Tehlike çanları çalıyor! Çağımızın hastalığı Phubbing ilişkileri bitiriyor
Yaşamımızı etkisi altına alan ve sosyal medyadan hayatımıza sızan 'phubbing' kavramı tehlike çanlarının çaldığını gösteriyor. Akıllı telefonların hayatımıza girmesiyle karşımızdakini daha az dinliyor ve fazla dikkate almıyoruz. Telefon bağımlılığı olarak da adlandırılan 'Phubbing' dönemin önemli hastalıklarından biri. Peki bu hastalık ne gibi tehlikeler doğuruyor? İlişkileri nasıl etkiliyor? Bu davranıştan kolay kurtulabilir miyiz? İşte detaylar...
Cansu AKALP/GAZETEVATAN.COM
Kökeni İngilizce olan phubbing kavramı, “phone” ismi ve “snub” (hiçe saymak, görmezden gelme) fiilinin bir araya gelmesiyle oluşur. Phone + snubbing kelimelerinin birleşimiyle phubbing kavramı ortaya çıkar. Akıllı telefonunuzun ekranına normalin çok üstünde süreyle bakıyor ve çevrenizdeki kişilerle iletişim kurmuyorsanız bu duruma "phubbing" deniliyor.
Phubbing yapan kişiye ise “phubber” ismi verilir. Dilimize yaklaşık 7 yıl önce dahil olan bu İngilizce kavramın henüz Türkçe bir karşılığı bulunamamıştır. Phubbing’in anlamı kısaca, gelişmekte olan teknolojinin kişilerin sosyal ve kültürel yaşamına olumsuz etkileri olarak ifade edilebilir.
"SİZDE DE PHUNNİNG OLMA İHTİMALİ OLABİLİR"
Yanınızda insanlar varken sadece telefonunuzla ilgilenerek çevrenizi küçük görüp aslında görmezden geliyoruz. Konuşulanları dinlemiyor ve sürekli sosyal hesaplarınızda yazanları takip ediyor, telefona bakıp kendi kendinize gülüyorsanız, siz de phubber (fabır) oluyorsunuz.
Sosyal medyadan hayatımıza sızan bu kavramın ne gibi tehlikeler doğurduğunu Klinik Psikolog Pelin Hazer, Gazetevatan.com'a anlattı. Hazer'e göre;
İnsan hayatının vazgeçilmezleri arasına giren iletişim teknolojisi ve son yıllarda bu alanı destekleyen cihazlar ve sistemlerde bir patlama görmekteyiz. Özellikle akıllı telefon kullanımının avantajları olduğu kadar dezavantajları da göz ardı edilemeyecek kadar hayatımıza etki etmektedir. Yapılan bazı çalışmalar fazlaca kullanım sonucu çocuklarda saldırganlık, dikkat eksikliği gibi etkiler gösterirken, yetişkinlerde de sosyal kaygıların oluşmasını tetiklemekte ve sosyal etkileşim kalitesini de azaltmaktadır. Sosyal medyadan hayatımıza sızan ve şu sıralar popüler olan ‘phubbing’ kavramı ise; yanınızda insanlar bulunduğunda telefonunuzla mesgul olarak çevrenizdekileri küçük görme, değersizleştirme ve görmezden gelme anlamına gelmektedir. Etrafınızda konuşulanları ve söylenenleri görmüyor duymuyor sadece telefonla meşgul olup sosyal hesaplarınızı takip ediyorsanız sizde de phubbing olma ihtimali olabilir.
Ailenizle yemek yerken, arkadaşlarınızla buluştuğunuzda, sinemaya gittiğinizde yanınızda en az biri telefonla oynuyor ve sosyal medyadan çıkmıyorsa tehlike çanları çoktan çaldı demektir. Sosyal medya doğru kullanıldığında tabiki yararlı fakat bu Phubbing kavramıyla işler değişiyor.
Telefonla ilgilenip karşındakini yok sayabiliyorsunuz. Bunun psikolojiye etkisini ise Hazer şöyle değerlendirdi;
Bu durum birçok yönden sorun yaratabilir. Öncelikle iletişim sorunlarını ortaya çıkararak, gün geçtikçe iletişim becerilerinde azalmalar yaşanabilir. Yapılan araştırmalarda bu durumun; kaygı, depresyon, yalnızlık, yaşam doyumundaki azalma gibi psikolojik faktörlerle ilişkili olduğu anlaşılmıştır. İnsanlar telefona daha bağımlı hale geldikçe, ilişkilerine daha az dahil olmaya başlamaktalar ve bu da yalnızlığı beraberinde getirmektedir. Bununla birlikte yeteneklere ve becerilere olan farkındalıkta azalmalar görülmektedir.
İLİŞKİLERE ZARAR VERİYOR!
Araştırmalara göre bir insanın her gün 3 saat 23 dakikasını telefon başında geçirdiğini gösteriyor ki bu da yılda yaklaşık 50 güne denk geliyor. Ayrıca çoğu kişi günde 58 kez telefonlarını kontrol ediyor. Ancak bu sadece göz sağlığına, ilişkilere de zarar veriyor.
Eşler arasında ise çatışmaların artmasına ve bu davranışa maruz kalan tarafın dışlanmış, bir kenara itilmiş gibi hissetmesine neden oluyor. Bazı durumlarda eşler, aldatıldıkları düşüncesine kapılıp kıskançlık da yapabiliyor. Bu gibi durumlarda ilişki zarar görebiliyor.
Klinik Psikolog Pelin Hazer, "Phubberlar yüz yüze yerine telefon üzerinden etkileşim kurarak sanal arkadaşlıklar kurabilmekteler ve uygulamaları içselleştirerek daha bağımlı hale gelmektedirler. Bu uygulamaları yoğun biçimde kullanmak, insanların bir süre sonra uygulamayı, bir kişi gibi algılamalarına sebep olabileceğini göstermektedir. Böyle bir durum da kişilerde kendilerinin yalnız olmadıklarını düşündürürken, yüz yüze olan iletişimden, sosyal ortamlardan, iş hayatından, arkadaşlık ve aile ilişkilerinden daha fazla kopma yaşamalarına neden olmaktadır." diyerek Phubbing'in ilişkilere verdiği zarara da değindi.
Phubbing'ten korunmak için insanların farklı yollar deneyebileceğini söyleyen uzman isim Hazer,
'Mümkün olduğunca kendinizi meşgul edebileceğiniz eylemler yaratabilmek. Bu meşguliyet sonrasında da kendinize kısa bir süre izin vererek telefonunuzu kontrol edebilirsiniz. Bunun dışında kendi iç görüşünüzü geliştirmek için çaba göstermelisiniz. Ben telefonla neden bu kadar fazla zaman geçiriyorum? Sizin için hangi işlevi yerine getiriyor? Bunu farkına vardığınızda sizin ve karşınızdaki kişi için oluşabilecek tehlikeleri daha kolay ve rahatlıkla algılayabilirsiniz.'
Eğer Phubbing’e maruz kalan taraftaysak bununla ilgili de Klinik Psikolog Pelin Hazer, "Siz ve karşınızdaki kişi ihtiyaçlarınızın farkında ve bunu önemsiyorsanız ikiniz beraber olarak buna bir çözüm yolu arayabilirsiniz. Yüz yüze iletişim kurmaya ihtiyaç duyduğunuzu, bunun size daha değerli hissettireceğini karşı tarafa anlatmak ve bu tip durumlar konusunda ne yapılabileceği üzerinde ortak bir karar alma önerilebilir." diye konuştu.
