Tekneyi almak mı yoksa kiralamak mı mantıklı?
Birçok kişinin emeklilik hayali tekne alıp koy koy dolaşmaktır. Cam gibi denizlerde yüzmek, özgürlüğün tadını çıkarmak. Pek çok Avrupa ülkesinin aksine üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye'de ne yazık ki tekne sahibi olmak ekonomik olarak hiç kolay değil. Peki nasıl tekne alırız? Maliyeti nedir? Tekneyi almalı mıyız yoksa kiralamalı mıyız?
Yelken çok keyifli ancak pahalı bir hobi. Yeni başlayanlar, denizi henüz bir yaşam biçimine dönüştürmeyenler için satın almaktansa yelkenli tekneyi kiralamak çok daha uygun.
Uzmanlar tekne almayı düşünen birçok kişi için kiralamanın iyi bir çözüm olduğunu söylüyor. Ama bir gerçek var ki mutlaka başlangıç sürecinde hem kendinizi hem de ailenizi teknede test edin.
Türkiye Açık Deniz Yarış Kulübü (TAYK) Genel Müdürü Cahit Üren, "Benim 33 yıldır bir tek amacım var insanları denize çıkarabilmek" diye söze başlıyor. Üren, "Bir şekinde tekne almak lazım öyle ya da böyle. Eski ya da küçük bir yerden denizciliğe başlamak lazım" diyor.
Üren, Türkler'in tekne almadan önce yanlışlar yaptığını da sözlerine ekliyor, "Türkiye'de tekne almak isteyenler hemen yelken öğrenmeye çalışıyor bu yanlış. Tekne alacakların önce denizciliği öğrenmeleri gerekir.”
Her yıl 100 bine yakın yeni yat Akdeniz çanağına iniyor, bunların yaklaşık 700'ü Türkler tarafından satın alınan tekneler.
Yıllık bağlama ücretleri 2 binden başlıyor
- Yalıkavak Palmarina 52 metrekare tekne için yıllık 9 bin 178 euro bağlama ücreti alıyor.
- Marmaris'teki marinalar ortalama 7 bin euro yıllık bağlama ücreti alıyor
- Çeşme Marina 52 metrekare için yıllık 7 bin 310 euro, Nisan'a kadar yüzde 40 indirim var.
- Milta Bodrum Marina 52 metrekare tekne için yıllık 10 bin 630 euro alıyor.
- Ataköy Marina'da en düşük bağlama ücreti 24 metrekare için yıllık 4 bin 618 Euro.
- West İstanbul Marina'da en düşük bağlama ücreti 30 metrekare için yıllık 3 bin 180 euro.
- Setur Yalova Marina'da en düşük bağlama ücreti 24 metrekare için yıllık 2 bin 273 euro.
- Güzelce Marina'da en düşük bağlama ücreti 24 metrekare için yıllık 2bin 273 euro.
- Setur Kalamış ve Fenerbahçe Marinalarının maksimum derinliği 6.50 metre ve tonoz döşeli olduğu için demir atılamıyor. En düşük bağlama ücreti 24 metrekare için yıllık 3 bin 520 euro.
- Tarabya Tekne Park, İspark’ın işlettiği bir marina ve en düşük bağlama ücreti 24 metrekare için 8 bin 400 TL.
- 180 tekne kapasiteli İstinye Tekne Park'ta en düşük bağlama ücreti ise 24 metrekare için yıllık 8 bin 400TL.
- İstanbul City Port’un en düşük bağlama ücreti ise 35 metrekareye kadar yıllık 15 bin 457 TL.
Tekne masrafları yıllık 30 bin TL'ye çıkıyor
Bir bardak süt için inek beslemeyin
Amatör denizci, Vatan Ekonomi Müdürü Ercan İnan 14 metreye kadar olan teknelerin ekonomisini ve "tekne almak mı kiralamak mı mantıklı" sorusunun cevabını şöyle veriyor:
"Eğer zamanınızın büyük bir bölümünü denizde geçirecekseniz tekne almak kiralamaya göre tabii ki mantıklı. Ancak yoğun çalışıyorsanız, yılda iki ya da üç defa tekneye gidecekseniz mantıklı değil. Şu an filolarını zenginleştirmiş pek çok kiralama şirketi var. Rekabetten dolayı fiyatlar da makul seviyelerde. 2-3 haftasını sadece teknede geçirecek biri için tekne satın almak bir bardak süt içmek için inek beslemeye benzer. İyi donanımlı, genç bir yelkenli teknenin aylık kiralama bedeli 2 bin 500-3 bin euro civarında. İki hafta için 5-6 bin euro ödersiniz. Bunun için 100 bin euro'luk yükün altına girmeye gerek yok."
Türk denizleri için 11-13 metre ideal
Türk denizlerinde, özellikle Ege'de iki dalganın arasındaki mesafe dikkate alındığında ideal tekne ölçüsü 40-42 feet'tir. Daha kısa bir tekneniz varsa, gelen iki dalganın arasında kalırsınız ve denizci tabiri ile dayak yersiniz. Yani konforunuz azalır, tekne çok sallanır. 42 feet, 13 metredir. 40 ise 11-13 metre arasıdır. Bizim denizler için idealdir. Kalabalık bir aileyseniz 45-50 feet tekneye çıkmanız gerekebilir. Bireysel kullanım ve sadece yelken performansı için 35-37 feet uygundur.
