Seçmeni şarkılarla tavlamak mümkün

30 Mart seçimlerinde sosyal medyanın etkisi artsa da seçim şarkıları vazgeçilmezliğini korudu. AK Parti Dombra, CHP Hayat Bayram Olsa'yla oy istedi. Siyaset bilimcilere göre şarkılarla katılımı artırıp seçmeni etkilemek mümküm. Dombra da bu seçimde kendini kanıtladı.

Türkiye’de her seçim döneminde olduğu gibi bu seçim sürecinde de siyasetin tansiyonu çok yükseldi. Gerilim “daha çok oy” almak isteyen siyasi partilerin şarkılarına da yansıdı. Türkiye seçim şarkılarını 1973 yerel seçimlerinde duymaya başladı. Ecevit, Şenay’ın seslendirdiği “Hayat Bayram Olsa” ve “Sev Kardeşim” şarkılarıyla oy istedi. 30 Mart seçimlerinde de CHP yine bu şarkılarla nostalji yaptı. AK Parti ise liderini ön plana çıkaran Dombra’yı tercih etti. Poptan, türküye siyasi partiler Türkiye’ye ne dinletti...

Poptan türküye dönüş oldu

Şarkıların etkisini en çok hissettiren seçimlerden biri Özal’ın 1983’te kullandığı ‘Arım balım peteğim/ Anavatan çiçeğim’ parçasıydı. Bu şarkı 14 dakikalık süresiyle en uzun seçim şarkısı olarak tarihe geçti. Özal’ın üç dönemlik iktidarı da böylece başlamış oldu. 90’lı yıllarda hit şarkılar seçim kampanyalarının en vazgeçilmez unsuruydu. Öyle ki ANAP dönemin tüm popüler şarkılarını partiye uyarlayıp bir kaset bile çıkardı. Sezen Aksu’nun söylediği ve ANAP’a uyarlanan “Hadi bakalım sandıklara/ 2 binli yıllara/ 20 Ekim Pazar günü/ bütün oylar ANAP’a” şarkısı bugün bile akıllarda. DYP lideri Tansu Çiller de aynı yıllarda popüler şarkıları tercih etti. 1995 yılına kadar Mehter Marşı dışında müzik istemeyen Erbakan kuralını Yıldırım Gürses ile bozdu ve “Müjdeler olsun Erbakan geliyor” dedi.

Partilere özel besteler 2002’de AK Parti ile türkü tarzında hayatımıza girdi. Bu parçaların diğerlerinden farkı uyarlama değil, seçime özel besteler olması idi. Her fırsatta birlik ve beraberlik vurgusu yapan AK Parti, seçim şarkılarında ANAP ve DYP gibi popüler kültür motifli bir söylem yerine halk müziğini tercih etti.

‘AK Parti milliyetçileri de etkilemek için çabaladı’

Yolsuzluk operasyonları nedeniyle muhalefet tarafından sert eleştirilen AK Parti 30 Mart seçimlerinde şarkılarının sesini iyice yükseltti. AK Parti’nin seçim şarkısı TRT’de milliyetçi kesime hitap eden ‘Kızılelma’ dizisi ile hit olan Orta Asya kökenli Dombra oldu. Parti lideri Recep Tayyip Erdoğan’ı ön plana çıkaran, sözleriyle Dombra’nın yeniden uyarlanmış hali Erdoğan’ın Milliyetçi oyları tavlama çabası olarak nitelendi.

Siyaset bilimci Ozan Örmeci’ye göre bu şarkı AK Parti’nin tabanını genişletme hedefinin bir parçası: “Dombra İslamcı-muhafazakar taban dışında Türk milliyetçisi çevrelere de ulaşması açısından bilinçli bir tercih. Adeta bir Türk-İslam sentezi. Şarkıda geçen ‘Ezilenlerin gür sesidir o, Suskun dünyanın hür sesidir o’, ‘Göründüğü gibi olan, Gücünü milletten alan Recep Tayyip Erdoğan’, ‘Halkın adamı, Hakkın aşığı, o milyonların umut ışığı’, ‘Mazlumlara sırdaş olan, gariplere yoldaş olan’ gibi dizelerle Erdoğan’ın halkçı-popülist imajı desteklenmeye çalışıldı. Başbakan ve çevresi ile ilgili yolsuzluk iddiaları da giderilmek istendi. Ve başarıldı.”

2014 seçim şarkılarında nostaljik uyarlamalar esti geçti. Cumhuriyet Halk Partisi ise geçmişe döndü. Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu yerine bütün başkan adaylarının yer aldığı klipte “Hayat Bayram Olsa” dedi.

HDP reklam kampanyasında ‘öteki’ diye tabir edilen her kesimi kucaklayan bir vaat politikası yürüttü.

