Kalp krizi anında ne yapalım?

Dünyada her yıl 20 milyona yakın insan kalp ve damar hastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor. Kalp krizi zaman zaman sessiz sedasız zaman zaman ise ciddi belirtilerle yaşanır. Sessiz kalp krizi, bazen yürürken veya iş yaparken, bazense yemek sonrası mide baskısı, geçici fenalık hissi, bulantı ve soğuk terleme gibi belirtilerle gelir. Kişi çoğu zaman kriz geçirdiğini bile fark etmez. Sesli ve gürültülü kalp krizlerinde ise ciddi ya da rahatsız edici tarzda göğüste-kollarda uyuşma, ağrı, baskı ve fenalaşma gibi sorunlar yaşanır. Ancak ister sesli ister sessiz olsun kalp krizi sinyallerini mutlaka dikkate almak ve hızlı hareket etmek gerekir.

Kalbin beslenmesini sağlayan koroner kan akımındaki ani kesilme, kalp hücrelerinde beslenme kaybına yol açar. Bu durum, kalp kasının fonksiyon ve canlılığının yitirmesine sebep olur. Bu ani koroner tıkanma genellikle kalp kasını enerji açısından savunmasız yakaladığından tıkanan koroner arterin beslediği alanda çoğu zaman geri dönüşümsüz hasar gelişir. Buna, kalp krizi veya tıbbi tabirle miyokart infarktüsü denir.

Kalp krizi gelmeden önce haber verir

Kalp krizleri, çoğu zaman son noktaya gelmeden önce bazı sinyallerle kendini gösterir. Ön belirtileri, çabuk yorulma, tıkanma, yürürken veya yokuş çıkarken daha önce olmayan kesiklik veya göğüste baskı, nefes alamama veya hava açlığı gibi şikayetlerdir. Bu sorunlar çoğu zaman “Hamlaştım”, “Kilo aldım da o yüzden böyle oluyor”, “Yemeği çok kaçırdım” veya “Son zamanlarda sporu bıraktığım için oldu” gibi nedenlere dayandırılır. Ancak bu hafif gibi görünen şikayetler erişkin bir insanda hele de risk faktörleri de varsa, bir kalp krizinin erken habercileri olabilir.

2 dakikada bir öksürün

Kuvvetli öksürük geçici olarak kan akımını artırabilir. Yeni başlamış bir pıhtıyı yerinden sökme ihtimali çok düşük olsa da burun deliklerinizi kapatarak kuvvetli biçimde öksürün. Bunu iki dakikada bir tekrarlayın.

112’yi arayın

- Öncelikle ağrı başladığı anda telefonla yakınlarınızı arayarak durumu haber verin.

- Bulunduğunuz yerin kapısını aralık bırakın. Bu, yardıma gelecek olan kişinin işini kolaylaştırmış olur.

Asprin’i çiğneyin, yutmayın!

- Evde aspirin varsa, bir tanesini hemen çiğneyin. Çiğneyerek aldığınız Asprin 5 dakikada etki eder. Eğer asprini su ile yutarsanız etkisi 12 dakikaya çıkar. Alka-Seltzer ise çğnerseniz 8 dakikada su ile yutarsanız da 12 dakikada etkisini gösterir. İlaçların kalp krizi sırasında hızlı etki yapması için çiğnemek en doğru yöntem.

- 50 yaş ve üzeri yetişkinlerin her gün 81 ile 325 mg arasında Asprin alması öneriliyor. Bu düşük dozdaki Asprin sizin kanınızı sulandıracağı için kalp krizi geçirme riskini de azaltacaktır.

- Bunun dışında kesinlikle bir şey yiyip içmeyin.

Oturun ayakta beklemeyin

Yardım gelmesini, yatarak ya da oturarak bekleyin. Kesinlikle ayakta beklemeyin. Çünkü kalp krizi ile hastaneye gelen bir hastanın bir travma sorunu olmaması gerekir. Eğer kişi düşerek başını çarpmışsa, kalp krizi ile ilgili yapılacak tedaviler, başa alınan darbe nedeniyle yapılamayabilir.

