Asgari ücretliye kötü haber! Maaşlarda büyük kesinti

Asgari ücretle çalışanlar eylül ayında yüzde 20 gelir vergisi dilimine girecek. Bekar asgari ücretliler vergi dilimindeki artıştan etkilenmeyecekler. Eşi çalışmayan, çocuğu bulunan asgari ücretlilerin eline geçen net ücret ise bu aydan itibaren yıl sonuna kadar azalacak. Bazı işçilerde kayıp 400 liraya kadar çıkacak. Bu yıl 3 ay ve daha fazla kısa çalışma ödeneği alan ya da ücretsiz izne çıkartılan asgari ücretliler ise gelirleri düşük kaldığı için vergi dilimindeki artıştan etkilenmeyecekler.

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç çalışma hayatı ile ilgili kendisine yöneltilen soruları cevapladı:

KÇÖ VE ÜCRETSİZ İZİN DESTEĞİ ALANLAR VERGİ DİLİMİNDEN ETKİLENECEK Mİ?

(Eşi çalışmayan ve çocukları bulunan asgari ücretlilerin eline geçen net ücretin, vergi dilimindeki artış dolayısıyla eylül ayından itibaren azalacağı yazısına istinaden) Nisan, mayıs aylarında tamamen, haziran ayında kısmen çalışılmadı. Dolayısıyla gelir vergisinin kümülatif toplamı 22 000 TL’yi geçmediğinden

herhangi bir düzenleme yapılmayacağı kanaatindeyim. Bu uygulama 2020 yılında kesintisiz çalışanlar için geçerlidir. Zira pandemiden ötürü ara veren çok firma vardır. Bu konu hakkında da kamuoyunu bilgilendirirseniz memnuniyet duyarız. (İlhan A.)

Ücret gelirlerinin 2020 yılında 22 bin liraya kadar olan kısmı yüzde 15, 22-49 bin lira arasındaki kısmı ise yüzde 20 oranında vergilendirilecek. Asgari ücretle çalışanların ücretleri eylül ayından itibaren yüzde 20 gelir vergisi dilimine girecek. Evli ve çocuğu bulunan asgari ücretliler, bu aydan itibaren gelir vergisi diliminden etkilenmeye başlayacak. Eylül ayı ücretlerinde 25 lira azalma olacak. Ekim ayından yıl sonuna kadar ise aylık ücretlerinde 125 liraya varan düşüş yaşanacak. Bekar asgari ücretlilerin eline geçen net ücret, ocak ayındaki 2 bin 324 TL’nin altına düşmeyecek. Bu kişilere, aradaki fark kadar ilave asgari geçim indirimi (AGİ) uygulanacak.

Eşi çalışmayan veya çocuğu bulunanların AGİ dahil eline geçen net ücrette ise vergi diliminden dolayı bu aydan itibaren düşüş olacak. Üç çocuklu bir asgari ücretlinin eline geçen net ücret bu ay 25.70 TL, ekim-kasım-aralık aylarında da aylık 125.08 TL azalacak. Üç çocuklu bir asgari ücretli ile eşi çalışan 4-5 çocuklu ve eşi çalışmayan 2 – 3 çocuklu asgari ücretlinin net ücretteki azalmadan dolayı yıllık kaybı 400.94 TL olacak.

Okurumuz İlhan Bey’in hatırlatması yerinde. Ele geçen net ücrette yaşanacak bu azalmadan, ocak ayından beri kesintisiz çalışmaya devam edenler etkilenecek. Kısa çalışma veya ücretsiz izin dolayısıyla ücret alamamış olan kişiler ise yüzde 15 oranındaki sigorta primi düşüldükten sonra kalan kazançları toplamı 22 bin lirayı aştığı andan itibaren vergi diliminden etkilenmeye başlayacaklar. Alınmayan ücretin vergisi olamayacağı için, pandemi dolayısıyla üç ay ve daha fazla süreyle ücret alamamış olan kişiler bu yıl içinde yeniden ücret almaya başladıklarında vergi dilimindeki artıştan etkilenmeyecekler.

BAKICI İSTİHDAMINDA PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANMA KOŞULLARI NELERDİR?

