İhbar aldıktan 8 dakika sonra yangına müdahale ediyorlar

Yangın özellikle yaz aylarının korkulu rüyası! Havaların ısınmasıyla birbiri ardına okuduğumuz yangın haberleri yürek dağlıyor. Ancak bu yıl yangın oranlarında azalma var, çünkü Beykoz Orman İşletme Şefi Murat Güleken’in de söylediği gibi halkımız artık daha bilinçli. En ufak bir duman gördüğünde hemen 177 ihbar hattını arıyor. Tabii burada “yangın helikopterinin” de payı büyük. Son olarak Polat Tower yangınında televizyonda uzun uzadıya izlediğimiz helikopter, bir seferinde 2 buçuk ton su alıp boşaltıyor. İşleyiş şöyle ilerliyor... 177’den veya gözetleme kulesindeki personelden ihbar geldiği anda olay yerine bir arazöz (yangın aracı) gönderiliyor. Yani ilk beş dakika içinde. Araç, oraya gittiğinde yetkililere koordinatları veriyor. “Ortalama olarak yangına müdahale süremiz 12 buçuk dakika. Eğer yangın anında ilk 10 dakikada aracımız yangın yerine ulaşamıyorsa (orman içi yolları dediğimiz yangın emniyet şeritlerini kullanarak) helikopteri havalandırmamız gerekiyor. İlk olarak keşif uçağını yolluyoruz. Bölgede fotoğraflama yapıyor; böylece yangının büyüklüğünü görüyoruz. ‘Helikopter kalksın’ denirse hemen helikopteri kaldırıyoruz; tam 8 dakikada havada oluyor. Tüm bunlar ilk 15 dakika içinde gerçekleşiyor“ diyerek yangın anında adım adım nasıl ilerlendiğini anlatan Güleken, Samandra’da beş adet yangın uçağının da olduğunu ancak helikopteri hareket kabiliyetinden dolayı daha çok tercih ettiklerini vurguluyor. Çünkü uçaklar, suyu boşaltırken hepsini aynı yere bırakmıyor; suyu bırakarak yoluna devam ediyor. Ancak helikopter suyu aynı noktaya bırakıyor ve metrekareye yaklaşık 4 buçuk ton basınç uyguluyor. Üstelik uçağın hareket kabiliyeti yoksa zorluk yaşanıyor, bu nedenle özellikle dağlık alanlarda faydalı olmuyor.

Gün doğumundan gün batımına kadar çalışıyorlar, gece uçuş yok

20 yaşındaki bu helikopter Ukrayna’dan kiralanmış. İki pilotu da, teknisyeni de Rus. Geçen yıl da Yunanistan’da çalışmışlar. Ayrıca bir Türk pilot, bir de orman görevlisi var. Helikopterin beklediği mevkiide yakın otel olmadığı için tüm görevliler gözetleme kulesinin yanındaki binada yaşıyor. Ancak şartlar o kadar iyi ki, oteli aratmıyor. Helikopter havalanırken içinde toplam bu beş kişi oluyor. Türk pilot Altan Dardağan’ın görevi komünikasyonu sağlamak. “İstanbul’da Sabiha Gökçen ve Atatürk Havalimanları olduğu için hava trafiği ekstra yoğun. İşim zor o nedenle. Biz Anadolu yakasında olduğumuz için Sabiha Gökçen’e bağlıyız. İlk iş, oraya brifing veriyorum. Havadayken Orman Müdürlüğü’ndeki görevli bana, ben uçaktakilere talimatları söylüyorum” diyen Dardağan, Rus teknisyenin ise yere yatarak bambi bucket’ı (suyu aldıkları yer) daha iyi gördüğünü ve yönlendirdiğini belirtiyor. Çünkü suyu alırken dengede olmak şart, işin en zor kısımlarından biri. Suyu yangın yerine bırakma işini (görevliler buna atış diyor) pilot yapıyor ancak “at” diye komut veren teknisyen...
Görevliler gün doğumundan gün batımına dek çalışıyor. Yani sabah 05.30’dan akşam 20.30’a kadar... Çünkü gece uçuş yapılamıyor.

Hüseyin Güney-Havacılık Şube Müdürlüğü

‘Helikopterler, farklı illere birbirlerini 20
dakikada destekleyecek şekilde yerleştirildi’

Şu an Türkiye’de kaç adet yangın helikopteri var?

23 adet su atar genel maksat helikopteri var.

Bu helikopterler hangi illerde, kaçar adet? Yetki alanları kaç km’lik bir alanı kapsıyor?

Helikopterler Adana’da 1 adet, Antalya’da 3 adet, İzmir’de 4 adet, Muğla’da 4 adet, Balıkesir’de 2 adet, Bursa’da 1 adet, Çanakkale’de 2 adet, İskenderun’da 1 adet, Mersin’de 2 adet, Denizli’de 1 adet, Karabük’te 1 adet, İstanbul’da 1 adet olarak yangına en hassas yerlere konuşlandırılmışlardır. Her bir helikopter bir diğerini 20 dakikada destekleyecek şekilde yerleştirilmiştir.

Bu helikopterler hangi ülkelerden alınıyor?

Bu helikopterler Rusya, Beyaz Rusya, Ukrayna, Slovakya, Moldava gibi ülkelerden gelmektedir.

Kaç yıldır yangın helikopteri kullanılıyor ülkemizde?