Müdahale edilmezse 30 dakikadan sonra kalıcı hasar başlar

Krizin ilk dakikalardan itibaren kalp hücrelerinde hasar oluşmaya başlar. Kalp kriz ne kadar büyükse ve ya krizin üzerinden ne kadar uzun süre geçmişse kalp hücrelerindeki hasar da o kadar artar. İlk 30 dakikadan sonra genellikle kalıcı hasar başlar ve 2-3. saatten sonra kriz bölgesinin ortasında kalpte geri dönüşsüz hasar bölgeleri oluşur.

Her göğüs ağrısı kalp krizi belirtisi değildir

Kalp krizinin en önemli belirtisi göğüs ağrısıdır. Çok sayıda göğüs ağrısı tipi vardır. Bunların büyük oranı kalpten kaynaklanmayan göğüs ağrılarıdır. Kalbe, yani damar tıkanıklığına bağlı ağrı genellikle göğsün ortasındadır. Ağrı, yanma veya baskı şeklindedir. Sol kola, bazen de sağ kola yayılabilir. Çeneye veya sırta da yayılabilir. Kalbe bağlı ağrı eforla yani hareketle kötüleşir. Ağrıya çoğu zaman mide bulantısı ve terleme eşlik eder.

Krizin ilk dakikaları...

Kalp krizinin ilk dakikalarında genellikle göğüste (sağ ya da sol göğüs veya her iki kolda olabilir) ağrı, sıkışma, baskı, tıkanma ve nefes alamama hissi, uyuşma ya da göğsün sıkışması gibi şikayetler başlar. Bu şikayetler mide üzerinde, çenede, kollarda, parmaklarda, dirsekte, kolda, el bileğinde, sırtta ve hatta bazen dişlerde de olabilir. Bazen kalp krizinin ilk belirtileri ani ritim bozukluğu ve şuur bulanıklığı olabilir. Tansiyon düşüklüğü veya yüksekliği ile başlayıp kalp yetersizliği bulguları ile de kendini belli edebilir.

Ağır sporlar kalbe zararlı

Kardiologlar kalp hastalarının ağır sporlardan kaçınarak test yaptırmaları öneriliyor. Uzmanlar risk grubundakilerin vücudun ağırlığını ya da dışarıdan ağırlık kullanarak yapılan sporları tercih etmemesini söylüyor ve sporun, yemeğin üzerinden en az üç saat geçtikten sonra yapılmasını tavsiye ediyor. Kardiologlara göre sporda nabzın kontrolü de önemli. Aktivite sırasında nabzın 1.5 katına çıkması kabul edilebiliyor. Ama her yarım saatte bir 10 dakika arayla nabız sayısı kontrol edilerek aktiviteye devam edilmesini tavsiye ediyorlar. Hastalar; futbol ve halı saha maçlarıyla basketbol ve tenis müsabakalarından ise uzak durulmalı. Günde 45 dakikalık tempolu bir yürüyüş öneriliyor.

Bir pıhtı 3- 5 dakikada krize neden olur

Kalp krizi, kalp koroner damarlarından en az birinin tamamen tıkanması ile ortaya çıkar. Bu damarların tıkanması için çok ciddi darlıkların olması gerekmez. Kalp damarlarında yüzde 30 ile 50 arasındaki darlık durumunda da, bu bölgelerdeki ani kırılganlıklar ve pıhtılaşmalar kalp krizini başlatabilir. Kalp damarının içerisinde birkaç dakika içerisinde oluşacak bir pıhtı aniden damarı tıkayarak 3-5 dakika içerisinde krize neden olur.

5 dakika önce sapasağlam görünen bir insan birkaç dakika içerisinde kalp krizi geçirebilir.