Eşim yaşlı bir kadına bakıyordu. İşveren kadın teşvikten yararlanıyor ve SSK primi ödemiyordu, ancak eşim bakmaya başladıktan 6 ay sonra öldü. Eşim 8. ayda başka bir yaşlı kadına bakmaya başladı. Fakat yeni işvereni bu teşvikten yararlanamıyor. İkisi de ilk defa bakıcı çalıştırıyordu. Yararlanamamasının sebebi nedir? (Ali E.)

Bakıcı, gündelikçi gibi ev hizmetlerinde ilk defa işçi çalıştırmaya başlayanlar istihdam teşvikinden yararlanabilirler Ancak, ev hizmetlerinde çalıştırılacak kişinin Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) kayıtlı işsiz ve son 3 ay içinde 10 günden fazla sigortalı çalışmamış olması gerekiyor. Eşiniz 2 ay boşta kaldıktan sonra ikinci işe başladığı için işvereni teşvikten yararlanamaz. Eşiniz 60 gün değil de 80 gün sonra ikinci işe başlamış olsaydı, işvereni teşvikten yararlanabilirdi.

KÇÖ ALIRKEN ÇALIŞTIĞI GÜNLERİN PRİMİ YATIRILMAYAN İŞÇİNİN HAKLARI NEDİR?

Bir fabrikada beyaz yakalı olarak çalışmaktayım. Geçen ayın sonu itibari ile çalıştığım şirketten istifa ettim ve şu an ihbar sürecinde çalışmaktayım. Şirketimiz yaklaşık 5 ay boyunca kısa çalışma ödeneği kapsamında yer almaktaydı. Dün e-devlet üzerinden haziran ve temmuz ayı SGK primlerimi kontrol ettim. Ancak prim gün sayısının şirkette fiili çalıştığım gün sayısından daha az olduğunu tespit ettim. Haziran ve temmuz aylarında en az 20 iş günü şirkette bulunmama rağmen SGK’ya 9’ar gün prim bildirilmiş görünüyor. Ayrıca güncel kart basma raporlarımı incelediğimde de daha önce fazla gözüken günlerimin sistemden silindiğini fark ettim. Bu aşamada kıdem tazminatı alma hakkım var mıdır? Ayrıca kart bilgilerim silindiği için dava açmam halinde şirkette bulunduğumu nasıl ispatlayabilirim? (Ali K.)

Covid-19 pandemi sürecinde bu durum sık sık yaşanıyor. Çalıştığınız günler için hem ücretinizin ödenmesi, hem de primlerinizin yatırılması gerekir. Ücret ödenmedi ise bunu gerekçe göstererek haklı fesih yapabilirsiniz. Ücret elden ödenip prim yatırılmadı ise yine haklı fesih yapabilirsiniz.

Daha önce iş akdini feshettiğiniz halde primlerinizin ödenmediğini sonradan öğrendi iseniz bu durumu gerekçe göstererek noter aracılığıyla haklı fesih yapma hakkınız bulunuyor. Yargıtay’ın bu konuda verilmiş kararları çalışanların lehinedir. Ücreti ödenmeyen veya eksik ödenen kişi, bu gerekçeyi kullanmadan daha önce iş akdini feshetmiş olsa bile işçiye kıdem tazminatının ödenmesi gerektiği yönünde kararlar var.

Çalıştığınızı SMS, Whatsapp ve elektronik posta yazışmalarıyla ya da tanıkla kanıtlayabilirsiniz. Şirketin güncel kart basma sistemi üzerinde, bilgilerin silinip silinmediğine dair mahkeme aracılığıyla teknik inceleme talebinde bulunabilirsiniz. Gecikmeden hukuki yardım almanızı öneririm.

İŞ YERİ KAPANAN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN YARARLANABİLİR Mİ?

Yedi ay daha işsizlik maaşı hakkım bulunmakta iken yeni bir işe başladım. Üç aydır bu işletmede çalışıyorum ve iş yeri kapanacak. Son üç yılda 450 günden fazla primim var. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilir miyim? İşletme daha önce çalışmakta olanlar için başvuruyu yapmış bizim için tekrardan başvuru yapabilir mi? Çıkışımı 5. maddeden yapıyorlar. Ne yapmalıyım? (İsmi saklı)

İş yeriniz kapanıyorsa işten çıkışınız neden 5 koduyla bildiriliyor? Verdiğiniz bilgilerde çelişki var ama işsizlik ödeneği açısından sonuç değişmez. İş yeriniz kapansa da sözleşme süresi sona erdiği için işten çıkışınız 5 numaralı kodla bildirilse de işsizlik ödeneği hakkınız devam eder.

