Son 25 yılın en iyi Türk romanları

Tahminlere göre bu, dünya edebiyat otoritelerinin de Türk romanlarına ilgi duymasına neden olacak. Peki son yıllarda Türk roman sanatının öne çıkan kitapları hangisi?


Edebiyat eleştirmenleri bu soruya genellikle Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı sınırları içinde yanıt arar ve Ahmet Hamdi Tanpınar ile Oğuz Atay’ın zamanında bilinmeyen değerlerini teslim ederlerdi. Ancak biz tam da bu yüzden soruyu “1980 sonrasında en öne çıkan Türkçe romanlar” olarak sınırladık. Böylece medyanın ilgisini çeken romanların edebiyat otoritelerinin ilgisini çekip çekmediğini de sorgulayabilecektik. Altı kişiden oluşan jürimizin listesi ise bu konuda farklılık sergiledi. Aynı listede “medyatik” olmakla eleştirilen bir kitap da yer aldı, medyanın çok az bahsettiği de. Bazı eksikler yok değildi. Mesela “Kabuk Adam” ile başlayan edebiyat serüveni büyük bir heyecanla karşılanan Aslı Erdoğan’ın en beğenilen romanı “Kırmızı Pelerinli Kent” listelerde yer almadı. Yazarın “Kabuk Adam” kitabını sadece Sırma Köksal listesine aldı. Yine kitapları çok satan Elif Şafak da sadece bir listeye girebildi. Okay Gönensin, Şafak’ın “Baba ve Piç” romanını listesine aldı. Yazarın yurt dışına açılmasını sağlayan “Mahrem” hiçbir listeye giremedi.

Türk edebiyatının adından en fazla söz ettiren, kitap satışları bir milyonu bulan Ahmet Altan, Zeki Coşkun’un listesine giren “Yalnızlığın Özel Tarihi” ile sınırlı kaldı. Murathan Mungan hiçbir listede yer almadı. Polisiye romanının “ucuz edebiyat” imajını silip okur sayısını artıran Ahmet Ümit ise listelere girmedi. Yine aynı şekilde en çok okunan kadın yazarlardan olan Buket Uzuner ve Ayşe Kulin de listelerde yer almadı. Orhan Pamuk’un romanları içinde ise en öne çıkanı “Cevdet Bey ve Oğulları” oldu. Oysa Nobel Akademisi Pamuk için “roman sanatını bizden aldı” derken onun roman kurgusuna getirdiği değişikliği kast etmişti ki, yazarın edebiyatındaki bu değişiklik de “Kara Kitap” la netleşir.



İşte ilk beş



Sevgili Arsız Ölüm/ Latife Tekin/ Yapı Kredi Yayınları

Tekin’in bu romanı, Huvat Ailesi’nin köyden kente göçünü, ailenin geleneksel kültürün öğeleriyle kent hayatında tutunma çabalarını konu alır. Yazarın hayat hikayesinden de izler taşıyan romanın en önemli özelliği “annenin sesi”dir. Bu ses masalların, türkülerin, manilerin, halk hikayelerinin sesidir ve tüm bunlar anlatıya fantastik bir edebi zevk kazandırır. “Sevgili Arsız Ölüm” Farsça’dan İngilizce’ye birçok dile çevirimiştir.



Puslu Kıtalar Atlası/ İhsan Oktay Anar/ İletişim Yayınevi

Ege Üniversitesi Felsefe Bölümü öğretim üyesi olan İhsan Oktay Anar’a şöhretini kazandıran roman. Dördüncü Mehmet döneminde geçen roman pek çok okura “Bu nasıl bir hayalgücü” dedirtmiştir. Komedi, felsefe, fantazinin harmanladığı romanın en ilgi çeken özelliklerinden biri de Rendekar isimli kahramanın Renee Descartes olmasıdır.



Cevdet Bey ve Oğulları/ Orhan Pamuk/ İletişim Yayınevi

Orhan Pamuk’un ilk romanı. “Karanlık ve Işık” adıyla Milliyet Roman Yarışması’nı kazanmıştır. Karacan Yayınları birinci olan romanı basacağına söz verse de romanı basmamış, Orhan Pamuk da bu yüzden dava açmıştır. Roman, Nişantaşlı bir ailenin üç kuşak süren hikayesi odağında Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmasıyla içine girilen uluslaşma sürecini anlatır. Bu Abdülhamit’in son yıllarında küçük bir dükkan sahibi olan, ilk Müslüman tüccarlardan Cevdet Bey ve oğullarının hikayesidir.



Kara Kitap/ Orhan Pamuk/ İletişim Yayınevi

Orhan Pamuk’un romana yepyeni bir kurgu getirdiği romanı. Romanın kahramanları Galip ve Celal ise isimlerini Şeyh Galip ve Mevlana Celalettin Rumi’den alır. Roman, Galip’in çocukluk aşkı, amcasının kızı, sevgilisi ve kayıp karısı Rüya’yı aramasıyla başlar. Onun bu arayışına çocukluğundan beri yazılarını hayranlıkla okuduğu yakın akrabası gazeteci Celal’in köşe yazıları eşlik eder. Böylece okur esrarlı bir kent olan İstanbul’un sokaklarında Celal’in çarpıcı köşe yazılarını okumaya başlar.



Hayır/ Adalet Ağaoğlu/ Yapı Kredi Yayınları

Adalet Ağaoğlu’nun “Dar Zamanlar” üçlemesinin sonuncusu. Üçlemenin ilki olan “Ölmeye Yatmak” romanını “İntihar etmeyeceksek içelim bari” ilk cümlesi ile hafızalara kazınan “Bir Düğün Gecesi” izlemişti. 12 Mart ortamında düşe kalka ayakta kalan, küçücük umutlara sarılan bireylerin hikayesiydi. İşte “Hayır” bu romanın bittiği yerden başlar ve bir akademisyenin çektiği sıkıntıları ve Türkiye’nin son dönemini konu alır.



