Çocukluk çağı kanserlerinin çoğu iyileşiyor

Kanser dünyanın en önemli sağlık sorunlarının başında yer alıyor.
Ne yazık ki bu hastalık çocuklarda da görülüyor. Türkiye’de her yıl 3 bin çocuğa kanser tanısı konuyor. Sevindirici olan ise çocukluk çağı kanserlerinin yüzde 70’inin iyileşiyor olması. Amerikan Hastanesi Pediatri Bölümü’nden Prof. Dr. Rejin Kebudi ile uzmanı olduğu çocukluk çağı kanserlerini konuştuk. Türk Pediatri Onkoloji Gurubu Başkanı da olan Kebudi, erken teşhis ve ekip tedavisiyle alınan sonuçların yüz güldürücü olduğunu söylüyor.

Türkiye’de her yıl 3 bin çocuğa kanser tanısı konuluyor

Kanser hiçbirimizin karşılaşmak istemediği bir hastalık. Ancak bu hastalık çocuklarda da görülebiliyor. Çocukluk çağı kanserleri tüm kanserlerin yüzde 4’ünü oluşturuyor. Türkiye nüfusunun dörtte biri 15, üçte biri ise 18 yaş altı. Türkiye’de her yıl 3 bin çocuğa kanser tanısı konuyor. Bu nedenle çocukluk çağı kanserleri ülkemiz açısından önemli. Çocuklarda görülen kanser türleri, tedaviye yanıt oranları ve uzun süreli sağkalım açısından erişkin kanserlerinden çok farklılık gösteriyor. Burada sevindirici olan çocukluk çağı kanserlerinde iyileşme oranının yüzde 70’lerin üzerinde olması.

Ateşsiz havale geçiren çocuklarda beyin tümörü araştırılmalı

Çocukluk çağı kanserlerini 0-18 yaş arası görebiliyoruz. 5 yaşındaki çocuklarda belirtiler daha çok ortaya çıkıyor. Mesela lif kanseri ise ergenlik döneminde görülüyor. Çocukluk çağında yüzde 30 oranında lösemi görüyoruz. Hemen arkasından beyin tümörü, sonra lenfoma kanseri, sonra yumuşak doku ve kemik kanseri geliyor. Retina tabakası tümörü ise asla yetişkinlerde görülmez. Sadece bebeklerde ortaya çıkar.
Belirtileri ise bulgular sonucu belirlenir. Vücudun herhangi bir noktasında şişlik, halsizlik, solukluk gibi... Bunlar löseminin de bulgusu olabilir. Burun kanaması, kemik ağrısı ise kemik tümörünün belirtilerindendir. Ama her ağrı tümör değildir. Devamlılığı görülen ağrılar, belli bir zaman içerisinde geçmezse, muhakkak hekime gitmelisiniz. Gözde kayma olduğunda, ateşsiz havaleler geçirildiğinde ise beyin tümörünün araştırılmasını talep etmelisiniz. Kanamalar kemik iliğinde bir yapı bozukluğuna işaret edebilir. 5 ay-5 yaş arasında havaleyi çok görüyoruz. Ama özellikle ateşsiz havale geçirenler arasında beyinde yer kaplayan bir oluşum var mı mutlaka incelenmeli. Ağızda kayma da beyin tümörünün belirtisi olabilir. İdrar yapmada zorluğa bağırsaklara baskı yapan bir kitle sebep verebilir. İdrarda kanama böbrek tümörünün ilk belirtisi olabilir.

Ergenlerde melanom arttı

Bir deri kanseri türü olan melanomum ülkemizde özellikle ergenlik çağındaki gençlerde görülme sıklığı artmıştır. Bu nedenle güneşe çıkmadan önce mutlaka özel korumalı kremler kullanılmalı.

Tedavi ekip işidir!