En büyük gider marina kirası
Tekne sahiplerinin giderleri içinde kuşkusuz en büyük pay marina kirasının. Türkiye’de marinalarda metrekare kirası (yıllık) yerine göre 230 lira ile 500 lira arasında değişiyor. Yani 52 metrekarelik bir (boyu 13, eni 4 metre) teknenin yıllık bağlama ücreti (52 metrekarelik bir tekne için) 12 bin lira da olabiliyor, 26 bin liralara da çıkabiliyor. Doluluk oranı düşük marinalarda fiyat yarıya düşüyor. Mesela Bodrum'da, Yalıkavak ve Turgutreis'te kiralar pahalı. Ancak Gökova Körfezi'nde nispeten daha ucuz. 52 metrekare bir teknenin Bodrum Ören Marina'daki yıllık bağlama ücreti 14 bin TL iken, aynı tekneyi Bodrum merkeze bağlamak isteseniz 30 bin lira ödemeniz gerekebiliyor. Aynı durum İstanbul marinaları için de geçerli. Kalamış ve Ataköy pahalı görünürken, Pendik, Tuzla veya Yakuplu'da daha ucuz imkanlar var. İspark'ın işlettiği Tarabya ve İstinye tekneparkların da sakın Belediye işletmesi olduğu için ucuz olduğunu düşünmeyin. Hepsinden pahalı!
Yunanistan’da marina 5'te 1 fiyatına
İnan tekne sahibi olmanın Türkiye'de vergisel dezavantajları olduğunu vurguluyor, "Ülkemizde maalesef devlet denize açılan vatandaşını kıskanıyor ve ceza keser gibi yüksek vergiler uyguluyor, denizciliği teşvik etmiyor. Türkiye'de marinalar çok pahalı. Komşumuz Yunanistan'da marinalarda bağlama ücretleri bizden 5'e biri kadar ucuz. Marinaya girerseniz günlüğü 5-6 euroya bağlıyorsunuz teknenizi. Bu Türkiye'de günlük 100 euro’ya kadar çıkıyor. Örneğin İstanbul'un denize 370 km hududu var ama ucuza tekne bırakacak yer yok. Bu da sıradan insanların tekne almasını teşvik etmiyor. Tekne sahipleri artık özellikle kışlık bağlamak için Yunan adalarını tercih ediyor. Marmaris Netsel Marina'da yıllığı 5 bin 761 euro (günlük 79 euro) olan bağlama ücreti Simi adasında 10 euro. Yıllığı ise yaklaşık 2 bin 500 euro'ya geliyor. Aynı durum Kos ve Midilli için de geçerli."
Vergiler 2 bin TL
Eğer tekneniz ABD bayraklı ise ABD'ye vergi ödersiniz. Yıllık 700-800 dolar civarı yenileme ücreti alıyorlar. Sigorta gideri de var. Mesela 100 bin euro civarında tekneniz varsa, 1000 euro olur sigortası. Türk bayraklı tekneler de bağlama kütüğü harcı öderler. Boyuna göre 300 lira ile 3 bin lira arası değişir.
Bakım 1000 TL
Teknenin periyodik bakımında, sezon öncesi motor elden geçirilir. Eğer şanslıysanız ve sadece yağ, filtre değişimi ile sınırlıysa yani size ekstra bir masraf çıkarmıyorsa 500-1000 TL arasında bir bakım ücreti yeterli.
Üç yılda bir yenileyin
Üç veya dört yılda bir yelkenleri yenilemek gerekebilir. Güneş ışığı yelkenleri yıpratır. 800 ile 1500 euro arasında değişir fiyatları. Sürekli açıp açmamak da kişiye göre değişir.
15 bin lira marina
Denizciler 52 metrekarelik bir teknenin bütçesini yıllık olarak şöyle hesaplıyorlar. 15 bin TL marina, vergi ve sigortaya 5 bin TL. Genel giderlere 10 bin lira. Her şeyiyle beraber 25-30 bin TL senelik bir para ayırmanız demek bu.
"Eğer denizde 1-1.5 ay geçiriyorsanız, teknenin içinde yaşarım derseniz tekne alın."
2. el almak mantıklı
Yelkenliye yeni başlıyorsanız ikinci el tekne alın. Böylece neyi sevip sevmediğinizi daha iyi anlarsınız. Tekneyi durduğu yerde kesinlikle almayın. Mutlaka seyir yapın. İkinci el tekne alıyorsanız, aldığınız fiyatın üzerine yüzde 20-30 bakım, tamir, parça değişim gideri koymayı unutmayın...
Ustalara dikkat!
Türkiye'de denizcilik zenginlerin yaptığı bir spor, hobi olarak algılanıyor. Ancak deniz sevdalısı pek çok amatör denizci var. Motorcusu, yelkencisi döşemecisi, sizi paralı zengin olarak görür. Bu yüzden de fiyat aldığınızda tabir yerindeyse uçarlar. Pazarlık yapın mutlaka.
Ehliyet almak şart
Ehliyet almak zorlu ve zahmetli bir süreç. Önce sanal kursa gidiyorsunuz, sınava giriyorsunuz. Geçtikten sonra esas sınav için başvuru yapıyorsunuz. Kaptan ehliyetinin yanında telsiz ehliyeti de var. Çünkü sahil güvenlik bazen ikisini de sorabiliyor. Bunun fazla maliyeti yok. 500 lirayı geçmez.
