'Bu tarihi olayın bir parçası olmaktan onur duyuyorum'

Filistinli mühendis Loay Elbasyouni, İsrail ablukası altında Filistin’in açık hava hapishanesine çevrilen Gazze bölgesinden, NASA’da Ingenuity helikopterinin inşasına uzanan başarı hikayesini AA muhabirine anlattı.

Gazze’nin Beit Honoun şehrinde doğup büyüyen Elbasyouni, 1998’de öğrenci olarak ABD’deki Lousville Üniversitesine geldiğini, bazen okuldan sonra pizza dağıtarak harçlığını çıkarttığını ve kendi imkanlarıyla elektrik mühendisliği alanında yüksek eğitimini tamamladığını söyledi.

NASA'nın Mars'a indirdiği mini helikopter Ingenuity ilk fotoğraflarını gönderdi

Mezun olduktan sonra alternatif enerji, elektrikli araçlar ve uçaklar üzerine araştırmalar yapan Gazzeli mühendis, son çalıştığı özel şirkette, NASA için Mars’a gönderilen helikopteri yapan ekipte görevlendirildi.

“Mars helikopteri önceleri sadece bir fikirdi”

Elbasyouni, süper hafif, elektronik güç, elektrikli uçak ve insansız hava araçları üzerinde uzmanlaşıp çalışmalar yaparken NASA ekibine seçildiğini belirtti.

Elbasyouni şöyle devam etti:

"Mars’ta uçurulması düşünülen helikopter önceleri 'Acaba olabilir mi?' diye sadece bir fikirdi. Sonra oyuncak gibi minyatür uçan bir alet geliştirdik. Hatta onu NASA’nın California'daki Jet İtki Laboratuvarında (JPL) denedim, iyi bir test olmamıştı. Ancak testlerden öğrendiklerimiz ve birçok matematiksel hesaplamalarla istenilen uçabilecek bir modele ulaştık.”

Çalışmaları sırasında bazen Mars atmosferinde uçabilecek bir cihazın mümkün olup olmayacağı konusunda şüpheye düştüğünü dile getiren Elbousyouni, “1500 gram civarında, çok soğuk ısıda çalışabilecek bir motor tasarlamak zorundaydık, tasarımı, inşası, entegresi, gerçekten çok karmaşıktı.” diye konuştu.

Elbasyouni, projenin, farklı alanlarda farklı ekiplerle birlikte 2014’te başladığını belirterek diğer NASA mühendisleriyle 4 yıldan fazla süre Ingenuity’nin tasarım ve inşa ekibinde başmühendis olarak görev aldığını söyledi.

“NASA’nın canlı yayınını izlerken gözyaşlarımı tutamadım”

NASA’dan Mars’a gönderilecek helikopter projesi ekibine dahil olduğunu ilk öğrendiğinde çok sevindiğini dile getiren Elbasyouni, şöyle devam etti:

“Göreve kabul edildiğim zaman çok heyecanlandım. Mars’a bir şey göndereceğimizi biliyordum. (Ingenuity) Mars’a güvenli bir şekilde indiği gün, tamam dedim, Mars’a, orada çalışacak bir parça donanım koymayı başarmıştım, bu çok mutluluk vericiydi. İlk uçuşunu yaptığı zaman ise attığım sevinç çığlığıyla gece yarısı binanın yarısını uyandırdım. NASA’nın canlı yayınını izlerken gözyaşlarımı tutamadım.”

Kendisini, 1900’lerin başında ABD’de ilk uçuş denemesi gerçekleştiren Wright kardeşler gibi hissettiğini belirten Elbasyouni, “Çok endişeliydim, büyük risk almıştık ama şu an kendimi tarihi bir olayın parçası gibi hissediyorum.” dedi.

Elbasyouni, Ingenuity’nin 4 defa başarıyla uçurulduğunu ifade ederek “Çok etkileyici fotoğraflar gönderdi. Aslında beklentileri aştı. Beşinci ve son uçuşunu yapmasını da heyecanla bekliyorum.” diye konuştu.

Elektrikli araçlar ve havacılık alanlarında mühendislik çalışmalarına devam edeceğini aktaran Elbasyouni, elektrikli enerji kullanımı alanında yeni keşiflerle ilgilendiğini ve ileride kendi şirketini kurabileceğini söyledi.

