Tüp bebek için en iyi yaş 20-25

Birçok çiftin en büyük hayali sağlıklı bir bebek sahibi olmaktır. Ancak bazen bu mümkün olmayabiliyor. Kadınlarda genellikle yumurtlama, erkeklerde ise sperm konusunda yaşanan sorunlar nedeniyle yardımcı üreme yöntemlerinin kullanılması gerekli hale geliyor. Biz de Acıbadem Maslak Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Prof. Dr. Bülent Tıraş ile
tüp bebek tedavisi hakkında
bilinmesi gerekenleri konuştuk...

Sorunun 3’te biri kadından 3’te biri erkekten kaynaklanıyor

Bir yıl süreyle korunmadan cinsel ilişkiye girmelerine rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlere infertil diyoruz. İnfertil çocuk sahibi olmakta güçlük çeken anlamına geliyor. Eskiden bunun yerine kısır kelimesi kullanıyordu. Artık bu yanlış bir kullanım. Çünkü kısırlık hiçbir şekilde çocuğunuzun olamayacağını vurguluyor. İnfertilitenin 3’te biri kadına, 3’te biri erkeğe, 3’te biri de hem kadın hem de erkeğe bağlı problemlerden ortaya çıkıyor.

İnfertil kadınların yüzde 40’ında yumurtalama bozukluğu görülüyor

İnfertil kadınlara baktığımızda problemlerin yüzde 40’ı yumurtlama sorunlarına bağlı oluşuyor. Bunun da kendi içinde alt grupları var. Sorun polikistik over dediğimiz tipte bir probleme bağlıysa yani kadının çok sayıda yumurtası varsa o zaman yapılan tedaviler nispeten daha başarılı. Ama diğer problemlerle ortaya çıkıyorsa bu durumda sonuç o kadar başarılı olmuyor. Kadınların yüzde 40’ında ise infertilite karın içi ve tüplerin bağlı olmasına dayalı problemlerden oluşuyor.

Kadınların problemleri erkeklere göre daha tedavi ediliyor

Kadınların problemlerinin belki de önemli bölümünü tüp bebek tedavisi yapmaksızın çözebiliyoruz. Ama erkeklerde eğer sperm azlığı, menide hiç sperm olmaması gibi durumlar söz konusuysa mutlaka tüp bebek tedavisi yapılması gerekiyor. Erkeğin, çocuk sahibi olabilmesi için elimizde çok az silah var. Mesela varikosel ameliyatları yapılıyor. Ama bunun da ne kadar faydalı olduğu hâlâ tartışılıyor. Kadını tedavi etmek için ise elimizde daha çok silah mevcut. Mesela yumurtlama ilaçları, yumurtlama yapabilmeleri için enjeksiyonlar var. Yapışıklıklar için laparoskopi uygulanıyor. Erkeklerde sorun şu ki sperm düşüklüğünün, hareketsizliğinin nedeni bilinmiyor. Sigara içmeyen, alkol kullanmayan, sperme zararlı şeyleri yapmayan erkeklerde de bu sorunlar görülebiliyor. Bazılarını altında genetik sebep varken , bazılarının altında genetik neden de olmuyor. Erkeklerde menide sperm yoksa iki nedeni olabilir. Birincisi kanalları tıkalı olabilir ikincisi direkt testiste sperm üretimi yoktur.

Sağlıklı sperm ve embriyoları seçmek artık daha kolay

Elimizde özellikle sağlıklı spermin seçilmesini sağlayan yeni yöntemler var. IMSI tekniği ile spermler 6-8 bin kez büyütülerek seçiliyor. Işık kırılmasıyla sağlıklı sperm seçilmesini sağlayan teknikler de kullanılıyor. Sağlıklı embriyonun seçilmesini sağlayacak yöntemler de var elimizde. Örneğin üçüncü gün transferi yerine embriyoların beşinci günde blastosist aşamasında transfer edilmesi gibi. Yine bu embriyoları seçerken birtakım genetik yöntemler kullanılabiliyor. CGH yöntemiyle embriyonun genetik olarak tüm kromozomları tarayabiliyorsunuz. Birçok kez tüp bebek tedavisi yaptırmasına rağmen denemeler başarısızlıkla sonuçlanmış kişilerde bu yöntem uygulanabiliyor. Dolayısıyla bugün sağlıklı spermi ve embriyoyu seçebilmek için gelişmiş teknoloji kullanılabiliyor.

