İş arayan ve iş değiştirmek isteyenler dikkat! Bu hatayı sakın yapmayın, imzalarsanız...
Çalışan milyonları ve iş arama sürecinde olanları çok yakından ilgilendiriyor. Özellikle iş hayatına yeni adım atanların mutlaka dikkat etmesi gerekiyor. İş alım süreçlerinde birçok kişi sorunsuz bir şekilde işe kabul edilebilmek için önüne konulan sözleşmeyi okumadan imzalıyor. Öyle ki bazı işverenler çalışanın boş kağıt bile imzalamasını talep edebiliyor. Çalışmak zorunda olanlar sözleşmeyi ya da boş kağıdı düşünmeden imzalayabiliyor. Bazı sektörlerde işverenin uğrayacağı olası zararlara karşı işe girişte işçiden senet alınıyor, gayrimenkule ipotek konulabiliyor. Rutin bir işlem gibi gösterilen bu uygulama işçi açısından çok büyük mağduriyetlere yol açabiliyor. İpoteğin kaldırılması için yıllar süren davalar söz konusu olabiliyor. Bu gibi durumlarda sadece çalışan değil çalışanın yakınları da mağdur oluyor. Çalışanların sözleşme metnini dikkatle okuması ve boş kağıt imzalatılmasını ise reddetmesi önemli. Yargıtay karara bağladığı benzer bir davada işveren işe girerken işçiden imzalı boş senet aldı, işçi 5 ay çalışıp ayrıldıktan sonra işveren senedin boşluklarını doldurarak 50 bin lira borç çıkardı. İşveren mahkemede, işçinin işe girerken kendisinden borç aldığını, senedin bu borca karşılık düzenlendiğini iddia etti. İşçi, borcunun olmadığını kanıtlamak için on yıl mücadele etmek zorunda kaldı.
İş arayanlar ve iş değiştirmek isteyenler beklentilerine uygun bir iş bulduğunda iş sözleşmesini okumadan imzalıyor. Yüksek işsizlik oranları nedeniyle iş bulmakta zorlananlar işe girerken önlerine sunulan koşulları gözü kapalı kabullenmek zorunda kalabiliyorlar. İşçiden, işverene vereceği olası zararlara karşı borç senedi alınıyor. İşçinin yanı sıra yakınları da senede kefil olmak durumunda kalabiliyor. Hatta borç senedine karşılık gayrimenkule ipotek koyma uygulamalarına da sık rastlanıyor. Bu tür koşullar bazı sektörlerde yaygın bir uygulamaya dönüşmüş bulunuyor.
İşe girerken rutin bir işlem gibi gösterilen bu tür senet ve ipotek uygulamaları hem işçiyi hem de akrabalarını mağdur edebiliyor. Yargıtay’ın (9. Hukuk D. E: 2021 / 8121, K: 2021 / 12289) yakın tarihli bir kararına konu davaya göre, bir şirkette 2012 yılında satış pazarlama elemanı olarak işe başlayan işçiden 150 bin liralık senet imzalaması, teminat olarak da ipotek göstermesi istendi. Aksi takdirde işe başlayamayacağı belirtildi. Bunun üzerine kayınpederine ait daireyi teminat olarak göstererek ipotek koydurdu. İşveren 2018 yılında işçiyi işten çıkardığı halde ipoteği kaldırmadı.
İşçi, kayınpederin vefat etmesi üzerine taşınmaz üzerinde tasarruf etmek isteyen varislerle birlikte ipoteğin kaldırılmasını talep etti. İşverenin ipoteği kaldırmaması üzerine dava açtı. İşveren önce davanın usulüne göre açılmadığı iddiasıyla oyalama taktiği uyguladı. Mahkemenin davayı kabul etmesi üzerine davacı işçinin satışını yaptığı malların bir kısmının parasını alamadığı için zarara uğradığını, tahsil edilemeyen alacaklara karşılık ipoteğin kaldırılamayacağını iddia etti. Mahkeme, tahsil edilemeyen ürün bedellerinden işçinin sorumlu tutulmasının mümkün olamayacağına hükmederek ipoteğin kaldırılmasına karar verdi.
YARGITAY İŞVERENİ HAKLI BULDU
İşverenin temyiz istemi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay kararında, ipoteğin, işçinin çalışması sırasında işverene vereceği muhtemel zararlara teminat olarak konulduğu, ipoteğin kaldırılması için öncelikle işçinin işverene herhangi bir zarar verip vermediğinin ortaya konulması gerektiği belirtildi. İşverenin işçi tarafından zarara uğratıldığını ileri sürdüğüne dikkat çekilen Yargıtay kararında, mahkemenin, işverene zarar verilip verilmediği, zarar doğmuş ise bu zararın neden kaynaklandığına ilişkin bilirkişi incelemesi yapmadan işçinin tahsil edilemeyen alacaklardan sorumlu tutulamayacağı gerekçesiyle karar vermesinin hatalı olduğu belirtildi.
İŞÇİ VE AKRABALARI MAĞDUR OLDU
2012 yılında ailenin damadının işe girebilmesi için ipotek konulan taşınmaz, kayınpeder vefat etmesine rağmen mirasçıları yıllarca tasarrufta bulunamadılar. İpoteği kaldırabilmek için yeni bir yargılama süreci başlayacak. Öncelikle, işverenin alacaklarının tahsil edilememesinde işçinin kusuru olup olmadığı araştırılacak. Hiçbir kusuru bulunmasa bile işçi ve akrabaları ipotek konulan taşınmaz üzerinde bir süre daha tasarrufta bulunamayacaklar.
BOŞ SENETTEN UZAK DURUN
Kapatılan Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin (E: 2019/5179, K: 2019 / 15608) 2019 yılında karara bağladığı benzer bir davada ise işveren işe girerken işçiden imzalı boş senet aldı, işçi 5 ay çalışıp ayrıldıktan sonra işveren senedin boşluklarını doldurarak 50 bin lira borç çıkardı. İşveren mahkemede, işçinin işe girerken kendisinden borç aldığını, senedin bu borca karşılık düzenlendiğini iddia etti. İşçi, borcunun olmadığını kanıtlamak için on yıl mücadele etmek zorunda kaldı. (Ahmet Kıvanç / Habertürk)
