İstanbul Agop zilleri efsanesi

Markanın sahipleri ise iki kardeş: Arman ve Sarkis Tomurcuk... 45 ülkeye dış satım yapan İstanbul Agop Zilleri’nin başarısının sırrı formülündeki gizemde saklı. Ailede babadan oğula aktarılan esrarengiz formül, el işçiliğinin ustalığıyla birleşince zil konusunda dünya starlarının vazgeçemediği bir marka ortaya çıkıyor. Dünya üçüncüsü olan İstanbul Agop Zilleri’nin en büyük rakibi de bir Ermeni şirketi olan ABD’deki efsanevi zil markası Zildjian.


İstanbul zilleri Osmanlı’da ilk kez Mehteran Takımı için üretilen ziller olarak tarihteki yerini alır. 1623’te Sultan IV. Murat’ın izniyle Samatya’da Avedis Zildjian tarafından kurulan Zildjian şirketi, Osmanlı’nın da desteğiyle yurt dışında fabrika açar. “Made in Turkey Istanbul” markasıyla dış satım yapan Zildjian firmasının bir ferdi 1929’da merkezini ABD’ye taşır. Türkiye’de kalan Mikhail Zildjian ise 1977 yılında firmayı kapatır. Agop Tomurcuk da oradan edindiği deneyimle 1980 senesinde İstanbul Zilleri’ni kurar. Tomurcuk hayatını kaybedince, Sarkis ile Arman Tomurcuk önemli bir değişiklik yaparak İstanbul Zilleri’nin isimlerini İstanbul Agop olarak değiştirir. Sarkis Tomurcuk ile zillerin yapılışını ve özelliklerini konuştuk.

Davulcular zilleri nasıl seçiyor?
Her davulcunun ayrı bir şekli var. Rock müzik davulcuları kalın ve yüksek tona sahip zilleri tercih ediyor. Cazcılar kuru ve tok bir zil sesi tercih ediyor. El işçiliği yaptığımız için seçmeleri de zorlaşıyor. Fabrikasyon zillerinde bütün sesler aynı tondan gelir. El işçiliğinde ise her zil ayrı bir sestir. Bir müzik duyduğumuzda hemen ona uygun ziller yapabiliyoruz.

El yapımı zil yapan çok az zilciden biriyiz

Her zilin sesinin farklı olduğunu söylüyorsunuz, yurt dışındaki müşterileriniz nasıl zil seçebiliyor?
Zillerimizin zaten testlerini profesyonel davulcularımız yapıyor. Yurt dışındaki müzisyen başka bir müzik aletiyle çaldığı sesi gönderiyor ve biz de ona yakın bir zil üretiyoruz.

Yapımı en zor zil modeli hangisi?
China model ziller.

Amatör bir davulcunun en büyük hayali İstanbul zillerine sahip olmak olsa gerek. Fiyatlarınız nasıl?
Sarı zil set-up’ı 250 dolara satılıyor. Elde edilmesi zor olarak gösterilsek de iyi bir davulcu mutlaka İstanbul Agop ziline sahip olur.

Zil firmaları ürünün reklamını yapmak için davulculara sponsor oluyor. Sponsorluk için kriterleriniz neler?
Öncelikle zilin hor kullanmaması gerekiyor. Sanatçılar bütün turneleri boyunca bizim zillerimizi kullanmalılar. Böylelikle kendimizi diğer müzisyenlere de dinletmiş oluyoruz. Bir davulcu bizim zillerimize alışınca, davulunu değiştirir ama zillerini değiştiremez.

Hangi davulcunun zillerinizi kullanmasını isterdiniz?
Prince’in davulcusunun zillerimizi kullanmasını isterim. Türkiye’de gerçekleşen festivallerde müzisyenlerin back stage’ine zillerimizi koyup, denemelerini istiyoruz. Bir çok müzisyen zillerimize öyle sahip oldu.

Senede kaç zil üretiyorsunuz?
40 bin civarında el yapımı zil üretiyoruz. El yapımı zil yapan çok az zilciden biriyiz. Fabrikamıza gelen müzisyenler bu kadar eski bir yöntemle zil yaptığımızı görünce, bu ziller onlar için daha değerli oluyor.

Zilinizle çalınmış şarkıları hemen anlayabiliyor musunuz?
Evet, hemen ne olduğunu anlayabiliyorum. Hiç bilmediğim bir albümde bile kendi zilimize rastladığımız oldu. Bizim zillerimizin sesi çok yumuşaktır, o metal, çiğ ses yoktur.