İş yeri kapanacaksa iş yerindeki hiçbir işçi kısa çalışma ödeneği alamaz. İş yeri kapanmıyor olsa da 30 Haziran’dan sonra kısa çalışma ödeneği alan işçi sayısında artırım yapılamaz. Sonuç olarak, işten çıkartıldığınızda, kısa çalışma ödeneği alamazsınız ama işsizlik ödeneğinden kalan 7 aylık hakkınızı alırsınız.

DOĞUM SONRASI ÜCRETSİZ İZİN HAKKI NE ZAMAN KULLANILMALI?

Sigortalı olarak bir Kamu kuruluşunda alt işveren uhdesinde çalışmaktayım. Yeni doğum yaptım, doğum öncesi ve sonrası ücretli iznimi kullandım. İşime tekrar başladım. 1 veya 2 ay çalıştıktan sonra ücretsiz izin almak istediğimde, bu hakkımı kullanmamda yasal engel var mı? Veya en fazla kaç gün ücretsiz izin alabilirim? (Özlem P.)

İş Kanunu’nun 74. maddesine göre, isteği halinde kadın işçiye, 16 haftalık analık izni süresinin (çoğul gebelikte 18 hafta) tamamlanmasından sonra altı aya kadar ücretsiz izin “verilir”. Bu tamamen işçinin inisiyatifinde olan bir haktır. Doğum sonrasındaki ücretsiz izin talebini işverenin kabul etmeme hakkı bulunmuyor. İşverenin kabul etmemesi halinde işçinin tek taraflı olarak ücretsiz izne ayrıldığını bildirmesi yeterlidir.

İşveren ücretsiz izni kabul etmezse işçi haklı fesih yaparak kıdem tazminatını alıp ayrılma hakkına da sahiptir.

Ancak, bu hakkın kaybolmaması için, analık izninin bitiminin ardından hemen kullanılması gerekir. Analık izninin ardından ücretli izne ayrılıp veya işe başlayıp bir süre çalıştıktan sonra ücretsiz izin talep edenler, kanunun tanıdığı haklarını kaybeder. Bu durumda işveren kabul ederse ücretsiz izne ayrılabilirler.

Ücretsiz izin hakkınızı analık izninin hemen ardından kullanmadığınız için, daha sonra yapacağınız ücretsiz izin talebini kabul edip etmemekte işveren serbesttir.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

13.07.1963 doğumluyum. İlk sigorta girişim SSK’dan 26.12.2006 tarihinde yapıldı. SSK kapsamında 1080 gün çalıştıktan sonra 1440 gün de BAĞ-KUR’dan devam ettim. Halen çalışmakta olduğum 4/a kapsamında 1350 gün primim bulunuyor. Ne zaman emekli olabilirim? (Nefise S.)

SSK’dan 7000 günle veya en az 25 yıl sigortalılık süresini doldurarak 4500 gün ile emekli olabilirsiniz. 25 yılı 2031 yılında doldurabilirsiniz ki, o tarihte 68 yaşında olacaksınız. Prim günlerinizi 4500’e tamamladıktan sonar SSK’dan emeklilik için 2031 yılına kadar bekleyebilirsiniz.

BAĞ-KUR’dan ise 5400 prim günüyle 60 yaşında emekli olabilirsiniz. 2023 yılında 60 yaşını dolduruyorsunuz ama prim eksiğinizi tamamlayabilmek için 1300 gün daha prim ödemelisiniz. BAĞ-KUR’dan daha erken tarihte, 2024 yılında emekli olma imkanınız bulunuyor. BAĞ-KUR’dan emeklilik hakkını kaybetmemek için Son 7 yılda 4/a (SSK) kapsamındaki çalışma süreniz 1259 günü aşmamalı. Dolayısıyla, bundan sonraki süreyi isteğe bağlı sigorta primi ile tamamlamalısınız. İsteğe bağlı sigorta primi süreleri BAĞ-KUR günlerinize eklenir. Prim gününüzü 5400’e tamamladığınız tarihte emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.