JÜRİ HANGİ ROMANLARI NEDEN SEÇTİ?



Handan İnci, Mimar Sinan Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı öğretim görevlisi

Cehennem Kraliçesi, Selim İleri
Sevgili Arsız Ölüm, Latife Tekin
Sessiz Ev, Orhan Pamuk
Kara Kitap, Orhan Pamuk
Yeni Hayat, Orhan Pamuk
Benim Adım Kırmızı, Orhan Pamuk
Kılavuz, Bilge Karasu
Puslu Kıtalar Atlası, İhsan Oktay Anar
Yeni Düşen Dualar, Sema Kaygusuz
Bin Hüzünlü Haz, Hasan Ali Toptaş



Yıldız Ecevit, Edebiyat araştırmacısı – Yazar

Sevgili Arsız Ölüm, Latife Tekin
Beyaz Kale, Orhan Pamuk
Kara Kitap, Orhan Pamuk
Benim Adım Kırmızı, Orhan Pamuk
Puslu Kıtalar Atlası, İhsan Oktay Anar
Bin Hüzünlü Haz, Hasan Ali Toptaş
Gölgesizler, Hasan Ali Toptaş
Kitab-ı Duvduvani, Hakan Erdem,
Ağır Roman, Metin Kaçan
Yere Düşen Dualar, Sema Kaygusuz


Okay Gönensin,
Vatan gazetesi yazarı, VatanKitap yayın danışmanı

Cevdet Bey ve Oğulları, Orhan Pamuk
Baba ve Piç, Elif Şafak
Sevgili Arsız Ölüm, Latife Tekin
Cehennem Kraliçesi, Selim İleri
Gece, Bilge Karasu


Sırma Köksal,
Everest yayınları editörü

Cevdet Bey ve Oğulları, Orhan Pamuk
Sevgili Arsız Ölüm, Latife Tekin
Puslu Kıtalar Atlası, İhsan Oktay Anar
Ağır Roman, Metin Kaçan
Cemil Şevket Bey, Aynalı Dolaba Üç
El Revolver, Selim İleri
Piç, Hakan Günday
Canistan, Yusuf Atılgan
Gölgesizler, Hasan Ali Toptaş
Refakatçi, Perihan Mağden
Kabuk Adam, Aslı Erdoğan


Zeki Coşkun, Radikal gazetesi köşe yazarı - Kitap eki yazarı

Yaşarken ve Ölürken, Selim İleri
Sevgili Arsız Ölüm, Latife Tekin
Hayır, Adalet Ağaoğlu
Gece, Bilge Karasu
Kara Kitap, Orhan Pamuk
Yalnızlığın Özel Tarihi, Ahmet Altan
Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana,
Yaşar Kemal
Yalan, Tahsin Yücel
Uykuların Doğusu, Hasan Ali Topbaş


Semih Gümüş, Radikal gazetesi yazarı - Edebiyat eleştirmeni – Yazar

Kimsecik (Yağmurcuk Kuşu, Kale Kapısı, Kan Kalesi -üçleme)
Hayır, Adalet Ağaoğlu
Bay Muannit Sahtegi’nin Notları,
Vüs’at O. Bener
Kılavuz, Bilge Karasu
Sevgili Arsız Ölüm, Latife Tekin
Uykuların Doğusu, Hasan Ali Toptaş
Cevdet Bey ve Oğulları, Orhan Pamuk
Doğu Öyküleri, Ferit Edgü
Karanlığın Günü, Leyla Erbil
Ben ve Öteki, Tahsin Yücel
Paf ile Puf, Salâh Birsel


Türkiye’de her yüz kişiden 5’i kitap okuyor

Birleşmiş Milletler İnsani Raporu’na göre Türkiye, okuma alışkanlığında Libya, Tanzanya, Ermenistan gibi ülkelerin de bulunduğu 173 ülke arasında 86’ncı sırada yer alıyor. 7 milyon nüfuslu Azerbaycan’da kitaplar 100 bin tirajla basılırken, 75 milyon nüfuslu Türkiye’de bu rakam 2 bin 500 civarında. Ancak Bağımsız Eğitimciler Sendikası’nın yaptığı araştırmaya göre Türk gençliği okumamasına rağmen her konuyu biliyormuş gibi davranıyor. Mesela hayranı olduğu şarkıcı ve futbolcuların özel hayatı ve künyesi ile sevgililerini ezbere biliyorlar. Sendikanın araştırmasına göre gençliğin bilgisi olmasa da her konuda fikri var. Birleşmiş Milletler İnsani Raporu’na göre Türkiye’de, yılda 23 milyon adet kitap basılırken, Japonya’da 4 milyar 200 milyon adet kitap basılıyor. Türkiye’de kitap okuma oranı en iyimser rakamla yüzde 4.5... Yani yüz kişinden sadece 4 yada 5 kişi kitap okuyor. Bir yılda, ders kitapları hariç Amerika’da 72 bin, Almanya’da 65 bin kitap basılırken Türkiye’de ise 6 bin 31 kitap yayımlanıyor. 7 milyon nüfuslu Azerbaycan’da kitaplar 100 bin tirajla basılırken, 75 milyon nüfuslu Türkiye’de bu rakam 2 bin 500 civarında. Avrupa Birliği ülkelerinde yıllık kitap harcaması 500 dolarken Türkiye’de 2 dolar.