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş iken, ölen sigortalının hak sahiplerine verilir.

360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm primi bildirilmiş olanların hak sahiplerine cenaze ödeneği verilmesi için ölüm tarihinde sigortalı olma şartı aranmayacaktır.

ÖLÜM YARDIMI ÖDENEĞİ BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?

Cenaze ödeneği verilebilmesi için, hak sahiplerince ölüm tarihini belirten bir dilekçe ile sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvurulması gerekir. Sigortalının ölüm tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse dilekçeyle birlikte sigortalının ölüm tarihini belirten ilgili makamlarca düzenlenen ölüm belgesinin Kuruma verilmesi gerekir.

Cenaze ödeneği için kaç gün içerisinde başvuru yapılmalı?

Cenaze ödeneği için form doldurmak isteyenler ise önlerinde ne kadarlık bir süre olduğunu merak ediyor. Cenaze ödeneğinde zaman aşımı beş yıldır.

MEMURLAR İÇİN ÖLÜM İZNİ KAÇ GÜN?

4857 sayılı iş kanununa ve 657’ye tabi olan devlet memurları, birinci derece yakınları vefat ettiğinde 7 gün ücretli olacak şekilde ölüm izni kullanabilir. Memurlar için ölüm izni ne zaman başlar diye soracak olursak, kişinin ölüm gününden itibaren izin süresi başlamaktadır. Vefat sonrasında yazılı bir dilekçe ile memur kişi izin talebinde bulunur. Ölüm izninin kullanılabilmesi için kişilerin vefat eden yakının birinci derece akraba olduğunu da kanıtlar şekilde belge sunması da gerekli prosedürler arasındadır. Ölüm izni birinci derece yakınları kapsadığı için bu izne eşinin anne ya da babası yani kayınpeder ve kayınvalide ölümleri de dahil edilmektedir.

SGK'LI ÇALIŞANLARIN ÖLÜM İZNİ NE KADAR?

Çalışan kişiler için belirli kurallar içeren 4857 sayılı iş kanunu, pek çok alanda memur ya da işçiler için farklı seçenekler belirlemektedir. Bunlardan biri de izin süreleridir. Yakınlarının vefatı durumunda kullanılan ölüm izni işçiler için memurlara göre daha az olacak şekilde belirlenmiştir. SGK kurumuna bağlı olarak sigortalı çalışan işçiler için yasal olarak belirlenen ölüm izni süresi 3 gündür. İzin, memurlarda olduğu gibi yine aynı şekilde ölümün gerçekleştiği gün başlar ve devamında 3 ücretli izin günü olacak şekilde kullanılır. İşçilerin bağlı olduğu bir sendika var ise izin süresi değişiklik gösterebilir. Sigortalı çalışan işçiler de dayı, amca, hala, teyze gibi akrabalarının vefat etmesi sonucu ölüm izni kullanamaz. Kişi bu durumlarda izin talep ediyor ise mevcut yıllık izin hakkından düşülerek izin kullanması sağlanabilir. Bağlı olunan şirketlerin de toleransına bağlı olarak izin süresi değişiklik gösterebilmektedir.