Ne iş yaptığımı duyan herkes şaşırıyor

- Begüm Buğdaycı Açıkkol, Türkiye’nin ilk özel kobay yetiştiricisi. Kobay Deney Hayvanları adlı şirketinde genetik olarak insana en yakın canlı oldukları için ayda 2 bin civarında fare ve sıçan üretiyor; üstelik şimdi ihracaata da başladı.


Nasıl karar verdiniz; kobay hayvanları üretmeye ve satmaya?

Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde okudum. Hocamız yurt dışında deney hayvanlarının üretiminin özel sektörde nasıl gelişmiş ve yıllar öncesine dayalı olduğundan bahsetmişti. Bunun üzerine yaptığım araştırmalarda ülkemizde özel sektörde böyle bir girişimin olmadığını öğrendim. Nedeninin ise yatırım maliyetlerinin oldukça fazla olmasına karşılık kâr amacı güden değil, bilimsel alanda hizmet veren bir iş dalı olduğunu gördüm. Benim iş fikrime destek vererek ülkemizdeki bilimsel araştırmaların gelişmesini sağlayacak yatırımcılara ihtiyacım vardı. Bunun için de "Bir fikrin mi var?" yarışmasına katıldım. Birinci oldum. Projeme genç yönetici iş adamları ortak oldu ve Kobay Deney Hayvanları Laboratuarı A.Ş.'yi kurduk.

Hangi hayvanları üretiyorsunuz?

Wistar albino rat (sıçan), sprague dawley rat, balb c fare, cd1 fare, c57bl6 fare, nude fare.

Peki neden kobay olarak en çok fare tercih ediliyor?

Genelde maymun, tavşan, zebra balığı, kurbağa, tavuk da kullanılıyor ama birinci sırada fare, sıçan ve bunların alt türleri var. Çünkü genetik olarak insana en yakın canlılar... Bu nedenle biz sadece bu türleri üretiyoruz. Farklı bir tür istenirse ithal ediyoruz.

Siz tüysüz fare de üretmişsiniz...

Nude fareler bağışıklık sistemleri baskılanmış oldukları için kanser çalışmalarında yurt dışında ilk sırada kullanımı olan bir tür. Çalışma sonuçlarının güvenilirliğinin en fazla olduğu bu türe ülkemizdeki araştırmacıların kolaylıkla erişebilmesi için Türkiye'de ilk defa spf nude fare üretiminde bulunduk.

Bu tarz başka çalışmalarınız var mı? Yani yakında tüysüz fare gibi başka sıra dışı hayvanlar da olabilir mi?

Üretimimiz olduğu türlerin dışındaki türlere de hızlı ulaşımı sağlayabilmek için dünyanın ben büyük deney hayvanı üretim ve araştırma laboratuarı olan Charles River Laboratuvarı’nın Türkiye distiribitörü olduk. Ülkemizdeki araştırmacılara yurt dışındaki araştırmacıların aldıkları tüm eğitimleri ortak olarak vermeye başladık. Artık dünyanın en gelişmiş laboratuarlarının kalitesinde deney hayvanına ve bilimsel bilgiye ulaşımını sağlamış olduk.

Bir ayda ne kadar kobay hayvanı üretiyorsunuz?

İhtiyaca göre farklılık gösteriyor. Ancak ortalama 2 bin civarında.

Peki bir fare ne kadar zamanda üretiliyor?

Bir anne 21 günlük gebelik döneminin ardından doğum yapabiliyor.

Bir yılda dünyada 50 milyon, Türkiye'de 300 bin kobay hayvanı kullanılıyor



Bir yılda Dünyada ne kadar kobay hayvanı kullanılıyor?

Elli milyon civarında.

Bu rakam Türkiye’de ne kadar?

Üç yüz bin civarında.

İhracaata da başlamışsınız... Hangi ülkelere hangi hayvanları sattınız?

Uruguay'a kobay ihraç ettik. 2012 Aralık ayında ilk ihracatımızı gerçekleştirdik.

Ben gelip sizden kobay hayvanı alabilir miyim?

Elbetteki hayır. Yerel Etik Kurulu onayı alan bilimsel projelere deney hayvanı tedarik edebiliyoruz.

Bundan sonraki hedefiniz nedir?

Herkes hayatını bir işe adar; benim adadığım iş de Türkiye'de tıbbi alanda yapılan arge çalışmalarına alt yapı sağlamak oldu. Böyle de devam edecek.

İşimle gurur duyuyorum

"Bu değişik işi yaptığım için çevremdekiler şaşırıyor elbette. Ancak tepkiler hep olumlu. "Fareleri nasıl eline alıyorsun" cümlesini ise yeni tanıştığım istisnasız herkesten duyuyorum... Veteriner hekim olabilmek için önce hayvan sevginizin olması lazım. Ben de hayvanları çok seviyorum. İşim gereği sadece kemirgen hayvanlarla bir aradayım, onları da diğer hayvanlardan ayırt etmiyorum... Evliyim ancak çocuğum yok. Laboratuvarımda bu kadar çok tatlı yavru farem varken çocuk da istemiyorum; onların sevgisi bana yetiyor... Hem bir Türk vatandaşı hem de bir veteriner hekim olarak oldukça gurur verici bir pozisyondayım."

Fiyatları 20-250 TL arasında


Kobay hayvanlarının fiyatları ne?

20 TL-250 TL arasında farklılık gösteriyor.

Ürettiğiniz hayvanlar nerelerde kullanılıyor; müşterileriniz kimler? Kozmetik yapımında mı kullanılıyor mu kobaylarınız?

Bilimsel amaçlı araştırmalar dışında asla satış yapmıyoruz. Şirket politikamız insanların sağlığına fayda sağlayacak çalışmalara hizmet vermektir.

Hayvan hakları savunucularından ne gibi tepkiler alıyorsunuz?

Olumsuz bir tepki almıyoruz. Bunun nedeni tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yasalar çerçevesinde Avrupa Birliği standartlarında bir laboratuvar kurduk. Türkiye’deki bilimsel çalışmalara ışık tuttuk, alt yapı sağladık, eğitimler verdik. Laboratuvarımızda yapılan çalışmalar uluslararası platformda ödüller almış ve ülkemize böyle bir katkıda bulunduğumuz için haklı bir gurur yaşamaktayız. Tüm ortaklarım ve ben beş yıl önce çıktığımız bu yoldaki amacımız olan kâr etmek değil Türkiye’de bilimsel platformda fark yaratmak ve gelişimine katkı sağlamaktı. Şu anda tam da istediğimiz noktadayız.