Ermenistan adeta bir ‘Kadın ülkesi’

Türkiye ile Ermenistan arasındaki sorunların iki halkın diyaloğu yoluyla aşılabileceği düşüncesiyle, Uluslararası Hrant Dink Vakfı ve Heinrich Böll Vakfı’nın organize ettiği “Türkiye-Ermenistan Gazeteci Diyalog Projesi” kapsamında Türkiye’den 10 gazeteci geçen hafta Erivan’daydı... Vatan’dan Kemal Göktaş, ekonomiden sosyal yapısına; Ermenistan izlenimlerini yazdı: “Kadınlar erkeklerin iki katı. Bu yüzden sokaklardaki kadınların sayısı da belirgin biçimde fazla. Ermeni kadını bakımlı, güzel ama bir o
kadar da dertli.”

Erivan’da sivil toplum örgütleri, hükümet ve siyaset çevreleriyle görüşecek olan gazetecilerin ilk durağı Kadın Kaynakları Merkezi oldu. Ermenistan, adeta bir “kadın ülkesi.” 1988 yılında Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını ilan ettikten sonra ortaya çıkan ekonomik sıkıntılar, aynı yıl 30 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan Gümrü depremiyle bozulan ekonomi, erkeklerin yurtdışına çalışmaya gitmesine neden olmuş. Bunun üstüne Karabaş Savaşı da eklenince ya yurt dışında ya da savaşta olan Ermeni erkekleri, kadınları yalnız bırakmış. 2001 nüfus sayımı sonuçlarına göre Ermenistan’ın 3 milyon 150 bin olan nüfusunun 2 milyon 100 bini kadın. Yani kadınlar, erkeklerin iki katı. Bu yüzden sokaklardaki kadınların sayısı da belirgin biçimde fazla. Ermeni kadını bakımlı, güzel ama bir o kadar da dertli.


Sayıları fazla ama eziliyorlar


Bir süre sonra küçük işletmeler kurmuş kadınlar, ama yurt dışından dönen bazı erkekler, bu işletmeleri eşlerinin ellerinden almış. Sovyetler Birliği döneminde kadınların sosyal güvencesi daha fazlayken, bağımsızlıktan sonra sorunlar artmış. Kanunlar uygulanırken kadınlar hâlâ eziliyor. İnsan ticareti mağduru kadın çok fazla ve kadına karşı şiddet yaygın. Hâlâ çalışmak için erkeğin iznine muhtaçlar ve üniversitede master yapan bir kadın bile evlenmesi için toplumsal baskı görüyor. Merkez, bir sığınma evi kurmuş kadınlar için, psikolog ve avukat yardımı yapılıyor ve 3 ay kalmalarına olanak sağlanıyor. Kadınların siyasetteki temsili ise çok yetersiz. 165 üyeli parlamentoda sadece 5 kadın milletvekili var. Kadın bakan ise sadece bir tane. 11 idari bölgeden sadece 1’inin yöneticisi kadın. Ancak muhtar sayılarında kadınların oranı daha fazla.


Azeri kadınlarla toplantı yapıyorlar

Kadın Kalkınma Merkezi sorumlusu Emma Mirzabekyan, Azeri kadınlarla İstanbul, Tiflis ve Karabağ’da toplantılar yaptıklarını ve Azeri kadınların ön yargılarının daha az olduğunu gözlemlediklerini söylüyor. Mirzabekyan, “Sınır açılırsa sorunları çözmek için Türk kadınlarla dayanışma olur. Türkiye’den 40 sivil toplum örgütü tanışmak için Erivan’a geldi, aralarında kadın örgütleri de vardı. Sorunlarımız aynı. Barışın inşa edilmesinde önemli roller alabiliriz” diyor.


Erkekler askerde kızlar masterda

İkinci durağımız ise Ermeni Devlet Üniversitesi, Doğu Bilimleri Fakültesi Türk Dili Edebiyatı bölümü oldu. Bölümün öğretim görevlisi Ruben Melkonyan’ın verdiği bilgilere göre Türkoloji bölümü 1977’de kuruldu. Bölümün master sınıfındaki öğrencilerin tamamı kız, çünkü erkek öğrenciler 4 yıllık lisans eğitiminden sonra 2 yıllık zorunlu askerlik için kışla yolunu tutmuşlar. Sınır kapısının kapalı olması yüzünden bölümden mezun olanların iş bulma olanağı pek yok. Zaten master sınıfında da sadece iki kız öğrenci bir nakliyat firmasında iş bulabilmiş. Bölüm mezunlarından şanslı olanlar Diaspora Bakanlığı ve Dışişleri’nde iş bulabiliyor. Diaspora Bakanlığı’nın başında bir Türkolog var. Antalya’da tatile gelen bir kız öğrenci dışında Türkiye’yi gören yok.


Dink’in cenazesine katılanlar umudumuz

Doğu Bilimleri Fakültesi Türk Dili Edebiyatı bölümü öğretim görevlisi Ruben Melkonyan, Hrant Dink’in cenazesine ilişkin görüşlerini ise şöyle anlattı: “Cenazeyi izlerken bir şey değil, birçok şey hissettim. Yürüyenler arasında Dink için gerçekten üzülenler de vardı. Katılanların bir kısmı, çok azı da olsa, köklerinde Ermenilik olanlardı. Buruk bir sevinç hissettim. Eğer bu kadar insan bir araya gelebiliyorsa, neden Hrant Dink korunamadı?”