Kıdem ve ihbar tazminatı ile ilgili flaş detay! Tüm çalışanları ilgilendiriyor, bunu yaparsanız...

Tazminat hakkı ile ilgili flaş karar! Kıdem ve ihbar tazminatı ile ilgili flaş detay! Pek çok çalışan farkında olmadan yapıyor. Özel bir şirkette çalışan işçi, iş sözleşmesinin haksız yere feshedildiğini belirtip İş Mahkemesi'ne başvurdu. Davacı işçi, maaşının bordrolarda düşük gösterildiğini, yarım saat ara dinlenmesi kullandırıldığını, iş akdinin haksız olarak feshedildiğini iddia ederek, kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla mesai ücretinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etti. Davalı şirket ise iddiaları reddetti. Daha sonra davacı işçi şirketin WhatsApp grubuna, “Merhaba, 14 yıllık çalışma hayatımı bitirmiş bulunmaktayım, herkes hakkını helal etsin” diye bir mesaj attığı ortaya çıktı.

İşçinin şirket Whatsapp grubuna 'helalleşmek' amacıyla mesaj attığının hatırlatıldığı kararda, şöyle denildi: “Buna göre davacının işten kendisinin ayrıldığının kabulü gerekirken, yazılı şekilde iş akdine haksız bir şekilde son verildiğinin kabulü ile kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin hüküm altına alınması hatalı olup bozma nedenidir. Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına oy birliği ile hükmedilmiştir.” Olayın ardından Avukat Yaşar Öksüz işçileri ve işvereni ilgilendiren çarpıcı uyarılarda bulundu.

İŞÇİNİN İŞ YERİNDEN AYRILMA NEDENİ ÖNEM TAŞIYOR

Milliyet'in haberine göre, iş kanunu hükümlerine işçilerin, çalıştığı işyerinde kesintisiz olarak en az bir yıl çalışmak şartıyla kıdem tazminatına hak kazanabileceğini belirten Avukat Yaşar Öksüz, kıdem tazminatına hak kazanmak konusunda işçinin iş yerinden ayrılma nedeninin de önemli olduğunun altını çizdi. Yaşar Öksüz, “Bu kapsamda işveren, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık dışındaki bir nedenle çalışanın iş akdini feshederse veya işçi, sağlık, iyi niyet veya ahlak kuralarına aykırılık gibi haklı nedenlerle akdini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Yine işçinin, emeklilik haklarının elde edilmesi, askerlik veya kadın işçi için evlilik sebebiyle işten ayrılması durumlarında kıdem tazminatı alınması mümkündür. Benzer şekilde işçinin ölümü halinde de kıdem tazminatına hak kazanılır” dedi.

Öte yandan ihbar tazminatının kanunda belirtilen ihbar sürelerinin bitmesi beklenmeksizin iş akdinin sona erdirilmesi durumunda ödenen bir tazminat olduğunu söyleyen Yaşar Öksüz, “İhbar tazminatı, hem işçi hem de işveren açısından geçerlidir. Bu sebeple işveren de işçi de, kanunda belirtilen ihbar sürelerinin bitmesinin beklemek zorundadır. Aksi durumda diğer tarafa ihbar tazminatı öder. Bu bağlamda işçinin, ihbar tazminatına hak kazanılabilmesi için belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışması ve ihbar sürelerinin sona ermesi beklenilmeksizin işten çıkarılması gerekir” şeklinde ifade etti.

BU KİŞİLER KIDEM TAZMİNATI ALAMIYOR!

Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için işçinin, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre çalışıyor olması gerektiğini vurgulayan Avukat Yaşar Öksüz, “Deniz ve hava taşıma işlerinde, 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde, aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işlerinde, bir ailenin üyeleri ve 3. dereceye kadar (3. derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde, ev hizmetlerinde, çıraklar ve sporcular hakkında, rehabilite edilenler hakkında, 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2. maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı iş yerlerinde çalışanlar kıdem tazminatına hak kazanamazlar” diye uyardı.

Ancak İş Kanunu’na tabi olmayan alanlarla ilişkili olsa bile kıdem tazminatına hak kazanılabilecek işlerin de kanunda belirtildiğini açıklayan Yaşar Öksüz, “Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işlerinde, havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işlerde, tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işlerde, tarım işletmelerinde yapılan yapı işlerinde, halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işlerinde, deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işlerde çalışan işçiler kıdem tazminatına hak kazanırlar” ifadelerini kullandı.

‘YAZILI OLARAK YAPILMAYA FESİH BİLDİRİMLERİ GEÇERSİZDİR’

İhbar sürelerinin işçinin çalışma süresine göre değişiklik gösterdiğinin altını çizen Avukat Yaşar Öksüz, “Altı aydan az çalışan işçiler bakımından iki hafta, altı aydan bir buçuk yıla kadar çalışan işçiler bakımından dört hafta, bir buçuk yıldan üç yıla kadar çalışması olan işçiler için altı hafta, üç yıldan fazla çalışması olan işçi için, sekiz hafta ihbar süresi bulunmaktadır” deyip iş kanununda düzenlenen bu sürelerin asgari nitelikte olduğunu belirtti. Dolayısıyla işçi ve işveren, yapacakları sözleşme ile bu süreleri artırabilirler. Ancak bu sürelerin daha da azaltılması mümkün değildir.

Öte yandan fesih ihbarının şartlarına da değinen Yaşar Öksüz, bu şartların işçi ve işveren bakımından farklılık gösterdiğini dile getirdi. Bu kapsamda işveren tarafından iş akdinin feshedildiğine dair bildirimde bulunulacaksa feshin yazılı olarak yapılmasının zorunlu olduğunu belirten Öksüz, “Yazılı olarak yapılmayan fesih bildirimleri geçersiz olur. İşçinin, iş akdini sona erdirdiği durumlarda ise fesih bildiriminin yazılı olması şart değildir. İşçi, sözlü olarak da fesih bildiriminde bulunabilir. Ancak ispat kolaylığı açısından yazılı olarak bildirimde bulunulması daha isabetlidir” diye konuştu.

