Türkiye'de çatılar kar sınavından geçemedi

Türkiye’yi etkisi altına alan kar ve fırtına nedeniyle ülkenin dört yanından çok sayıda stadyum, spor salonu ve tavuk çiftliği gibi yapıların çatıları uçtu veya çöktü. Şans eseri ölüm olayı yaşanmazken, tavuk çiftliklerinde binlerce hayvan telef oldu. ÇATIDER Başkanı M.Nazım Yavuz, Türkiye’de milyonlarca çatının standartlara uygun olarak yapılmadığını, bu nedenle her şiddetli kar yağışı ve fırtınada çok büyük tehlikeler atlatıldığını belirterek, “Son 20 günde yaşanan olayları ucuz atlattık ama başka bir fırtınada çok daha üzücü olaylar yaşanabilir. Standartlara uygun olmayan çatıların güvenli hale getirilmesi, hayati önem taşıyor” dedi.

Türkiye’de yaklaşık 20 gündür etkili olan kar yağışı ve fırtınalar nedeniyle, ülkenin her yerinden çatı çökmesi ve uçması haberleri geliyor. Rize, Zonguldak ve Kastamonu'da spor salonu çatıları, Bursa, Sakarya, Bilecik, Kahramanmaraş ve Tunceli 'de stadyum ve halı saha çatıları, İnegöl, Eskişehir, Kütahya, Söğüt ve Kocaeli'de sabit pazar çatıları, Kütahya'da 30 fabrikanın çatısı, Bolu, Bursa, Manisa, Balıkesir ve Sakarya'da çok sayıda üretme çiftlikleri ve ahırların çatıları, Bursa'da hal binası ve akaryakıt istasyonu çatısı, Dursunbey'de sanayi sitesi çatısı, Manisa'da Galericiler Sitesi'nde çok sayıda iş yeri ve evin çatısı, Bilecik'te mermer ocağı ve düğün salonun çatısı çöktü veya uçtu.

Çatı Sanayici ve İş Adamları Derneği (ÇATIDER) Yönetim Kurulu Başkanı M. Nazım Yavuz, Türkiye’de standartlardan uzak, geleneksel yöntemlerle yapılmış 7 milyon çatının yanında rastgele, projesiz, hesapsız ve kontrolsüz yapılmış birçok çatı yapısının bulunduğunu tahmin ettiklerini, yaşanan çatı uçması ve çökmesi olaylarının şaşırtıcı olmadığını belirterek şunları söyledi:

"Türkiye’de kar yükünden dolayı çöken çatılarda şimdiye kadar büyük can kaybı yaşanmamış, ancak büyük maddi zararlar ortaya çıkmıştır. Bu tür olaylar genellikle çok geniş açıklıklı çelik konstrüksiyon çatılara sahip spor tesislerinde, seralarda, depo türü endüstri ve hal yapılarında meydana gelmektedir. Makas, kiriş, aşık gibi çatı elemanları, şiddetli kar yağışı, çatı üzerindeki karın birikmesi, çatıdaki karın rüzgarla sürüklenerek belirli bir bölgede yığılması veya kar üzerine yağan aşırı yağmurun kar yoğunluğunu artırması gibi nedenlerle tasarımlarında kullanılan çatı kar yüklerinden fazla yüklere maruz kalırlar. Bu da üzücü kazalara yol açabiliyor."

Yavuz, çatı yapımında doğru detay ve doğru malzeme kullanılması, sistemine uygun projelendirilmesi ve uzman kişiler tarafından yaptırılması gerekliliği üzerinde durarak, “Sabit yükleri tasarım yüklerinden (sabit yük+kar yükü) çok az olan çelik çatılar düşük emniyet katsayılarına göre tasarlandıklarından aşırı yüklere direnemezler. Bu nedenle bu tür yapıların tasarımında kullanılacak çatı kar yüklerinin azami hassasiyet gösterilerek belirlenmesi gerekmektedir. Çatılarda doğru uygulama ve doğru ürün kullanımı bir elmanın iki yarısı gibidir. Çatılar yağmur, kar, rüzgar gibi dış etkenler ile ilk karşılaşan ve onlara karşı koyan en önemli yapı kabuğudur. Bu noktada doğru detay ve doğru malzeme ile sistemine uygun projelendirilen ve uzman kişiler tarafından yapılan çatılar sorun çıkarmayacaktır ” dedi.

Yavuz, kar, fırtına , yağmur gibi etkilere karşı güvenli çatı uygulaması için önerilerini şöyle sıraladı:

• Büyük yapılarda projelendirme aşamasında kar temizleme planları yapılmalı

Büyük alanları kapatan pazar yeri, hangar, spor, sergi, kongre salonu, AVM gibi yapıların çatıları kar yüküne karşı duyarlıdır. Kar kalınlığının 15-20 cm yi aşması durumunda mutlaka temizlenmelidir. Bu tür yapıların proje aşamasında kar temizleme planları da hazırlanmalıdır.

• Kar yağışının fazla olduğu bölgelerde çatı eğimi artırılmalı

Çok dik çatılarda kar tutunamaz, rüzgâr ile savrulur veya kayar. Dolayısıyla kar yükü çatı eğimine bağlıdır. Şiddetli esen rüzgâr, karın esinti yönünde yer değiştirip, bazı çatı bölümlerinin aşırı yüklenmesine neden olmaktadır. Bu durumda eğimli yüzey üzerinde eşit olarak dağılmayan kar yükünün çatı taşıyıcı sistemi üzerinde hasar oluşturması kaçınılmazdır. Özellikle kar yağışının fazla olduğu bölgelerde çatı eğiminin artırılması alınacak ilk önlemlerden biridir. Çatı eğiminin artırılması ile çatıda biriken kar yükü, zemindeki kar yükünün % 30-50’sini geçmeyecektir.

• Buzlanma ve sarkıtların önlenmesi için çatı havalandırması şarttır

Çatılarda buzlanmayı engellemek için, çatı sıcaklığının dış hava sıcaklığına eşit olması sağlanmalıdır. Bunun için hatasız ve eksiksiz uygulanan ısı yalıtımı ve su yalıtımı ile birlikte çatıda uygun bir havalandırma oluşturulmalıdır. Kar yağışının etkili olduğu bölgelerde uygulanan eğimli çatılarda, kar etkeninin ortaya çıkarabileceği buz bentleri oluşmasının önüne geçilmesi, yağış sularının yapı içine girmesi ve taşıyıcı sistemde hasar oluşumunun engellenmesi için çatı boşluklarında ve çatı kesitlerinde havalandırma düzenlemenin önemi büyüktür.