Kanser tedavisi bir ekip işidir. Kanser tedavisinde üç ana tedavi şekli var. Cerrahi, ilaç tedavisi (kemoterapi) ve ışın tedavisi (radyoterapi). Bu tedavilerde çocuğun yaşı ve kanser türü çok önemli. Çocukların toplumun sağlıklı birer bireyi olarak uzun bir hayat yaşayabilmeleri için hem etkin tedaviyle çocukları kanserden iyileştirmek, hem de tedaviyi yan etkilerin en az olacağı şekilde planlamak gerekli. Çocuklarda kanser tedavisi multidisipliner bir ekip işidir. Bu ekipte çocuk onkoloji uzmanı liderliğinde, cerrah, radyasyon onkoloğu, radyolog, patolog, biyo-kimya ve mikrobiyoloji uzmanları, psikolog, kardiyolog nörolog gibi çocuk uzmanlığının diğer yan dalları, çocuk onkoloji hemşireleri ve gerektikçe diğer branşlar yer alır. Onkoloji alanında dünyada çok hızlı gelişmeler oluyor. Çocuk onkoloğu dünyadaki bilimsel gelişmeleri yakından izlemeli, ekibi bir orkestra şefi gibi yönetebilmeli. Bilimsel takip ve tedavi yanında, uzun ve zorlu süreçte ise çocuk ve aile ile yakın ve sıcak bir iletişim kurmalı. Kanser tedavisi uzun ve zorlu bir süreçtir. Çocuklar belli süreler sosyal ortamlarından, arkadaşlarından, okullarından uzak kalıyor. Bu süreçte çocuklara psikolojik ve sosyal olarak da destek olmak gerekir. Hastane ilköğretim okullarında eğitim, tedavi sırasında hastanede doğum günü, hastalığın durumuna göre yapılacak kısa geziler iyileşme süreci için çok önemli etkenler.

Aileler duyunca şoka giriyor

Kanser denince hemen ölümü çağrıştırıyor. “Kanser eşittir ölüm” demek değildir. Kanser türlerinin birçoğu iyileşebiliyor. Kanserden korkmayacağız ve erken tanımaya çalışacağız. Düşünün bir anne babaya “Çocuğunuzun ateşi var” bile deseniz aile mahvoluyor. Anne babaya “Çocuğunuz kanser” diyorsunuz, hemen şoka giriyorlar ister istemez. Çocuğa ise “Sen kansersin” denmez. Şöyle anlatıyoruz; “Vücudumuzda hücreler var. Bunlar kontrolsüz büyürse tümör olur. Sadece yaramaz hücreler büyür. “Cerrah amca ameliyat yapacak ve geçecek” diyoruz. Aileye tedavinin de uzun olacağını söylemeniz gerekiyor. Bir lösemi hastası en uzun 2 yıl, en az ise 6 ayda iyileşiyor. Bu süreç çok önemli... Okuldan ve sosyal çevrelerinden uzak kalıyorlar. Özellikle üniversite hastanelerinde onkoloji ilkokulları var. Partiler, piknikler yapıyoruz. Tedavisi bitmiş olanlar da geliyor. Onları görünce “Demek ki iyileşebiliyorlar” diye düşünüyorlar.

NEDENLERİ?

Çocuklarda kanserin nedeni kesin bilinmiyor. Çünkü yetişkinler gibi dışarıdan çok fazla etki ve tepki almadıkları için anne karnında ya da ailesel faktörlerden dolayı bu hastalığa yakalanabiliyorlar. Kanser oluşumunda rol oynayan bazı yapısal ve çevresel risk faktörleri var. Bunlar şöyle:
* Bazı doğumsal/kalıtsal bozukluklar ve hastalıklar
(Down sendromlu çocuklarda lösemi daha sık görülüyor.)
* Bağışıklık yetersizliği sendromu
* Çeşitli virüs enfeksiyonu
* Radyasyona maruz kalma
* Bazı kimyasal maddelere maruz kalma
* Hamilelikte kullanılan bazı ilaçlar
* Ailesel kanser sendromları

BELİRTİLERİ NELER?

Çocukluk çağındaki kanserin erken tanısı için, erişkinlerde kullanılan tarama testleri kullanılmıyor. O nedenle çocukluk çağı kanserlerinde, en sık görülen uyarıcı bulgu ve belirtileri bilmek önemli...
* Boyun, koltuk altı ve kasık bölgesinde lenf bezelerinde şişlik
* Vücudun herhangi bir bölgesinde şişlik
* Soluksuzluk, halsizlik
* Sık ateşlenme
* Ciltte morluklar, çürükler
* Burun, dişeti kanamaları
* Baş ağrısı, kusma
* Enfeksiyon tedavisine rağmen devam eden öksürük, nefes darlığı
* Gelişme geriliği, aşırı kilo kaybı
* İdrarda kan, idrar ve dışkılamada zorlanma
* Göz bebeğinde parlaklık, gözde kayma

BESLENME

* Beslenmenin erişkin çağı kanserlerinde koruyucu etkisi olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılmalı.
* Hamilelikte bol meyve sebze yiyen annelerin çocuklarında kanser riskinin özellikle lösemi riskinin daha az olduğunu gösteren çalışmalar var.
* Özellikle lifli yiyeceklerin kolon kanserine karşı koruduğunu biliyoruz.
* Taze meyve, sebze, lif açısından zengin bakliyat ve antioksidan içerikli yiyeceklerin tüketilmesi önemli.