SÖZLEŞMENİN FESHEDİLMESİ DURUMUNDA İHBARSIZ VE KIDEMSİZ…

İş sözleşmesinin ihbarsız ve tazminatsız feshedileceği hallerin başında işverenin, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerinden veya benzeri bir sebepten dolayı iş sözleşmesinin feshedildiğinin geldiğine dikkat çeken Avukat Yaşar Öksüz, “Bunun dışında işçi de, haklı sebeple iş sözleşmesini feshettiği durumlarda ihbar ve tazminatla karşı karşıya kalmaz. Yine deneme süresi içerisinde sözleşmenin feshedilmesi veya belirli süreli sözleşmenin feshedilmesi durumlarında da ihbarsız ve kıdemsiz olarak sözleşmenin sona erdirilmesi mümkündür” dedi.

‘ATTIĞI MESAJ YÜZÜNDEN İŞ AKDİNİ KENDİ RIZASI İLE SONA ERDİRDİ’

Öte yandan yaşanan olayla ilgili işçinin WhatsApp grubuna yazdığı mesaja göre kıdem ve ihbar tazminatlarının elinden alınması sonucunu değerlendiren Avukat Yaşar Öksüz, işçinin “şirketteki 14 yıllık çalışma hayatımı bitirmiş bulunmaktayım” şeklindeki beyanlarının iş akdini kendi rızası ile sona erdirdiğini belirtti.

Dolayısıyla bu beyanın istifa olarak kabul edilmesini onaylayan Yaşar Öksüz, “İş yerinden istifa eden işçi kıdem tazminatına veya ihbar tazminatına hak kazanamaz. Hatta bu durumlarda işveren ihbar tazminatı dahi ödemesi gerekir. Dolayısıyla kararın isabetli olduğunu söylemek gerekir” yorumunda bulundu.

‘İŞÇİ, İŞ AKDİ SONA ERMEDEN ÖNCE WHATSAPP GRUPLARINDA AÇIKLAMALARDAN KAÇINMALIDIR’

İşçinin iş akdinin sona ermesinden sonra çalıştığı işyerindeki WhatsApp grubuna mesajlar göndererek çalışma arkadaşlarından helallik isteyebileceğini söyleyen Yaşar Öksüz, burada sarf edilecek sözcüklerin dikkatli seçilmesi ve zamanlamasının da iyi ayarlanması gerektiğine dikkat çekti. Öksüz, “İşçi, henüz iş akdi sona erdirilmeden önce kendisinin işten ayrıldığına dair açıklamalardan kaçınmalıdır. Yine alacaklarına dair hakları bakımından da kabul anlamına gelecek açıklamalardan uzak durmalıdır. Benzer şekilde işçinin, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışlarda bulunmaması da elzemdir” şeklinde uyardı.

KİMLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?

Tazminat alabilmek için çalışanın işveren tarafından işten çıkarılmış olması gerekiyor. Çalışan kendi isteği ile ayrılırsa, kıdem tazminatını alamıyor. İşyerinde bir yıl çalıştıktan sonra kıdem tazminatına hak kazanılıyor. Erkek çalışanlar askerlik, kadın çalışanlar ise evlilik nedeniyle işten ayrılma halinde kıdem tazminatı alabiliyor. Emekliliği gelen çalışanlar da kıdem tazminatını alıp işten ayrılabiliyor. Bunların dışında ise çalışan emeklilik için gerekli prim gün sayısını doldurduğunda yaşı beklemeden kıdem tazminatını alabiliyor.

KIDEM TAZMİNATI TAVANI NE KADAR OLDU?

Kıdem tazminatının 2021'de tavanı 8 bin 651,62 liraya yükselmişti. 2022 yılına ait asgari ücrete bağlı olarak bu kalemde de artış yaşandı ve 10 bin 596 liraya yükseldi.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Hürriyet’ten Noyan Doğan’ın konu ile ilgili yazısı şu şekilde:

Çalışılan her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş ücret üzerinden kıdem tazminatı ödeniyor. Giydirilmiş ücret ne demek? İkramiye, prim, yol ve yakacak yardımı gibi tüm ödemelerin kapsamına giydirilmiş ücret deniyor. Daha açık bir anlatımla, kıdem tazminatı net ücret üzerinden değil giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanıyor. Brüt ücret ile çalışılan yılın çarpımı sonucu toplam kıdem tazminatına ulaşılıyor.

2022 yılı için asgari ücret yüzde 50 artırılarak brüt 5.004 lira oldu. Böyle 2022 yılında kıdem tazminatı alacakların tazminat tutarı da ciddi arttı. Örneğin, asgari ücretli bir çalışan, işyerinde 10 yıldır çalışıyorsa, 50.040 lira tazminata hak kazanıyor. Kıdem tazminatından ise binde 7.59’luk damga vergisi kesinti yapılıyor. Bu yıl için kıdem tazminatının tavanı 10 bin 596 lira olarak belirlendi. Peki, kıdem tazminatında 10 bin 596 liralık tavan ne anlama geliyor? En basit anlatımla, çalışanın maaşı bu rakamın üzerinde olsa da kıdem tazminatı hesaplanırken 10 bin 596 lira üzerinden hesaplanacak. Örneğin, brüt maaşınız 12 bin lira olsa da tazminat 10 bin 596 lira üzerinden hesaplanacak.