Orman Genel Müdürlüğü 1995 yılından beri yıllık ortalama 20 adet helikopter hizmet alımı şeklinde kiralamaktadır.

Yangın helikopterleri nasıl çalışıyor? Yangın olan bölgeyi nasıl haber alıyorlar?

Türkiye genelinde birbirini gören ve ölü alan bırakmayacak şekilde yerleştirilen 776 adet yangın kulelerinin ihbarı, 132 adet canlı kamera ikazı veya vatandaşların ihbarı üzerine hareket ederler. Türkiye genelinde özellikle yangına hassas bölgelerde her 5 km. yüksek kapasiteli su havuzları ve su toplama çukurları ile deniz, göl, gölet akarsu gibi tabii su kaynaklarından su alabilmektedirler.

Hangi yangına helikopter göndereceğinize nasıl karar veriyorsunuz? Her yangına gitmiyorlardir herhalde...

Yerleşim yerlerine yakın alanlarda çıkan yangınlara, kritik alanlarda çıkan yangınlara, özellikle ağaçlandırma sahasında çıkan yangınlara, yolu yeterli olmayan ve karadan ulaşılması çok zor alanlarda çıkan yangınlara öncelikli olarak hava araçları gönderilmektedir.
n Bu helikopterler kaç kisilik; yangın söndürmeye giderken içinde kaç görevli oluyor?
Helikopterler görev giderken 12 kişilik yangına müdahale timlerini teçhizatları ile beraber taşırlar.

Bu helikopterleri kullanan pilotlar özel bir eğitim mi alıyor?

Helikopterleri kullanan pilotlar kendi ülkelerinin sivil havacılık mevzuatına göre özel eğitim almaktadırlar ve her yıl yine kendi ülkelerinin sivil havacılık mevzuatına göre sertifikalarının validasyonunu yaptırmak zorundadırlar.

Gün doğumundan gün batımına kadar çalışıyorlar, gece uçuş yok

20 yaşındaki bu helikopter Ukrayna’dan kiralanmış. İki pilotu da, teknisyeni de Rus. Geçen yıl da Yunanistan’da çalışmışlar. Ayrıca bir Türk pilot, bir de orman görevlisi var. Helikopterin beklediği mevkiide yakın otel olmadığı için tüm görevliler gözetleme kulesinin yanındaki binada yaşıyor. Ancak şartlar o kadar iyi ki, oteli aratmıyor. Helikopter havalanırken içinde toplam bu beş kişi oluyor. Türk pilot Altan Dardağan’ın görevi komünikasyonu sağlamak. “İstanbul’da Sabiha Gökçen ve Atatürk Havalimanları olduğu için hava trafiği ekstra yoğun. İşim zor o nedenle. Biz Anadolu yakasında olduğumuz için Sabiha Gökçen’e bağlıyız. İlk iş, oraya brifing veriyorum. Havadayken Orman Müdürlüğü’ndeki görevli bana, ben uçaktakilere talimatları söylüyorum” diyen Dardağan, Rus teknisyenin ise yere yatarak bambi bucket’ı (suyu aldıkları yer) daha iyi gördüğünü ve yönlendirdiğini belirtiyor. Çünkü suyu alırken dengede olmak şart, işin en zor kısımlarından biri. Suyu yangın yerine bırakma işini (görevliler buna atış diyor) pilot yapıyor ancak “at” diye komut veren teknisyen...
Görevliler gün doğumundan gün batımına dek çalışıyor. Yani sabah 05.30’dan akşam 20.30’a kadar... Çünkü gece uçuş yapılamıyor.

Havada kalış süresi 2 saat 15 dakika

Bu sezon ortalama 15 yangına müdahale eden ekip, ilk periyodda 20 saat, ikincide 12 saat uçmuş. Üçüncü periyodda şimdilik 15’inci saatteler. En son Adapazarı yangınında tam beş saat çalışmışlar. Oysa toplam yakıt süreleri 3 saat; o da acil durumlar dahil. Normalde 2 saat 15 dakika... Belli noktalardaki yedek tankerlerden yakıt alıp, müdahaleye devam edebiliyorlar. Helikopter, ekibiyle birlikte kiralık olduğu için 16 Haziran’da işbaşı yapan görevliler, 14 Ekim’de sezon bittiği için işi bırakacak...

Suyu nereden alıyorlar?

Orman Bölge Müdürüğü’ne bağlı özel yangın havuzları var. Olmadı Ömerli Barajı’ndan; o da olmadı denizden... Su sorunu yaşamıyorlar. Ancak deniz mümkünse son seçenek. Tuzlu su olduğu için motorlar açısından zararlı çünkü. Kullandılarsa indikten sonra yarım saat motoru susturmadan temiz suyla yıkamaları gerekiyor.

Altan Dardağan (Pilot)

Polat Tower yangını bizim için zor oldu. Helikopter için uygun bir yer değildi çünkü. Fazla müdahale edersek yarardan çok zararımız dokunurdu. Binadan parçalar kopuyordu ve attığımız 2 buçuk ton suyun ivmesiyle o parçaların aşağı inmesi daha hızlı ve tehlikeli olurdu. Üstelik “Helikopter bizi ıslattı” diye şikayetler de duyduk...

Murat Güleken-Beykoz Orman İşletme Şefi

“İstanbul Bölge Müdürülüğü’nün sınırı Edirne’den Şile’ye dek. Eğer bu sınırlar dışında yangın varsa Ankara’dan izin alıp öyle müdahale ediyoruz.”