MHP, Anadolu rock tarzındaki seçim şarkısı ‘Başka Çare Arama’da “Uyan Türkiyem artık uyan, MHP’dir son kalen, son yuvan” diyerek seçmeni sandığa çağırdı.

Önceki seçimlerden farklı olarak bu seçimlerde demokratikleşme paketinin bir getirisi olarak farklı dil ve lehçelerde propaganda yapıldı. AK Parti ile HDP/BDP Kürtçe şarkılara da yer verdi. Diğer partiler ise henüz Türkçe’nin dışına çıkmadı.

Bir şarkı 3-15 bin TL

Adaya özel beste ve sözü ile 3 günde hazırlanan seçim şarkıları 3-15 bin lira arasında değişiyor. Tanıtım filmleri ise 10-30 bin lira arasında...

Milyonları hipnotize eden Zeynep Nine

“Oyum Sarıgül’e diyerek CHP İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Mustafa Sarıgül’e oy isteyen 77 yaşındaki Zeynep Çakır, seçim sürecinin en akılda kalan reklam yüzü oldu. Zeynep Nine’nin içten sesi birçok seçmenin oyunu da etkiledi. Sosyal medyada seçmenler Çakır’ın rol aldığı reklam nedeniyle oyunu Sarıgül’e vereceğini belirtti.

Ayazağa'da asansörsüz bir apartmanın 7'inci katında oturan Zeynep Çakır, mahallenin Zeynep Ninesi. Aslen Karsl olan ve üç çocuğundan birini üç yıl önce kaybeden Çakır, Mustafa Sarıgül’ü oğlu gibi sevdiğini söylüyor. Sözleriyle büyük etki yaratan Zeynep Nine, “Biz bunu reklam olsun diye yapmadık” diyor.  

Katılım oranını artırıyor

2011'deki seçim şarkılarının oy oranlarına etkisiyle ilgili araştırma yapan Fırat Üniversitesi’nden Doç. Dr. Nural Tanyıldızı en çok akılda kalan seçim şarkısının en çok oyu da alan partiye yani AK Parti'ye ait olduğunu belirtiyor. Tanyıldızı şu tespiti yapıyor: "Seçim şarkıları seçmenin siyasal partiyi hatırlamasını sağlıyor. Ayrıca seçmeni harekete geçirip siyasal katılımı artırıyor.”

Güvenç Dağüstün / Tenor

“Bu ilkel şarkılarla halkı aşağılıyorlar”

“Bizim geleneksel müziğimiz tek seslidir. Ama, Itri'nin, Dede Efendi'nin müziğine baktığınızda muhteşem melodiler görürsünüz. Hatta Bach partisyonununu aratmazlar. Hiçbir zaman ilkel değildirler. Dünyadaki devrim şarkılarına baktığınızda çok sesli geleneklerinden beslendiklerini görürsünüz. Seçim şarkıları da öyle olmalı ancak bizde her dönem basiti bırakın ilkel melodiler var. Bu her şeyden evvel halkı aşağılamaktır. Çirkin besteler ve hatta kötü devşirilmiş şarkılarla seçim kampanyası yürütülüyor. Müzik seçimleri işte bu kadar net belli edebilir her şeyi...”

Seçim TOP TEN

1) 1973- Hayat Bayram Olsa / Bülent Ecevit

2) 1977- Zühtü/ Adalet Partisi/ Süleyman Demirel (Hababam Sınıfı’yla tanınan Zühtü, Öztürk Serengil’e ait, milliyetçi bir Zühtü’ye çevrilerek kullanılışı sağ sol çatışmasını körüklemiş midir bilinmez ama sözleri şöyle: “Komüniste kanma Zühtü/ Ar namus gider Zühtü/ Din imanın kalmaz Zühtü”

3) 1983- Arım Balım Peteğim/ ANAP (Tek ümidim her şeyim, Özal benim liderim/ Bilsem ki öleceğim/ Yine onu seçeceğim)

4) 1994- ANAP "Hadi bakalım sandıklara/ İki binli yıllara/ 20 Ekim Pazar günü/ bütün oylar ANAP'a"

5) 1994-95 Mesut Yılmaz İzel/ Hasretim (Oy Mesut denizleri aş da gel kurbanın olam, kurtar bizi buralardan)

6) 1994- Bu Kız Beni Görmeli/ DYP "Kardak kayasına çıkmış birkaç deli/ Bu bacın korkmadı kürsüden kükredi/ Bu bayrak inecek, bu asker gidecek/ Dünya alem Türkün gücünü görecek"

7) MHP 1995 seçimlerinde Grup Yorum’un “Dağlara Gel” parçasını kullanmış, sözlerini “Türkeş’e gel” olarak değiştirmişti.

8) 1999- MHP/ Ölürüm Türkiyem

9) 2002 Abone/ Mesut Yılmaz (ANAP’lıyız ANAP’lı biz farklıyız çok farklı)

10) 2002- Pala Remzi/Mehmet Ağar