Menide sperm yoksa çocuk sahibi olma şansı yüzde 50-55

Menide sperm yoksa TESE denilen bir ameliyatla testislerden sperm alınarak, mikroskop altında sperm bulunursa onunla mikroenjeksiyon tedavisi yapılabiliyor. TESE yönteminde sperm bulma şansı yüzde 50-55’tir. Ama menide de sperm bulunmayan yüzde 45-50’lik kısmın şu aşamada hiçbir şansı yok. Onlar için bir sonraki durak yok. Belki ilerleyen dönemlerde olacak. Çünkü kök hücrelerden sperm elde etme konusunda hayvanlar üzerinde oldukça başarılı denemeler var. Farelerde bu yolla elde edilen spermlerle iki nesil üretimi sağlandı. Ama şu anda insanlarda böyle bir şey yok.

Tüp bebekte eve bebek götürme oranı yüzde 35-40

Tüp bebekte başarı şansı değişik şekillerde ölçülebilir. Kaba gebelik oranı olarak bakarsak, bir tüp bebek merkezinde başarı oranı ülkemizde yüzde 50-55 oranını vermesi gerekir. Onun altındaki oranları başarı olarak kabul etmemek lazım. Ama bu oran kaba gebelik oranı, eve bebek götürme oranı ise yüzde 35-40.

Erken doğum riski daha yüksek

Tüp bebek gebelikleri yüksek riskli olarak kabul ediliyor. Bu gebeliklerde ister tekil ister çoğul olsun erken doğum riski daha fazla oluyor. O da şöyle açıklanıyor: İnfertilite kadının, çocuk sahibi olamamasına neden olan etken ya da etkenler, aynı zamanda erken doğuma da sebep oluyor. Örneğin, kadının rahmi bir şekilde bu embriyoyu kabul etmiyorsa, gebeliğin de belli bir aşamasından sonra onu kabul etmiyor. Atmak istiyor. Biz aslında, onu zorluyoruz.

Kadınlar yumurtalarını, erkekler spermlerini kontrol ettirsin

Çiftlerin yaptığı en büyük hatalardan biri kendilerinde bir sorun olup olmadığını araştırmadan, doktora gitmeden çok uzun süre cinsel birliktelik sırasında korunması. Ama kadınlar yumurtalık rezervlerini kontrol ettirsin, erkekler de sperm testi yaptırsın. Çünkü çoğu zaman çiftler doktora gitmeden 4-5 sene korunuyor. Oysa kadının yumurtalıklarında sorun olabiliyor ya da erkeğin menisinde sperm olmayabiliyor. Kendilerini sağlıklı sandıkları için korundukları süre çocuk sahibi olmalarını daha da güçleştirebiliyor.

Sperm sayısı geçen yüzyıla göre neredeyse 10 kat düştü

Dünya Sağlık Örgütü erkeklerdeki sperm sayısının alt sınırını 15 milyona düşürdü. Geçtiğimiz yüzyıldaki kayıtlara göre erkeklerdeki sperm sayısı 100-120 milyon civarındaydı. 1940’larda bu sayıyı Dünya Sağlık Örgütü 40 milyon civarına revize etti. Şimdi ise 15 milyonu normal kabul eder hale geldik. Bir yüzyıl sonra ne olacak? Erkeklerdeki spermlerin giderek azaldığı doğru.

35 yaş doğurganlık konusunda kadınlar için önemli bir sınır!

Kadın ne kadar gençse tüp bebekte başarı şansı o kadar yüksek. Bizim için en ideal yaş 20-25 arası. Hatta doğurganlık için de en iyi yaş 20-25 yaş. Türkiye’de karşımıza şöyle bir paradoks çıkıyor. İki ayrı kesim var. Kırsal bölgelerde çok genç yaşta evlilikler oluyor, 15,16,17 yaşında... Bu kesim çocuğumuz olmuyor diye çok erken yaşta müracaat ediyor. Öte yandan büyük şehirlerde yaşayanlar üniversiteye gidiyor, kariyer yapıyor, işimi sağlamlaştırayım diye uğraşıyor ve 35 yaşına geliyor. 35 yaş kadınlar için önemli sınırlardan biri. 37’den sonra, yıl be yıl, ay be ay tüp bebekte gebelik oranları düşüyor. 43 yaş artık nokta oluyor. Bir kadının kendi yumurtalarıyla çocuk sahibi olabilme yaşı istisnalar hariç, en geç yaş 43 diyebilirsiniz.

6 denemeye kadar başarı şansınız eşit

Başarısızlıkla sonuçlanan tüp bebek denemelerinden sonra 2-3 ay ara vermeyi tercih ediyoruz. Daha sonra tedavi tekrarlanabiliyor. İnsanlar istedikleri kadar tüp bebek denemesi yapabilirler ama 6 kez uyguladıktan sonra başarının düşük olacağı düşünülüyor. Ama 6 kereye kadar başarı şansı eşit.