Onlar da 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı sayılıyor! Yüz binlerce çalışanı kapsıyor, işveren için zorunlu...
Her işte çalıştırılamazlar. Kurallar bulunuyor. Uyulmadığı takdirde işverene idari para cezaları uygulanıyor. Çocuk ve genç işçiler ile ilgili önemli detaylara dikkat çekildi. Çocuklar yalnızca hafif iş kategorisinde çalıştırılabilirken, genç işçiler de her işte çalıştırılamıyor. İşçi, çırak ve stajyerlerin sosyal güvenliği ve kendilerine yapılan sigortalarının emekliliğe ilişkin herhangi bir katkısı olup olmadığına dair detaylar da açıklandı. Çocuk ve genç işçiler hangi işlerde çalışabilir, hangi işlerde çalışamaz? İşverenin bu işçileri çalıştırırken yükümlü olduğu durumlar ne? İşte detaylar...
Türkiye gazetesinden İsa Karakaş'ın yazısı... Çocukların en doğal hakkı olan çocukluklarını yaşamaları gerekirken maalesef dünya genelinde hâlen 150 milyonu aşkın çocuk işçi çalıştırılıyor. Ülkemiz açısından bakıldığında çocuk işçiliğiyle mücadele kapsamında imzalanan uluslararası anlaşma ve sözleşmelere rağmen çocuk işçiliği hâlen önemli oranda bulunduğu görülüyor.
Çocukların çalışmasıyla ilgili iş mevzuatımızda bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmeleri, eğitim ile güvenlikleri göz önünde bulundurularak birtakım sınırlamalar ve kurallara yer veriliyor. Bu nedenle her işte çocuk işçi çalıştırmak mümkün değil. Çalıştırılması mümkün olan işlerde ise birtakım hassasiyetlere uymak zorunlu. Aksi takdirde idari para cezaları uygulanıyor.
HERHANGİ BİR RİSKE KARŞI KORUNMALARINI TEMİN ETMEKLE YÜKÜMLÜLER
Çocuğun ve genç işçinin işe yerleştirilmesinde ve çalışması süresince güvenliği, sağlığı, bedensel, zihinsel, ahlaki ve psikososyal gelişimi, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınması gerekiyor. Diğer yandan okula devam edenlerin okula devamları ile okuldaki başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için yapılacak hazırlıklara ya da yetkili makamlar tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde çalıştırılabiliyor.
İşverenler çocuk ve genç işçilerin tecrübe eksikliği, mevcut veya muhtemel riskler konularında bilgisizlik veya tamamen gelişmiş olmamalarına bağlı olarak gelişmelerini, sağlık ve güvenliklerini tehlikeye sokabilecek herhangi bir riske karşı korunmalarını temin etmekle yükümlü.
HAFİF İŞ KATEGORİSİNDE OLMALI
Çocuklar sadece hafif işlerde çalıştırılabilir. İş Kanununa göre; düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri, kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri, esnaf ve sanatkârların yanında satış işleri, büro hizmetlerine yardımcı işler, gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç), fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler, satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri, kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç), spor tesislerinde yardımcı işler ile çiçek satışı, düzenlenmesi işleri hafif işler arasında yer alıyor.
GENÇ İŞÇİLER HER İŞTE ÇALIŞTIRILAMAZ
İş Kanununda ayrıca genç işçilerin çalıştırılabileceği işler ile 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin çalıştırılabileceği işler tek tek sayılmış olup sayılan bu işler dışında çalıştırılma yasağı var. Ancak, Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarından mezun olan meslek sahibi 16 yaşını doldurmuş genç işçiler; sağlığı, güvenliği ve ahlakının tam olarak güvenceye alınması şartıyla belirtilen sınırlamalara bağlı kalmaksızın ihtisas ve mesleklerine uygun işlerde çalıştırılabilir.
ÇALIŞTIRMA YASAKLARI NELER?
Yaş kayıtlarına bağlı olarak müsaade edilen işlerden olsalar dahi hazırlama, tamamlama ve temizleme işlerinde, alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işlerinde, parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her türlü işlerde, gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işlerde, aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işlerde, sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işlerde, radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işlerde, fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işlerde, parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işlerde, eğitim amaçlı işler hariç iş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine imkân sağlamayan işlerde, iş yeri hekimi raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işlerde, eğitim, deney eksikliği, güvenlik konusunda dikkat eksikliği getirme ihtimali olan işlerde, para taşıma ve tahsilat işleri ile İş Kanununda belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işlerde 18 yaşını doldurmayan işçiler çalıştırılamaz.
ÇIRAK VE STAJYER OLANLARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ
Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası,
Meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, günlük prime esas kazanç alt sınırının (asgari ücretin brüt günlük tutarı) otuz katından fazla olmayanlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanıyor. Emeklilik ile ilgili uzun vadeli sigorta kolları bunlar hakkında uygulanmıyor.
İŞÇİ OLARAK ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ
Çırak, stajyerler dışında kalan ve bir işverene bağlı olarak geçerli bir iş sözleşmesi ile yukarıda açıkladığımız çalışma yasaklarına uyularak yaşlarına uygun belirtilen işlerde çalışanlar ise 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı sayılıyor. Bunlar da yetişkinler gibi emeklilik dâhil tüm sigorta kollarından faydalanabiliyor.