Doğup büyüdüğü Gazze'ye abluka nedeniyle 12 yıl gidemedi

İsrail’in işgali altındaki Gazze’de, Filistin’in sayılı cerrahlarından bir babanın oğlu olarak büyüdüğünü anlatan 42 yaşındaki Elbasyouni, ülkesindeki vatandaşların kötü şartlara rağmen çok gayretli insanlar olduğunu vurguladı.

Elbasyouni, “Ailemde birçok başarılı insan vardı. Ben de genç yaşımdan beri şartlara beni başarılardan alıkoyacak şekilde bakmadım. Başarılı olacağıma inanıyordum. Dürüst olmam gerekirse, hala hedeflerime ulaşmış değilim.” ifadelerini kullandı.

Gazze’nin İsrail’in kuşatması altında olmasından dolayı ailesini 12, kardeşlerini 14 yıl göremediğini vurgulayan Elbasyouni, “Sınırlar kapalı olduğu için Gazze’yi ziyaret edememek, aileyi görememek gerçekten çok zordu. Gazze’de olmayı tercih ettiğimiz halde, ailem bizlere yakın olabilmek için Gazze'den Almanya’ya yerleşmek zorunda kaldı.” dedi.

Elbasyouni, sözlerine şöyle devam etti:

“Yasal olarak benim Gazze’ye gidişimi engelleyen bir şey yok ama bu bir risk. Bir mühendis olarak her şeyi hesaplayarak bir zaman çizelgesi tahmininde bulunabilirim ama eğer Gazze’yi ziyaret etmek istesem bunun çizelgesi var mı, bunu cevaplayamam. Sınırlar ne zaman açılacak, ne zaman kapanacak, içeri girebilecek miyim, girersem dışarı çıkmam ne kadar sürecek, hiçbirini bilemem. Bunun için kariyerimi, işimi riske atmam gerekecek.”

Bir defasında Almanya’dan Gazze’ye giden ailesinin 9 ay şehirde mahsur kaldığını anlatan Elbasyouni, “Vizelerinin tarihi geçti, açıldı mı diye her gün Rafah sınır kapısına gidip geldiler, bu o kadar kolay değil, açıklaması çok zor.” diye konuştu.

Elbasyouni, Gazze halkının bütün zorluklara rağmen ümitlerini asla kaybetmemesi gerektiğinin altını çizerek “Ben ‘imkansız misyon’ adını verdiğim bir görevde çalıştım. İmkansız görüneni mümkün hale getirdik. Hayal kurdum, gerçek oldu. Onlar da hayallerini gerçekleştirmekten ümidini kesmemeli.” dedi.

Mars’a gönderilen keşif aracı Perseverance ve mini helikopteri Ingenuity

NASA'nın California'daki Jet İtki Laboratuvarı'nda inşa edilen ve plütonyum yakıtıyla çalışan Perseverance keşif aracı, 30 Temmuz 2020’de fırlatıldıktan yaklaşık 7 ay sonra 18 Şubat’ta Mars’a inmişti.

Mars'a gönderilen araçlar içinde en gelişmiş teknolojik özelliklere sahip Perseverance’ın Kızıl Gezegen'deki yeni misyonunun gerçekleşmesi için altyapı çalışmalarına 2,4 milyar dolar, aracın yüzeye inmesini ve çalıştırılmasını mümkün kılan sistem için de 300 milyon dolar harcanmıştı.

Perseverance ile gönderilen mini helikopter Ingenuity de 19 Nisan'da gerçekleştirdiği yaklaşık 1 dakikalık ilk başarılı uçuşuyla "başka bir gezegende uçurulan ilk hava aracı" olarak tarihe geçmişti.

Toplam 4 uçuş gerçekleştiren, yaklaşık 1,5 kilogram ağırlığındaki Ingenuity, her uçuşunda Perseverance’den 5 ila 6 metre yükseklikte 2 dakikaya yakın havada kalmış ve üzerindeki renkli kamerayla çektiği görüntüleri dünyaya göndermişti.

Mars'taki atmosfer yoğunluğunun Dünya'nın yaklaşık yüzde 1'i kadar olması nedeniyle NASA mühendisleri, Ingenuity'yi yerden kaldırmak için ultra hafif malzemeler ve Dünya'da gerekenden daha hızlı dönen, her biri 123 santimetre uzunluğunda 4 adet pervane kullanmıştı.