.
Son olarak ‘Samatya Katili’ olarak bilinen zanlının görgü tanıklarının ifadeleriyle çizilen robot resminin Emniyet’i başarıya götürmesinin ardından, Eşkal Tespit Bürosu’nun kapısını çalıp, robot resimlerin nasıl yapıldığını öğrendik. Emniyet Amiri Faruk Emrem ve Komiser Mevlüt Tosun, robot resimde zanlıya en az yüzde 50’lik benzerlik yakalandığını dile getiriyor.
mniyetin kilit noktalarından biri Olay Yeri İnceleme ve Kimlik Tespit Şube Müdürlüğü. Zanlı suç mahalinden kaçmayı başardığında iş izini sürmeye kalıyor. Bunun için son yıllarda dünyadaki en gelişmiş teknikleri kullanan İstanbul Emniyet’i son olarak kamuoyunda ‘Samatya Katili’ olarak bilinen zanlının yakalanmasını, görgü tanıklarının ifadelerine göre çizilen robot resim ile gerçekleştirdi. Samatya’da bir yaşlı kadının öldürülmesi, dördünün yaralanması olayının faili yakalandığında da robot resim ile arasındaki benzerlik gözden kaçmadı. İstanbul Emniyeti Olay Yeri İnceleme ve Kimlik Tespit Şube Müdürlüğü’nün kapısını çalıp, robot resmin nasıl çizildiğine tanıklık ettik. Giderken, görsel yönetmenimiz Murat Çiçek’in yüz hatlarını hafızamıza kazıyıp, onu olabildiğince tarif ettik ve ortaya çıkan sonuç gerçekten oldukça benzerdi. Ancak her görgü tanığının iyi bir tarif yapabilecek kadar zamanı olmayabiliyor. Tariften çizim inceliklerine büro amirlerinden robot resimle ilgili bilmediklerimizi öğrendik.
Veri tabanı genişliyor
Mevcut sistemde veri tabanına kayıt yapılan şüphelilerin fotoğrafları ekleniyor. Sık tarif edilen tanıkların çok sık hatırlayabildikleri şeyler işaretleniyor. Bunun üzerinden sorgulamalar yapılıyor.
Şu yaşlarda, şu kiloda şeklindeki tarifin üzerine robot resim çizilmeden sorgulamalar yapılıyor. Veri tabanı genişlediği için özellikle İstanbul’da son 7-8 yıldır daha verimli sonuca gidiliyor. Veri tabanının geniş ve doyurucu olması polisin işini kolaylaştıran şeylerin başında geliyor.
Robot resim çizenler kim?
Emniyet Bürolarında robot resim çizen kişiler üniversitelerin Güzel Sanatlar Fakültesi’nde resim ya da heykel bölümü mezunları arasından seçiliyor. Ardından robot resim üzerine özel bir eğitimden daha geçiriliyor. Hem teknik, hem psikolojik açıdan yetiştiriliyor.
Bilgisayar programları tipolojiye bazen uymuyor
Teknolojik olarak son 10 yıldır kullanılan bilgisayar programları, eşkal tespitinde önemli bir adım. Ancak hala elle çizim yapanların yerini bazı açılardan dolduramıyor. Emniyet Amiri Faruk Emrem, bunu şöyle açıklıyor: “Bilgisayar programları Avrupa ya da Amerika kökenli olduğu için orada kullanılan yüz yapıları bizim Kafkas, Anadolu ya da Türk yapısına çok uymayabiliyor. Öyle durumlarda çizim yapan arkadaşlar ön plana çıkıyor.”
Kamera görüntüleri de robot resme dökülüyor
İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nün son 10 yıldır etkili olarak kullandığı MOBESE uygulamaları da robot resim çıkarmaya yardımcı oluyor. Görgü tanığı yoksa ve kamera görüntülerinden yola çıkılıyor.
Adım adım çizim
Emniyete ifade vermek için gelen kişi, öncelikli işlemlerin ardından robot resim çizen polis memuru ile görüştürülüyor. Uzman polis önce zanlının cinsiyetini, kilosunu, boyunu, tahmini yaşını soruyor. Olayın karanlıkta mı, aydınlıkta mı, nasıl bir mekanda olduğu bilgisi önceden var olduğu için çizim yapan kişi, duyduklarını kağıt üzerine aktarmaya başladığında bunları da dikkate alıyor. Mağdurun verdiği tarif üzerine ressam kendi deneyimini, bilgisini ve becerisi toplayarak resmi oluşturuyor.
Tipoloji olarak en zor çizim hangisi?
Tipoloji olarak çizim yapan memurlar, zor bir tip olmadığını söylüyor. Öncelikleri kulak, burun ve yüz detayları. Zanlının dövmesi, küpesi gibi detaylarının olup olmadığı da önemli. Ancak esas zorluk görgü tanığının ya da mağdurun hatırlamakta zorluk çekmesi ya da yanlış tarif.
‘Bu işte tek zorluk tarifte’
Komiser Mevlüt Tosun, “Tariflerde artık tabii ki anlatan kişi ya da gören kişinin vereceği bilgiler de önemli. Görgü tanığının aklında belki 5 saniyelik bir görüntü var, bu suçtan etkilenen bir kişi de olabilir korkusu, heyecanı, olayın gece mi, gündüz mü olduğu, yandan görmesi cepheden görmesi, mesafesi hepsi etken.. Ekipte çizim yapma kabiliyetinin yanı sıra olay yerini yeniden yaşatmaya yönelik hatırlatıcı unsurları bir araya getirip, iyi bir tarif alması da önemli yer teşkil ediyor. Hafızadan o görüntüyü alabilecek sorular soruyoruz” diyor.
‘Benzerlik en az yarı yarıya tutuyor’
Komiser Mevlüt Tosun, “Moto mot aynısını yapacağız demiyoruz. Farklılıklar olabilir, ancak robot resmin tamamlanması sonucunda, zanlı yakalandığında yüzde 50’lik bir başarımız kesinlikle oluyor. Bunu kendi gözlerimizle görüyoruz” diyor. Samatya katilindeki benzerlik de yakın zamanda bunu yansıttı. 
‘Yüz motifi en önemli rehberimiz’
Robot resim uzmanı polis memuru Halil İbrahim Bulut ise, “Biz sürekli bu işi yaptığımızdan dolayı bir de dışarıda gezerken de dahil yüz motiflerini çok iyi inceliyoruz. Vatandaşın anlattıklarına göre, daha önce yüzlercesini çizdiğimiz için gözümüzün önüne hemen ufaktan da olsa bir şey geliyor” şeklinde konuşuyor.