Formülü sır gibi saklanıyor


İlk aşamada kalay ve bakır eritilerek 1100 santigrat derece sıcaklıkta sıvılaştırılıyor. Bu aşamada zil cam gibi kırılgan bir hâl alıyor. Zilin cam gibi kırılgan olma özelliğini ortadan kaldırmak için de gizli tutulan bir dizi işlem uygulanıyor. Bu yapılan işlemler atölyedeki birkaç usta aracılığıyla yürütülüyor ve diğer çalışanlardan sır gibi saklanıyor. Ardından çelik pik dökümden yapılan kalıplara dökülüyor, silindirden geçiyor ve levha haline geliyor. Daire biçiminde kesilerek çaplarına, kalınlıklarına göre ayrılıyor. Daha sonra ortaları delinip dövme işi başlıyor.
Zil ustaları, binlerce tokmak darbesi ile zilin alaşımındaki molekül sıkışmasını sağlıyor. Dövme sonucu zilin değişik yerlerinden değişik tınılar, farklı sesler elde ediliyor. Bu nedenle dövme sonucu üretilen zillerin her biri tek oluyor ve bir eşi daha yok.
Çekiçlemede aynı yere çekiç vurulmadan bir zil üzerine 4 bin- 7 bin çekiç darbesi uygulanıyor. 20 cm’den 61 cm çapına kadar yapılan zillerin son aşaması ses ayırımı. Her biri defalarca dinleniyor, geçer not alanlar, tonlarına göre sınıflandırılıyor. Markası basılıp, imzalanan ziller, ABD, Japonya gibi 42 ülkeye ihraç ediliyor.
Kilise çanlarının yapımında, istenen güzellikte tınının elde edilmesi için bronz alaşımına bir bölüm altın katıldığı bilinir. Zillerde de karışıma altın katıldığı davulcular arasında söylenti olarak duyrulur. Arman Tomurcuk ise bu söylentinin doğru olduğunu söylüyor. Tomurcuk, “Altın var ama çok cüzzi bir miktarda” diyor.
Daha farklı bir zil sesi veren ziller, davul takımlarına değişik tonda zil sesi katıyor, profesyonel davulcular bu tür zillere davul ataklarında yer veriyor. Otoman denilen tip ziller, yarım çizgili yapılıyor, bu uygulama yenilik olarak sayılıyor. Tüm zillerde titreşimin ve buna bağlı frekansın uzun sürmesi istenirse ziller delinerek 8-10 cm civarında perçin takılıyor.


Fabrikada günde 200 zil üretiliyor


Büyükçekmece’de bulunan İstanbul Agop zillerinin fabrikası davulcular arasında “mağbet” olarak adlandırılıyor. Yurt dışından çok fazla müşterisi olan İstanbul Agop zillerine, ülkemize gelen müzisyenler uğramadan geri dönmüyor. Sarkis ile Arman Tomurcuk her ne kadar davula karşı tutkuları olsa da çalmayı bilmiyorlar. El yapımı zillerin en büyük özelliği ise her zilin ayrı bir sesi olması. Fabrika günde 200 tane zil üretiliyor.


İstanbul Agop’tan vazgeçemeyen
ünlü davulcular


Dünyadan
n Mel Lewis - Efsanevi caz davulcusu
n Cindy Blackman - Lenny Kravitz
n Lenny White - Return to Forever,
Miles Davis, Jaco Pastorius, Stan Getz
n Mike Clark - Herbie Hancock and The Headhunters, Brand X
n Idris Muhammad - Ahmad Jamal
n Joey Waronker - Beck, R.E.M, Smashing Pumpkins, Elliott Smith
n Poogie Bell - Marcus Miller
n Eric Gardner - Gnarls Barkley
n Paulo Baldi - Cake
n Matt
Chamberlain -
Tori Amos, Fiona Apple, Dido, Pearl Jam
n Kliph Scurclock - The Flaming Lips
n Jeremy Gara - Arcade Fire
n Aki Hakala- The Rasmus
n Brian Vodinh - 10 Years
n Matt McDonough - Mudvayne
Türkiye’den
n Cengiz Baysal - Duman,
Kerem Görsev
n Turgut Alp Bekoğlu - Telvin,
Erkan Oğur
n Burak Gürpınar - Kurban
n Doğaç Titiz - Beyaz Show,
Fatih Erkoç, Murat Boz